[itzul] "Honako legea"

Ast, Eka 20, 15:20:07, CEST 2024

Gauza batean behintzat bagaude ados: IVAPek "erabat okerra" dela dioen hori
ez dela, inondik ere ez dela, "okerra"; ez eta --are gutxiago-- "erabat
okerra" ere (gero kexu egon ohi gara euskaraz zuzentasun-kontuetan-eta
hainbeste barreiatzen diren nahaste-borrasteez eta uste ustelez...)

Bestetik, euskarak eskaintzen dizkigun aukera-gune guztiz zilegiak
testugilearentzat "koherentzia"ren goiburupean murriztea... zer esango
dizuet, ba... maratila-jartze funsgabe bat iruditzen zait, eta
debekuzalekeria bat.

Benetan: gutako inori koherentzia-faltaren alerta-argitxo gorria piztuko al
litzaioke testu bateko toki batean "honakoa ezartzen du" eta beste batean
"honako hau ezartzen du" irakurri ondoren, baldin eta argi hori ez bazaigu
pizten toki batean *infinitiboa + behar da *eta beste batean *infinitiboa +
beharra dago* egiturak erabiltzen badira, batean "egiteko" eta beste batean
"egitearren" jartzen bada, batean "ahal du" eta beste batean "dezake"
irakurtzen bada, batean "adibidez" eta beste batean "esate baterako"
ipintzen bada?

Nora goaz?

Xabier Aristegieta

Hau idatzi du Alfontso Mujika Etxeberria (a.mujika a bildua elhuyar.eus)
erabiltzaileak (2024 eka. 20(a), og. (14:50)):

> Hizkuntzak, batzuetan, aukera bat baino gehiago ditu zerbait adierazteko.
> Aukera horietako batzuk eremu geografiko jakin bateko hiztunek bakarrik
> erabiltzen dituzte, edo garai batean erabili ziren eta gaur egun ez dira
> erabiltzen edo, besterik gabe, ezagunagoak edo erabiliagoak dira beste
> batzuk baino. Aukera bat baino gehiago dagoenean erakunde batek bat
> hautatzea ohikoa da, hau da, hobespenak egitea eta estilo bat izatea ohikoa
> da.
> Adibidez, erakunde batek, bere testuetan, leku-izenetan *Larraungo,
> Larraundik* eta *Esteribarko, Esteribartik *moldea hautatu du, eta *Larrauneko,
> Larraunetik* eta *Esteribarreko, Esteribarretik *gaitzetsi, debekatu. Edo
> hitz-elkarketaren kasuan, mendekotasunezko elkarketan marratxoa jartzea
> erabaki du, nahiz eta aukerakoa izan marratxo hori. Edo aditzetan *eginen,
> esanen, izanen*.. idaztera behartu, eta *egingo, esango, izango*...
> debekatu. Erakunde horrek estilo bat ezarri du, ez inoren aurka baizik eta
> bere testuen koherentzia lortzeko.
>
> Bi aukera daudenean bat hautatzen duena ez da inoren kontra "matxinatzen".
>
> Hau idatzi du Xabier Aristegieta (allurritza a bildua gmail.com) erabiltzaileak
> (2024 eka. 20(a), og. (13:46)):
>
>> Gauza benetan bitxia.
>>
>> Antza denez, Euskaltzaindiak dioena bete beharrekoa da debekuak ematen
>> dituenean soilik. Ezen, zerbaitetarako baimena ematen duenean, ez omen da
>> debekua bezain bete beharrekoa.
>>
>> Sentitzen dut, baina ez nago ados: Euskaltzaindiari berdin-berdin
>> matxinatzen zatzaizkio hark debekatutakoa zuk erabiltzean nola hark
>> baimendutakoa zuk debekatzean.
>>
>> Eta dena delakoa "erabat okerra" dela esaten duzunean, zalantza
>> gutxitarako bidea ematen ari zara: ez zara esaten ari "gurean honela
>> jokatuko dugu".
>>
>>
>> Xabier Aristegieta
>>
>>
>>
>>
>> Hau idatzi du Alfontso Mujika Etxeberria (a.mujika a bildua elhuyar.eus)
>> erabiltzaileak (2024 eka. 20(a), og. (12:16)):
>>
>>> Normala da IVAPek bere itzulpenetarako gomendioak ematea eta estilo bat
>>> ezartzea. Estilo horren barruan, kataforak emateko molde bat hobetsi du.
>>> Estilo horretan, okertzat jo du < *honako (+ izena) + mugatzailea* >
>>> egitura, eta < *honako+izena+erakuslea* > erabili beharra ezarri du.
>>>
>>> Irizpide zuhurra dirudi, hori baita, alde handiz, erabilera nagusia eta
>>> errotuen dagoena (*Euskararen Gramatika* obran bertan, hirurehun eta
>>> gehiago aldiz ageri da *honako*, eta badakigu obra hori korala dela,
>>> hau da, ez dela esku bakar batek idatzia. Obra horretan *honako +
>>> erakuslea* [edo plural hurbila, horrelakoak oso gutxi badira ere]
>>> moldekoak dira agerraldien % 91 eta % 9 baino ez dira erakuslerik gabekoak.
>>>
>>> Euskaltzaindiak berak, Jagoneten, hau dio:
>>>
>>> https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_jagonet&task=galdera&Itemid=423&lang=eu&id=182
>>>
>>> ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
>>> Lexikoa: *honako *(*honako erabakiekin / honako erabakiokin / honako
>>> erabaki hauekin*)
>>>
>>> Egoki egina al dago adibideokin egin dugun *zuzen/oker* sailkapena?
>>>
>>> honako erabakiekin (oker?)
>>>
>>> honako erabakiokin (zuzen)
>>>
>>> honako erabaki hauekin (zuzen)
>>>
>>> Hirugarren graduko erakusletik datorren artikulua, -*a*, aspaldi
>>> gailendu zitzaien gainerakoei, eta gogorregia da *honako erabakiekin*
>>> oker dagoela esatea. Besterik da beste egitura batzuk ere badirela esatea
>>> (hor ageri diren biak, esaterako) edo *honako*rekin askotan lehen
>>> graduko erakuslea erabiltzen dela esatea (*honako… hau*). Beste hitz
>>> batzuetan esanda, *honako erabaki hauekin* hobets daiteke, lehena
>>> okerra dela esan gabe.
>>>
>>>
>>> ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
>>>
>>> *Euskara Batuaren Eskuliburua*k ere, antzera:
>>>
>>>
>>> https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?&option=com_ebe&view=bilaketa&Itemid=1715&task=bilaketa&lang=eu&id=1228
>>>
>>>
>>> *---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------*
>>>
>>> *(...)*
>>>
>>> *Plural hurbila eta erreferentzia kataforikoak* *(→
>>> eranskinak/glosarioa* (katafora)*)*
>>> <https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_ebe&view=bilaketa&task=pdf&Itemid=1161&atala=eranskinak&orria=9>.
>>> Zalantza sor daiteke zein artikulu (*-o-* ala *-e-*) ote den egokiagoa
>>> *honako* erakuslea erabiliz gero, adibide hauen gisakoetan*:* *honako
>>> erabakiEkin* / *honako erabakiOkin* / *honako erabaki hauekin*.
>>>
>>> Lehenengo adibidea zuzena bada ere, bigarrenaren eta hirugarrenaren alde
>>> egiten dute estilo-liburuek: h*onako erabaki hauekin / honako
>>> erabakiokin*.
>>>
>>>
>>>
>>> *---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------*
>>>
>>> Beraz, IVAPek estilo-gomendio gisa erakuslerik gabeko moldea okertzat
>>> jotzea egokia iruditzen zait. Estilo-gomendioa denez, uste dut nahikoa dela
>>> "okerra" idaztea eta ez dela beharrezkoa "erabat" jartzea.
>>>
>>>
>>>
>>> Hau idatzi du Ibarrako udala, Itzultzailea (itzultzailea a bildua ibarra.eus)
>>> erabiltzaileak (2024 eka. 20(a), og. (11:15)):
>>>
>>>> Bai, ni ere erabat  konforme.
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> *De:* Dionisio Amundarain [mailto:itsasondo9 a bildua gmail.com]
>>>> *Enviado el:* jueves, 20 de junio de 2024 10:36
>>>> *Para:* ItzuL <itzul a bildua postaria.com>
>>>> *Asunto:* Re: [itzul] "Honako legea"
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Honakoa / Honako hau: Ez dut azalpen zientifikorik; soil-soilk,
>>>> belarriak ematen didana. Niretzat beti "honako hau" da zuzena eta egokia.
>>>> DIONISIO AMUNDARAIN
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> El mié, 19 jun 2024 a las 17:32, Xabier Aristegieta (<
>>>> allurritza a bildua gmail.com>) escribió:
>>>>
>>>> IVAPek argitaratu berri duen "Itzulpen- eta berrikusketa-irizpideak.
>>>> Erabakiak eta gomendioak" dokumentuan, ezin bipilago esaten da ezen, zentzu
>>>> kataforikoa adierazteko, "erabat okerra" dela *honako (+ izena) +
>>>> mugatzailea *egitura. Eskaintzen dituen adibide hauetakoa, alegia:
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> **(...) Errege Dekretua, (...), honako errege-dekretua aldatzen duena*
>>>>
>>>> **Gorte Nagusiek honako legea onetsi dutela eta nik berretsi egiten
>>>> dudala.*
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Halaber esaten da ezen, "honako" erabiliz gero, izenaren ondoren
>>>> "hau/hauek" erakuslea behar dela nahitaez erabili. Alegia, goiko
>>>> adibideetan "honako errege-dekretu hau" eta "honako lege hau" erabili
>>>> beharko zirela.
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Gaitzespen horrek txundituta utzi nau.
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Batetik, ez dudalako ikusten gramatikako zer arrazoik debekatzen duen
>>>> "honako" den izenlagun horrek zeri lagun egitea eta jarraian
>>>> mugatzailearekin doan izen bati. Beraz, ez dirudi gaitzespenaren arrazoia
>>>> gramatikala denik.
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Bestetik, *honako+izena+mugatzailea *egituraren erabilera
>>>> *honako+izena+erakuslea *egiturarena bezain ugaria ez izateak ez
>>>> diolako ezer kentzen egituraren zuzentasunari. Bidenabar esanda: nahi
>>>> duenak Googlen bilaketa egin dezake, esate baterako "honakoa"ri
>>>> esan/erantzun/entzun/ikusi... aditzak gehituta (*honakoa esan*, *honakoa
>>>> entzun*, eta abar) eta emaitza polit askoak aurki ditzake.
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Eta Euskaltzaindiak? Zer dio "honako esaldia"ren tankerakoez?
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Euskaltzaindiaren Hiztegian "honako" begiratuta, ikus zer dioen
>>>> bigarren adieran:
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> 2 adj. Hau, hemengo hau. (Dagokion izen sintagmaren ezkerrean ezartzen
>>>> da, artikuluak edo erakusle batek, gehienetan *hau*-k, mugatzen duela
>>>> sintagma).
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Irakurri duzue, ezta? "*ARTIKULU *edo erakusle batek, *gehienetan hau*-k
>>>> [azken zertzelada hori ez du inork zalantzan jartzen], mugatzen duela
>>>> sintagma"
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Halaber, bururatu zait Euskaltzaindiaren "Euskararen Gramatika"n
>>>> "honakoa" edo "honako + izena + mugatzailea" zenbat aldiz agertzen den
>>>> bilatzea. Erantzuna: bederatzi aldiz. Nork eta Euskaltzaindiak zertaz eta
>>>> Euskararen Gramatikaz idatzitako obra goren horretan.
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Hori guztia horrela, IVAPeko lan horren arduradunei jendaurrean egiten
>>>> diedan galdera da: zertan oinarritu zarete aipatu egitura "erabat okerra"
>>>> dela esateko?
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> Esker mila.
>>>>
>>>>
>>>
>>> --
>>> <https://www.elhuyar.eus/>
>>>
>>> *Alfontso Mujika Etxeberria*
>>>
>>> *Hizkuntza eta Teknologia*
>>>
>>>
>>> Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea
>>>
>>> 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
>>>
>>> Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217
>>>
>>> a.mujika a bildua elhuyar.eus |  <a.mujika a bildua elhuyar.eus>*www.elhuyar.eus*
>>> <https://www.elhuyar.eus/>
>>>
>>>
>>>
>>>
>>> Mezu elektroniko honek INFORMAZIO KONFIDENTZIALA DU, ETA DEBEKATUTA DAGO
>>> INFORMAZIO HORI ZABALTZEA. Akats baten ondorioz jaso baduzu eta hartzailea
>>> zu ez bazara, mesedez, deitu 943363040 telefonora, eta ez zabaldu, gorde
>>> edo kopiatu mezu honen edukirik.
>>> Zure datu pertsonalak, zeinak ager baitaitezke mezu elektroniko honetan
>>> edo atxikitako dokumentazioan, ELHUYARek tratatzen ditu, aldeen arteko
>>> harreman juridikoa kudeatzeko. Zure datuak tratatzearen kontra egin nahi
>>> baduzu, datuetara sartu nahi baduzu, haiek zuzendu edo ezabatu nahi
>>> badituzu, edo datuak babesteari buruzko araudi aplikagarrian jasotako
>>> eskubideak baliatu nahi badituzu, idatzi goian adierazitako helbidera edo
>>> helbide elektroniko honetara datuensegurtasuna a bildua elhuyar.eus
>>>
>>
>
> --
> <https://www.elhuyar.eus/>
>
> *Alfontso Mujika Etxeberria*
>
> *Hizkuntza eta Teknologia*
>
>
> Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea
>
> 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
>
> Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217
>
> a.mujika a bildua elhuyar.eus |  <a.mujika a bildua elhuyar.eus>*www.elhuyar.eus*
> <https://www.elhuyar.eus/>
>
>
>
>
> Mezu elektroniko honek INFORMAZIO KONFIDENTZIALA DU, ETA DEBEKATUTA DAGO
> INFORMAZIO HORI ZABALTZEA. Akats baten ondorioz jaso baduzu eta hartzailea
> zu ez bazara, mesedez, deitu 943363040 telefonora, eta ez zabaldu, gorde
> edo kopiatu mezu honen edukirik.
> Zure datu pertsonalak, zeinak ager baitaitezke mezu elektroniko honetan
> edo atxikitako dokumentazioan, ELHUYARek tratatzen ditu, aldeen arteko
> harreman juridikoa kudeatzeko. Zure datuak tratatzearen kontra egin nahi
> baduzu, datuetara sartu nahi baduzu, haiek zuzendu edo ezabatu nahi
> badituzu, edo datuak babesteari buruzko araudi aplikagarrian jasotako
> eskubideak baliatu nahi badituzu, idatzi goian adierazitako helbidera edo
> helbide elektroniko honetara datuensegurtasuna a bildua elhuyar.eus
>
-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20240620/02e0a5bb/attachment-0001.htm>