[itzul] Como hay dios

[Alfontso Mujika Etxeberria]

OEHn hau aurkitu dut, ezertarako balio badizu:

*alajainkoa *(G; Dv (s.v. alatu)), alajinkoa (S; H), alajinko (S). Ref.: A
(ala); A Morf 732; Lh (ala); Lrq (bibost). 􀂄 Etim. En M.A. García Cuentas
municipales de Gata (1520-1524) Salamanca 1972, se cita, al tratar de la
blasfemia, como una de las más usuales, la frase 'como Dios es verdad'. En
nuestro caso es 'así Dios (existe, etc.)'.
􀂍 Vive Dios, como hay Dios (usado como exclamación, o como refuerzo de lo
dicho). Cf. AA II 34s: "Begira izan ote dezun, juramentu diran itzak
esateko oitura, egiaren edo gezurraren gañean itzegiten dezun begiratu
bage, egin dezagun kontu: Ala Jainkoak salba nazala, emendik mugi ez
nadilla"; Lard 201: "Bestela, ala Jainkoak salba nazala, etzatzu bat
bakarrik ere gaur arratsean geratuko". Cf. tbn. Zait Sof 27: "Ala Artemi
andragoia! Ez du itzuriko nonbait zigorra zure ausardi onek", o Zait Plat
131: "Bai, ala Tzeu --esan zuen Polemark-ek-- argi-argi dago ori, Sokrate".
v. ALA JAUNGOIKOA (s.v. jaungoiko), alaintso, alainxe, alajaina, alajin,
alajipo, alaua, alaxintxo, alazankoa.
􀁺 Tr. Documentado en textos meridionales desde principios del s. XIX. A
juzgar por eufemismos como alajaina, etc., se ha podido tomar por expresión
fuerte, casi irreverente. Cf. MEIG VII 32: "[Orduko jendea] txunditurik
geldituko zen [... irakurri izan balu Alajainkoa! (erdaraz egiten omen den)
teatro-saio baten tituluan. Zergatik ez dute jartzen: ¡Como hay Dios!? Ez
dakitelako euskarazkoa noiz eta nola erabiltzen den".
􀂑 "Jangoikorako", "ala Jainkoa" esatea, eztauke askok juramentutzat. Añ
MisE 187. Bada, ala Jainkoa! artu lezateke aitzakitzat emakumearen
erbaltasuna dedala. "¡Vive Dios!". Otag EE 1882c, 479. Ze bat utsa egon
balitz / ala Iaungoikoa! / berea zan dirua / estrepadakoa. Azc PB 226.
--Oraintxe aukera Urrejolako arkaitzetik eure burua botatzeko. --Ala
Jainkoa! Ori al da gizonari emateko erantzuera? Ag G 308. Oso auldu alaiz?
Geiago ezin aldek? Orrenbeste bagaituk, orrenbeste bai, alajainkoa! Ag EEs
1917, 210. Sei mila demoniok / eraman din neska / gona gorria, / Bai ala
Jainkoa! (G-azp). A CPV I 351. Alajainkoa! Nork erran lezake orai zeatzki,
gure Mantxatarraren biotz barreneko asarrea (Quijote IX). "¡Válgame Dios!".
AIr RIEV 1928, 606. Ala Jainkua! Eguno eztot ikusi neure aurrian zu baño
pizti barregarrijagorik! Otx 76. Egin nai ditudanen tautik ez esan, ala
yainkoa. Zait Sof 24. Ire berdiña duk, ire aziaren sorkia. Bai, alajainkoa!
Etxde JJ 7 (187 alajainkua). Batek ere ez dik txintik esaten. Pozik
daudelako? Ez, alajainkoa! Txill Let 84. --Ik guretakoa izan nai al dek?
--Bai alajainkoa. Ugalde Iltz 61. Leengo einean iraungo dau ba arek berak,
alajainkoa! Erkiag BatB 182. Ijitoak eurak baño zikinagoak, zikin izatea da
hala Jinko! Osk Kurl 86. Gero, gazteluren bat billatzera joan bear diagu,
gaua pasatzeko eta esan diaten baltsamoa egiteko; ala Jainkoa ta, belarri
au gero ta zitalago mintzen ari zaidak. Berron Kijote 118.

----------------------------
- *JAUNGOIKORAKO*. "(V-m), fórmula de juramento equivalente a 'como hay Dios'"
A. 􀂑 --Benetan aal diraustazu, Xirdo? --Jaungoikorako. Erkiag Arran 193
(v. tbn. BatB 62).
----------------------------
*komai*. 􀂍 (Interj.; forma abreviada y atenuada del juramento "como hay
Dios"). 􀂑 Ez da zorra nik emon bage itxiko deutsadana. Komai! Erkiag BatB
62.

*Alfontso Mujika Etxeberria*
<https://twitter.com/elhuyarhizk>[image:
https://www.youtube.com/user/ElhuyarFundazioa1]
<https://www.youtube.com/user/ElhuyarFundazioa1>[image:
https://www.facebook.com/elhuyar.fundazioa]
<https://www.facebook.com/elhuyar.fundazioa>


a.mujika a bildua elhuyar.com

tel.: 943363040 | luzp.: 216
Zelai Haundi, 3
Osinalde industrialdea
20170 Usurbil

*www.elhuyar.eus* <http://www.elhuyar.eus>
<https://www.elhuyar.eus/eu/site/komunitatea/bazkideak/elhuyarkide-izan>
[image:
https://www.elhuyar.eus/eu/site/komunitatea/bazkideak/elhuyarkide-izan]
<https://www.elhuyar.eus/eu/site/komunitatea/bazkideak/elhuyarkide-izan>

Mezu honek, baita erantsitako edozein agirik ere, isilpeko informazioa izan
dezake. Informazio hori jasotzeko baimena izendatutakoak baino ez du. Zu ez
bazara adierazitako hartzailea, indarrean dagoen legeriaren arabera
debekatuta daukazu informazio hori baimenik gabe erabili, hedatu eta/edo
kopiatzea. Mezu hau errakuntza baten ondorioz jaso baduzu, jakinarazi
bidaltzaileari, eta ezaba ezazu. Eskerrik asko.

2016-09-15 11:37 GMT+02:00 Amaia Lasheras via ItzuL <itzul a bildua postaria.com>:

> Nola emango zenukete erdarazko esapide hori?
>
>
> Como hay dios que....
>
-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20160915/a9511f1e/attachment.html>