<p class="MsoNormal"><span style>MORFOSINTAXIA (Patxi
Petrirena; EIMA, Hezkuntza Saila)</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style> </span></p>
<p class="TestuaCarCarCar"><b style><i style><span style="font-size:14.0pt" lang="EU">Besterik</span></i></b><b style><span style="font-size:14.0pt" lang="EU">
nola komunztatu</span></b></p>
<p class="TestuaCarCarCar"><span lang="EU">Euskaltzaindiko Gramatika batzordearen
gomendio baten arabera<a style href="#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU">[1]</span></span></span></span></a>,
<i style>besterik</i> erabiltzean, aditzak
singularrean behar du honelako kasuetan ere:</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU">(427)<span style> </span>a) *Ariketak besterik ez <b style>ditut</b> egin.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>b) Ariketak besterik ez <b style>dut</b> egin.</span></p>
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"> </span></p>
<p class="TestuaCarCarCar"><span lang="EU">Izan ere, aditzak <i style>besterik</i>ekin egiten du komunztadura, eta ez haren ezkerreko
sintagmarekin<a style href="#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU">[2]</span></span></span></span></a>. Are
nabarmenago ageri da hori pertsona-izenordainekin, lehenbiziko nahiz bigarren
pertsonakoak sarturik ere aditza hirugarren pertsonan jokatzen baita:</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU">(428)<span style> </span>a) *Zu besterik ez <b style>zaitut</b> maite.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>b) <b style>Zu besterik</b> ez <b style>dut</b>
maite.</span></p>
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"> </span></p>
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU">Bestalde, <i style>besterik</i>en<i style> </i>aurreko izena absolutiboan erabiltzen
da beti; beste kasu batean badago, <i style>baino</i>
eta <i style>baizik</i> baliatu behar dira, horiek
kasu guztiak onartzen baitituzte: </span></p>
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"> </span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU">(429)<span style> </span>a) <b style>*Zurekin
besterik</b> ez du nahi.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>b) <b style>Zurekin baizik</b> ez du nahi.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>c) <b style>Zurekin baino</b> ez du nahi.</span></p>
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"> </span></p>
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU">Adierazpide egokiak dira, jakina, </span><span style lang="EU">«</span><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU">Zurekin bakarrik nahi du</span><span style lang="EU">»</span><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"> eta </span><span style lang="EU">«</span><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU">Zurekin beste inorekin ez du nahi</span><span style lang="EU">»</span><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"> ere.</span></p>
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"> </span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU">(430) <span style> </span>a) *Interneten, <b style>% 12k besterik</b> ez du erabiltzen euskara.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>b) Interneten, <b style>% 12k baizik</b> ez du erabiltzen euskara.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>c) Interneten, <b style>% 12k baino </b>ez du erabiltzen euskara.</span></p>
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"> </span></p>
<p class="TestuaCarCarCar"><span lang="EU">Absolutiboaz gainerako kasuekin <i style>beste-</i> erroa erabiltzekotan, bi bide
hauek ditugu: <i style>«…-k beste inork», «…-i
beste inori»</i> egitura, deklinabide-atzizkia errepikatuz beti (431c, 432c),
eta <i style>beste</i> bera deklinatzea,
izenordearekin batera (433, 434):</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU">(431)<span style> </span>a) <b style>*Zuk
besterik</b> ez daki.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>b) <b style>*Zuk besterik</b> ez dakizu.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>c) <b style>Zuk beste inork</b> ez daki.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"> </span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU">(432)<span style> </span>a) <b style>*Zuri
besterik</b> ez diot esan. </span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>b) <b style>*Zuri besterik</b> ez dizut esan.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>c) <b style>Zuri beste inori</b> ez diot esan.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"> </span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU">(433)<span style> </span><b style>Zuk
bestek</b> ez daki.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU">(434)<span style> </span><b style>Zuri
besteri</b> ez diot esan.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="font-size:11.0pt;color:windowtext" lang="EU"> </span></p>
<p class="TestuaCarCarCar"><span lang="EU">Kasu batean, hala ere, aditza pluralean
ematea nahitaezkoa da: <i style>besterik</i>
pluraleko subjektu baten atributuan doanean:</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU">(435)<span style> </span>a) <u>Horiek</u> aitzakiak besterik ez <b style>dira</b>.</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"><span style> </span>b) <u>Horiek</u> ez <b style>dira</b> aitzakiak besterik. (‘Horiek
aitzakia hutsak dira’).</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU"> </span></p>
<p class="TestuaCarCarCar"><i style><span lang="EU">Baino</span></i><span lang="EU"> eta <i style>baizik</i> ez dira <i style>besterik</i> bezala jokatzen, numeroari
dagokionez: haien aurreko elementuarekin numero-komunztadura egiten du aditzak:</span></p>
<p class="Adibideak"><span style="color:windowtext" lang="EU">(436)<span style> </span>Boterearen <b style>ikurrak</b> baizik ez <b style>dituzte</b>
errausten.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU">-------------------------------------------------------------------------------------------------</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU">JAGONET</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><b style><span lang="EU">besterik</span></b><span lang="EU"></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span lang="EU">Izenburua:</span></b><i><span lang="EU">besterik</span></i><span lang="EU"></span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span lang="EU">Galdera:</span></b><span lang="EU"><br>
<i>Ariketak besterik ez dut egin</i> ala <i>Ariketak besterik ez ditut egin</i>?
Biak dira zuzenak?<br>
<i>Lau gizon besterik ez ditut ikusi.</i><br>
<i>Zuk esan zenituenak besterik ez nituen entzun.</i><br>
<i>Besterik</i> honek egin dezake komunztadura pluralean, ala singularra baino
ez du onartzen? <br>
<i>Lau gizon ikusi ditut, besterik ez.</i><br>
<i>Zuk esan zenituenak entzun nituen, besterik ez.</i></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span lang="EU">Erantzuna:</span></b><span lang="EU">Ez da
araurik eman auzi horren gainean. Gramatika batzordeak Areatzako txostenean
aurkeztutako arau-proposamenak honela dio:<br>
<i>Besterik</i>ek ezkerretara daraman osagaia absolutiboan bakarrik joan
daiteke, "absolutiboa + besterik ez + aditza" egituran.<br>
Horrelakoetan perpauseko aditzak <i>besterik</i>ekin egiten du komunztadura,
oro har:<br>
a) Pertsonari dagokionez, dudarik gabe (<i>zu besterik ez dut maite</i>).<br>
b) Numeroari dagokionez ere, hori da gomendioa (<i>ez zegoen bakar batzuk
besterik</i>).<br>
Gogoan izan "x + beste" bezalako egiturak kasu guztietan erabil
daitezkeela eta bi sintagmak kasu berean joango direla:<br>
<i>Zuk bestek ez dit esan.</i><br>
<i>Gertaturikoa ez diot zuri beste inori esango.</i><br>
<i>Asteburuetan ez omen zara mendira beste inora joaten.</i></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span lang="EU">Data:</span></b><span lang="EU">1999 <b>Erantzulea:</b>Gramatika
batzordea </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU">----------------------------------------------------------------------</span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span lang="EU">Izenburua:Besterik ez, baino ez, baizik ez</span></b><span lang="EU"><br>
<b>Galdera:</b>Zein da egitura zuzena?<br>
- Liburuak besterik ez dut erosi / liburuak besterik ez ditut erosi<br>
- Liburuak baino ez dut erosi / liburuak baino ez ditut erosi<br>
- Liburuak baizik ez dut erosi / liburuak baizik ez ditut erosi</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU"><br>
<b>Erantzuna:</b>Euskaltzaindiak ez du ezer arautu horretaz, baina badirudi
"besterik" alde batetik eta "baino" eta "baizik"
beste batetik aztertzekoak direla; ez baitute berdin jokatzen.<br>
Izan ere, "besterik"ek joera handia du (baina joera, nolanahi ere)
singularreko komunztadura egiteko eta, pertsonari dagokionez, hirugarren
pertsona erabiltzeko.<br>
Beste biek, ordea, singularreko nahiz pluraleko komunztadura onartzen dute. Pertsonari
dagokionez, hirugarren pertsona dute ohikoena ("zu baizik ez dut
maite").<br>
Edozein kasutan, gogoan izan badela beste egitura bat aukeran, inongo
zalantzarik gabekoa:<br>
Ez dut INOR maite zu baizik<br>
Ez dut BESTE INOR maite zu baizik<br>
Ez dut BESTE EZER erosi liburuak baizik<br>
Argibide gehiagotarako, ikus Euskaltzaindiaren <i>Euskal Gramatika: Lehen
Urratsak, EGLU, IV</i> liburukia (217.-218. or.). Horrez gainera, ikus
datu-base honetako “besterik” sarrera.<br>
<b>Data:</b>2002/01/08<br>
<b>Erantzulea:</b>Gramatika batzordea</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU">--------------------------------------------------------------------</span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span lang="EU">Izenburua:-i/-t(z)ea besterik ez / baino ez
(irakurri/irakurtzea besterik ez duzu)</span></b><span lang="EU"><br>
<b>Galdera:</b>Forma hauek guztiak zuzenak dira?<br>
a) -Irakurri besterik ez duzu<br>
b) -Irakurtzea besterik ez duzu<br>
c) -Irakurri besterik ez duzu egin behar<br>
d) -Irakurri baino ez duzu<br>
e) -Irakurtzea baino ez duzu<br>
f) -Irakurri baino ez duzu egin behar</span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU"><br>
<b>Erantzuna: </b>Bai, zuzenak dira guztiak. Hala ere, zehaztapen batzuk egin
behar dira: Batetik, "a" eta "b"ren artean, "a"
(partizipioduna) ugariagoa da <i>Orotariko Euskal Hiztegi</i>ko autoreetan,
"b" baino.<br>
Bestetik, "a", "b" eta "c" gisakoak
("besterik" daramatenak, alegia) ugariagoak dira, "baino"
daramaten "d", "e" eta "f" gisakoak baino.<br>
Bestalde, "d" gisako partizipiodunak erabiliagoak dira "e"
gisako aditz-izendunak baino.<br>
Egitura horiez gain, beste bi hauek ere zuzenak dira:<br>
- Irakurtzea besterik ez duzu egin behar<br>
- Irakurtzea baino ez duzu egin behar<br>
Azkenik, "-t(z)ea" formakoen erabileraren alde eman daitekeen beste
arrazoi bat ere bada: "garaiz etortzea dauka" esaten bada,
"garaiz etortzea baino/besterik ez dauka" esan daitekeela dirudi.<br>
Esanahiari dagokionez, berriz, ez dago alde handirik honako hauen artean:<br>
- Irakurri besterik ez duzu / Irakurri besterik ez duzu egin behar<br>
Bietan eginkizun bat aipatzen da: eginkizun bat eta bera.<br>
Horrez gainera, ikus datu-baseko “–tzea (egin/egitea)”.<br>
<b>Data:</b>20010613<br>
<b>Erantzulea:</b>Patxi Goenaga </span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU">-------------------------------------------------------------------------------</span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span lang="EU">zenburua:"baino ez", “baizik
eta”, "besterik ez" eta nominalizazioa</span></b><span lang="EU"><br>
<b>Galdera: </b>Nominalizazioa eskatzen al dute “besterik ez / baino ez”
daramatenek? Ondorengo hauetatik zein dira zuzenak?<br>
1. Zure lana hori egin baino/besterik ez da<br>
2. Zure lana hori egitea baino/besterik ez da<br>
3. Zure egitekoa ez da hara joatea, baizik eta hemen geratu<br>
4. Zure egitekoa ez da hara joatea, baizik eta hemen geratzea<br>
5. Zure egitekoa ez da hara joatea, hemen geratu baino/baizik<br>
6. Zure egitekoa ez da hara joatea, hemen geratzea baino/baizik<br style>
<br style>
</span></p>
<p class="MsoNormal"><b><span lang="EU">Erantzuna:</span></b><span lang="EU">Lehen
perpausa okerra da. Izan ere, “zure lana” predikatua bada (edo subjektua, baina
berdin da) predikatu horren subjektua “-t(z)ea” formakoa izan ohi da:<br>
zure lana hori egitea da / *zure lana hori egin da.<br>
zure lana da hori egitea / *zure lana da hori egin.<br>
Horren arabera:<br>
1. *Zure lana hori egin baino/besterik ez da OKERRA<br>
2. Zure lana hori egitea baino/besterik ez da ZUZENA<br>
3. Zure egitekoa ez da hara joatea, *baizik eta hemen geratu LEHEN ZATIA ZUZENA
DA ETA BIGARREN ZATIA OKERRA<br>
4. Zure egitekoa ez da hara joatea, baizik eta hemen geratzea ZUZENA<br>
5. Zure egitekoa ez da hara joatea, *hemen geratu baino/baizik LEHEN ZATIA
ZUZENA DA ETA BIGARREN ZATIA OKERRA<br>
6. Zure egitekoa ez da hara joatea, hemen geratzea baino/baizik ZUZENA<br>
Horrez gainera, ikus datu-base honetako “baino ez” sarrerak.<br>
<b>Data:</b>20010607<br>
<b>Erantzulea:</b>Patxi Goenaga </span><span style></span></p>
<p class="MsoNormal"><span lang="EU"> </span></p>
<div style><br clear="all">
<hr align="left" size="1" width="33%">
<div style id="ftn1">
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><a style href="#_ftnref1" name="_ftn1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"><span style><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size:10.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU">[1]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU">
Areatzan 1998an aurkeztua, eta Jagonet zerbitzuan 1999ko erantzun batean
berretsia (<i style>Besterik</i>). </span></p>
</div>
<div style id="ftn2">
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><a style href="#_ftnref2" name="_ftn2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"><span style><span class="MsoFootnoteReference"><span style="font-size:10.0pt;font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU">[2]</span></span></span></span></span></a><span style="font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU">
Zenbakiak tartean direnean («lau baino ez», «sei baizik ez»…), esanahiak
bereizteko bide ematen du singular/plural bereizkuntzak: <i style>Lau soineko baino/baizik/besterik ez dut ekarri</i> (‘lau soineko,
beste ezer ez’). <i style>Lau soineko baino/baizik
ez ditut ekarri</i> (‘soinekoetatik, lau bakarrik’).</span></p>
<p class="PlainTextCarCar" style="text-align:justify"><span style="font-family:"Times New Roman","serif"" lang="EU"> </span></p>
</div>
</div>
<div><table><tbody><tr><td><p><font style="font-family:Helvetica,Arial,sans-serif;font-size:12px"><b>Alfontso Mujika Etxeberria</b> <br>
</font></p></td>
</tr>
<tr>
<td><img src="http://www.elhuyar.org/irudiak/logoak/elh-hizkuntza.png"></td>
</tr>
<tr>
<td><font style="font-family:Helvetica,Arial,sans-serif;font-size:12px" color="#666666">
</font><p><font style="font-family:Helvetica,Arial,sans-serif;font-size:12px" color="#666666"><a href="mailto:a.mendizabal@elhuyar.com" style="color:#666666;text-decoration:none" target="_blank">a.mujika@elhuyar.com</a></font><br>
<font style="font-family:Helvetica,Arial,sans-serif;font-size:12px" color="#666666">tel.: 943363040 | luzp.: 216</font></p>
<font style="font-family:Helvetica,Arial,sans-serif;font-size:12px" color="#666666"><p> Zelai Haundi, 3. Osinalde industrialdea<br>
20170 Usurbil</p>
</font>
<p><font style="font-family:Helvetica,Arial,sans-serif;font-size:12px" color="#3a75c4"><a href="http://www.elhuyar.org" style="color:#3a75c4;text-decoration:none" target="_blank"><b>www.elhuyar.org</b></a></font></p>
</td>
</tr>
</tbody>
</table>
<br>
<table>
<tbody>
<tr>
<td><font style="font-family:Helvetica,Arial,sans-serif" color="gray" size="1">Mezu
honek, baita erantsitako edozein agirik ere, isilpeko informazioa izan
dezake. Informazio hori jasotzeko baimena izendatutakoak baino ez du. Zu
ez bazara adierazitako hartzailea, indarrean dagoen legeriaren arabera
debekatuta daukazu informazio hori baimenik gabe erabili, hedatu eta/edo
kopiatzea. Mezu hau errakuntza baten ondorioz jaso baduzu, jakinarazi
bidaltzaileari, eta ezaba ezazu. Eskerrik asko.</font></td>
</tr>
</tbody>
</table>
<table><tbody><tr><td><img src="http://farm5.static.flickr.com/4132/4836856727_126e6375fb_o.gif"> </td>
<td> <font style="font-family:Helvetica,Arial,sans-serif" color="green" size="1">Ez inprimatu mezu hau ezinbestekoa ez bada.
</font></td></tr></tbody></table></div>
<br><br><div class="gmail_quote">2013/4/30 Xabier Mendiguren <span dir="ltr"><<a href="mailto:xmendiguren@elkar.com" target="_blank">xmendiguren@elkar.com</a>></span><br><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0 0 0 .8ex;border-left:1px #ccc solid;padding-left:1ex">
esaldi hau topatu dut:<br>
<br>
"zuk ez bertze inork osa dezake" (hau da: zuk bai, beste inork ez)<br>
<br>
duda daukat esaldiaz.<br>
<br>
dudagabekotzat ditudan antzeko moldeak:<br>
<br>
zuk bestek ezin osa dezake<br>
zuk besterik ezin osa zenezake<br>
<br>
inork argitasun izpirik ekar baleza, eskerturik nengoke.<br>
<span class="HOEnZb"><font color="#888888"><br>
x.<br>
<br>
</font></span></blockquote></div><br>