<div dir="ltr"><div>Xabier:<br></div><div><div><div class="gmail_extra"><div><div dir="ltr"><table><tbody><tr><td></td></tr><tr><td></td></tr>
<tr><td></td></tr></tbody></table></div></div><div class="gmail_quote">2014-02-03 Xabier Aristegieta <span dir="ltr"><<a href="mailto:allurritza@gmail.com" target="_blank">allurritza@gmail.com</a>></span>:<br>
<blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><div>Gogoeta batzuk:</div><div><br></div><div>1.- Inork ez du zalantzan jartzen "kozinatu" aditzaren onargarritasuna. Eztabaidatzen ari garena da "sukaldatu"ren onargarritasuna.</div>
</div></blockquote><div><br></div><div>Bai <br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><div>
<br></div><div>2.- Eta eztabaida hori sortzen da ez inor, kutixia edo irrika personal bat tarteko, "sukaldatu" hitza hiztunei erabilarazten tematzeagatik (guk dakigula, behintzat), baizik eta hitz horrek indar handitxoa hartu duelako hiztunon artean, eta hitz horrekiko jarrera bat hartu beharra egokitzat iritzi izan delako.</div>
</div></blockquote><div> </div><div>Bai<br><br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr">
<div><br></div><div>3.- Hori horrela, zer du txarretik "sukaldatu"k? Bi arrazoi aipatu dira:</div><div><br></div><div>-- Jadanik badagoela mailegu bat, "kozinatu" (eta, beraz, "sukaldatu" erabiltzea "kozinatu"ren aurkako nolabaiteko erasoa litzateke, "kozinatu" erabil ez dadin).</div>
</div></blockquote><div><br></div><div>Lehendik mailegua egotearena konbinazioan erabili dudan irizpidea da; jadanik mailegua egotea ez da, berez, arazo bat sortu berriko hitz batentzat. Bestetik, "erasoa" diozu... tira, ez dut uste inor hainbesterainokorik esan duenik. <br>
</div><div> </div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex">
<div dir="ltr">
<div><br></div><div>-- "Sukaldatu" gaizki sorturiko aditza dela.</div></div></blockquote><div><br></div><div> Badakit ñabardura txikia dela, baina nik behintzat "Analogia formalaz sortutako kalkoa da, ohiz kanpokoa" esan dut.<i> izen+-tu</i> erabidea erabiltzen da aditzak sortzeko, nahiz eta ez den <i>izond.+-tu</i> prozedura bezain emankorra. Sorbidean gabe, semantikan legoke, nire ustez, gakoa. Baina ez da hori nik nabarmendu nahi izan dudan arazoa. Esana dut aurreko mezuetan, ez du merezi errepikatzea<br>
</div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr">
<div><br></div><div><br></div><div>Orotariko Hiztegiak hauxe dio:</div><div><div></div><div><blockquote style="margin-right:0px"><p><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt;font-weight:bold">kozinatu</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> (</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt;font-style:italic">VocBN,</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> H), </span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt;font-style:italic;font-weight:bold">kuzinatu</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> (</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt;font-style:italic">-iñ- </span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">Chaho). </span> </p>
<p><img src="http://www.euskaltzaindia.net/images/stories/oeh/erronboa.gif"> <span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">Cocinar. "Faire la cuisine, préparer les mets" </span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt;font-style:italic">VocBN</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. </span><img src="http://www.euskaltzaindia.net/images/stories/oeh/izarra.gif"><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> </span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt;font-style:italic">Ogi ta lixua egíten, kozinátzen, ta gañarákoak</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. LE </span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt;font-style:italic">Prog</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 118. </span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt;font-style:italic">Bérze milla zébo kozinatzen dire luxuriarén sutégian. </span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">LE </span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt;font-style:italic">in</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> BOEanm 560. </span> </p>
</blockquote></div><div></div></div><div>Eta Hiztegi Batuak:</div><div><div><br></div><blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr"><div><b>kozinatu</b>, kozina, kozinatzen. <i>du</i> ad. 'janariak beroaren bidez prestatu'</div>
</blockquote><div><br></div></div><div>Ederki. Lekukotasuna hortxe jasota ageri da. Baina "kozinatu" aspaldiko mailegua dela esate hutsak badirudi aditzera ematen duela euskaraz izugarrizko presentzia izan duen hitza dela.</div>
<div><br></div><div>Eta ez dirudi hala denik:</div><div><br></div><div>--Alde batetik, hor daude hizpide izan ditugun Googleko neurketak (aipaturiko gorabeherak gorabehera).</div></div></blockquote><div><br></div><div>Googleko datuak gaur egungoak dira. Baina arrazoia duzu, gaur egun <i>sukaldatu</i> gehiago erabiltzen da.<br>
<br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><div>--Orotariko Hiztegiko lekukotasuna ezin esan batere oparoa denik.</div>
</div></blockquote><div> </div><div>Ez dut ebidentziarik, baina uste dut, beste hainbeste maileguk bezala, <i>kozinatu</i>k ere "ordaindu" behar izan zuela bere bekatua. Ez da kasu bakarra, hizketan bizirik dauden hitz askori gertatu zitzaien. Zerrenda honetan, pertsona askok adierazi dute <i>kozinatu</i> arrunta dela haien euskalkian edo hizkeran.<br>
</div><div>Bestetik, aurrerago Lhande sartu duzu. Gogoan izan Lhande eta Azkueren artean aipatu ohi diren diferentziak maileguak hiztegiratzerakoan.<br></div><div>
<br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr">
<div>--Elhuyar Hiztegi Entziklopedikoan (Usurbil, 1993) ez da agertu ere egiten.<br></div></div></blockquote><div><br></div><div>Ados. Gure iturrietan ez genuen jaso. Esango nuke armairutik atera gabe zegoela, lehen esandako arrazoiengatik, seguru aski.<br>
<br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><div>--Elhuyar Hiztegiaren 2006ko argitalpenean, "cocinar"en begiratuta, hauxe dio:</div>
<blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr">
<div><b>cocinar</b>. <i>v.intr</i>. Janaria prestatu/egin/gertatu/maneatu; kozinatu. <i>Hoy cocino yo</i>: gaur neuk prestatuko dut bazkaria.</div></blockquote><blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr">
<div>Alegia, aukera posible guztietatik azken gisa. </div></blockquote></div></blockquote><div>Ordainak nolabait antolatu behar dira; egia da hasieran erabilienak, zabalduenak... jartzen saiatzen garela. Gai korapilatsua da, baina , edonola ere, ez du zerikusirik onargarritasunarekin, ordenak ez dio ezer onargarritasunaz. Hortik ez nuke aterako azkenak ordain egokiak ez direnik (edo aurrekoak egokiagoak direnik). Bestela, ez genituzke emango.<br>
</div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr"><div>Eta adibiderako, beste aukeraren bat lehenesten du.<br>
</div></blockquote></div></blockquote><div>Beste hainbeste.<br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr">
<div> </div></blockquote></div></blockquote><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr">
<div>Eta, interesgarriagoa: euskaratik abiaturiko bilaketa egitean, zerarekin topo egiten duzu: "kozinatu"k ez dauka sarrerarik aditz gisa, baizik eta, soilik, izenondo gisa:</div>
<div><br></div></blockquote><blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr"><div><b>kozinatu</b>. <i>izond</i>. Cocinado. <i>Plater kozinatua</i>: plato cocinado.</div></blockquote></div></blockquote><div>Hori koherentzia-huts bat da, arrazoia duzu.<br>
</div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr"><div><br></div></blockquote><blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr">
<div>Tira: "kozinatu" defendatzearen ikuspegitik, aurrerapen bat behintzat bada, 1993ko Hiztegi Entziklopedikoko hutsunetik abiatuta.</div><div><br></div></blockquote><div>--Gaur egun bai; sareko Elhuyar Hiztegian kontsultatuta, hauxe ekartzen du: </div>
<blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr"><div><b>kozinatu, kozina, kozinatzen </b><i>du ad</i>. <b><u>cocinar</u></b></div></blockquote><div> <i>plater hori askotan kozinatu du etxekoentzat</i>: ese plato lo ha cocinado muchas veces para los de casa <i>plater kozinatua</i>: plato cocinado</div>
</div></blockquote><div> </div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><div> </div></div></blockquote><div>
Azken edizioan konpondu dugun koherentzia-hutsa. <br>
<br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr">
<div><br></div><div>Hain hitz gogoangarria badugu "kozinatu" hori, nekez uler daiteke zeinen gogo txarrez (itxuraz) ireki dizkion Elhuyarrek bere hiztegiko ateak. Urteen joanarekin soilik.</div></div></blockquote>
<div><br></div><div>Horretatik guztitik atera duzu "gogo txarrez" sartu genuela hitza? Ez, ez genuen gogo txarrez sartu. Denok ditugu emozioak, grinak, maniak... baina saiatzen gara lan profesionalean horien arabera ez jokatzen. Datuak jaso eta hitza dokumentatuta zegoela egiaztatutakoan sartu genuen. Eta, izatekotan, gogo onez; izan ere, hiztegia hobetzeko zerbait egiten ari zarela sentitzen dugunean, pozik egiten ditugu horrelakoak.<br>
</div><div><br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><div><br></div><div>
Baina, jarrai dezagun:</div><div><br></div><div>--<i>Labayru Hiztegia. Bizkaiera eta Batua (b)uztarturik. Euskera-gaztelania</i>. Ez du "kozinatu"rik jasotzen. Ez aditz gisa, ez izenondo gisa.</div></div></blockquote>
<div><br></div><div>H5000n ere, es-eu atalean, ez dute <i>cocinar</i>en ordainetan ematen. eu-es atalean badago.<br>Ezin dut horien izenean hitz egin. <br></div><div> </div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex">
<div dir="ltr"><div><br></div>
<div>--Junes Casenave-Harigileren frantses-euskara hiztegian, "cuisiner" begiratua, hauxe ageri da: apaintü, adelatü, jatekoa egin. Ez da "kozinatu"rik agertzen, beraz.</div></div></blockquote><div> </div>
<div>Ez da harritzekoa, Casenaveren maileguegiko jarrera kontuan izanik. <br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><div>
<br></div><div>--Euskaltzaindiaren 2012ko Hiztegian... ez da agertzen "kozinatu"rik. Horra Hiztegi Batuarekiko beste "ez-batetortze" bat.</div></div></blockquote><div> </div><div>Normala da hori. Euskaltzaindiaren Hiztegiak Hiztegi Batuaren lehen itzuliko 20.000 hitz biltzen ditu. "kozinatu" bigarren itzulikoa da; uste dut orain ari direla horiek lantzen, hurrengo ediziorako.<br>
</div><div> </div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr">
<div><br></div><div><br></div><div>Horrenbestez, zer ondorioztatu behar dugu? "Sukaldatu" "kozinatu"ren aurka erabili nahi izan dela, aditzera eman zaigun bezala?<br></div></div></blockquote><div> </div>
<div>Ez dut uste inork esan duenik "aurka erabili". Hau ez da gerra bat. Uneren batean <i>sukaldatu</i> sortuko zuen norbaitek, anonimoki. Eta zabaltzen hasi zen. Zergatik gertatzen da hori? Nik esan dudana da hori bi faktorek izan dute zerikusia: "kozinatu" ez ezagutzea, edo, ezagututa ere, "hori erdaraz da" delako iritzia. <br>
<br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><div>Ez ote da justu kontrakoa izango, "kozinatu"ren lekukotasunen bakana ikusirik? Alegia, orain "kozinatu" biziberritu nahi dela, hain zuzen ere "sukaldatu"ri bidea ixteko? </div>
</div></blockquote><div><br></div><div>Ez dut uste, ez dut sentsazio hori; hizketan nahiko bizirik dagoela esango nuke, eta, biziberritzekotan, lehen esan dudan "armairutik ateratzea" zentzuan, estandarren onartua izateko. Baina nork daki, arrazoia izango duzu beharbada. Nola frogatu hori, ordea? Nola lortu ebidentziak?<br>
</div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex">
<div dir="ltr">
<div><br></div><div>Eta azken kontu bat. Esan da "kozinatu" mailegu bat dela. Ziur? Mailegua, nondikoa? Gaztelaniazko "cocinar"etikoa? Kontua ez baita batere makala. Pierre Lhanderen <i>Dictionnaire Basque-Français</i>en "kozinatu" agertzen da, bai... baina "kozina+tu" batura gisa:</div>
<div><br></div><blockquote style="margin-right:0px" dir="ltr"><div><b>*KOZINA</b> -- 1º <i>C</i>. (A.) cuisine, pièce de la maison. SYN.: <b><i>sukhalde </i></b>(...) </div>
</blockquote><p> <b>- tu</b> (H.) cuisiner. SYN.: <b>aphaindu, adelatü</b> </p></div></blockquote><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex">
<div dir="ltr"><p> </p><div></div>
<div>Orduan, zein da mailegua? "Kozinatu"? Ala "kozina"? Zeren eta "polita" izango bailitzateke orain, "sukaldatu= sukalde+tu" egituraren ustezko okerraz aditzera eman direnak aditzera eman ondoren, deskubritzea ezen "kozinatu", azken finean, egitura horixe berbera dela: kozina+tu. Ea zer argudiorekin esan ahalko litzatekeen kozina+tu ondo dagoela eta sukalde+tu, aldiz, gaizki.</div>
</div></blockquote><div><br>Uste dut Lhandek informazio lexikografikoa aurkezteko duen moduaren
ondorio dela hori, eta ez <i>kozinatu</i> hitz eratorria izatearena. -<i>tu</i>
atzizkia aditzak mailegatzeko ohiko prozedura emankorra da. Batzuetan,
maileguzko aditzaren "erroa" hitza da, eta hori ere mailegatu egiten
dugu. Adibidez: <i>diziplinatu, gangrenatu, gillotinatu, glosatu, prentsatu, sinkopatu</i>...
Tentazioa izan dezakegu aditz horiek gure eratortze-sistemaren arabera sortzen
ari garela pentsatzeko, baina esango nuke iritzi orokorra dela horiek
maileguzko aditzak direla, ez hitz eratorriak.<br><br></div><div>Nik eman dut iritzia, eta adierazi ditut nire kezkak eta aurreikuspenak. Hiztunek bere bidea egingo dute, eta, azkenean, horrek aginduko du. Erantsi dezakedan bakarra da hemen esan den guztia kontuan hartu beharrean gaudela gure lanean. </div>
<div><br></div><div>Antton <br></div></div><br></div></div></div></div>