<div dir="ltr">Barka, baina hori ez da hala, eta Euzkitzek darabilena da tradizio garbi sendoa duena.<div><br></div><div>Esapide horren zentzua, ustez, ez da "bata ala bestea" gertatu beharreko zerbait, baizik "bata zein bestea" gertatu berdin egin beharrekoa. Uste dut hor "ala" darabiltenek (Mitxelenaren adibide bat barne, baina ez bestea) bestela ulertzen dutela eta "zuzendu" nahi dutela tradizioak ondo finkaturik zeukana.</div><div><br></div><div>Nire uste hori ustela izatekotan ere, horrek ez du aldatzen esapidearen forma "hil edo biziko" izatea. Kontuan hartu, bestalde, "ala"k "edo"ren balioa duela hizkera batzuetan.</div><div><br></div><div>Amurizarena, bidenabar, "Hil ala bizi" da.</div><div><br></div><div><br></div><div><div class="">
<p> <span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">HIL EDO (ALA) BIZI (Lar, Dv). A vida o muerte. "A muerte o a vida, </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">il edo bizi, etsi etsian</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">" Lar. "</span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Hil edo bizi sarthu behar dugu hirian,</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> vivre ou mourir, nous devons pénétrer dans la ville, c'est à dire, au grand risque d'être tués" Dv. </span><img src="http://www.euskaltzaindia.net/images/stories/oeh/borobila.gif"><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Tr.</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> Prácticamente todos los ejs. son de </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">hil edo bizi</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. </span><img src="http://www.euskaltzaindia.net/images/stories/oeh/izarra.gif"><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> [Lengo barberu txaarrak] </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">gitxi estudijau, ta gero ill edo bizi, errezeta bat egin</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Mg </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">PAb</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 45. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Prestatu ziran, Erromarrai, il edo bizi, arpegi emateko</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Lard 540. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Bere burua il edo bizi urari erasorik, igaro zan Endaiara</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Zab </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Gabon</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 96. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Nik behar dut aitzina joan hil edo bizi</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Prop 1882, 150. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Aurrera, suan jarraitu, ill ala bizi / Jaungoikoaren gloriagaitik batalletan</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. AB </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">AmaE</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 187. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Zer salbaikeria itsusiagorik gizona eta zezena, hil edo bizi, han ar araztea baino</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. HU </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Zez</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 77. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Hil edo bizi [...] eman zion [...] sendagailua</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. HU </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Aurp</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 77. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Ez ei zan iñor azartuten euren kontra ill edo bizi iokatutera</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Ag </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">AL</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 64 (v. tbn. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">G</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 155). </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Aidian bota zuan / bai ill edo bizi. / Otxoa etzan juan / batere igesi</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. EusJok II 169 (v. tbn. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">EusJok</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 25). </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Hil edo bizi, aintzina joaitea du beraz, eta [...] badoa aintzina</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Barb </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Sup</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 173s. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Hizketaldi larria, hil ala bizi, bide bila, nahigabez inguraturik</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. MIH 299. </span> </p> <p> <span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">v. tbn. Izt </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">C</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 504. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">EE</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 1884b, 230. Or </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Eus</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 397. PArt </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Ustez</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 53 (ap. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">ELok</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 424). SMitx </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Aranz</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 212. </span> </p> <p> <img src="http://www.euskaltzaindia.net/images/stories/oeh/laukia.gif"><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> (Con </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">-ko,</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> adnom.). </span><img src="http://www.euskaltzaindia.net/images/stories/oeh/izarra.gif"><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">"Il-ala-bizi"-ko azken burrukarako</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Ldi </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">IL</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 106. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Ezta gutxi goraberako gauza, il edo biziko baldintza baizik</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Vill </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Jaink</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 160 (v. tbn. 156). </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Gorde deirazula ill edo biziko sekretu au</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Etxba </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Ibilt</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 483. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Hil edo biziko erabakiak hartu</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. MIH 225 (v. tbn. 95). Il edo biziko</span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt"> estualdi ontan</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Ib. 217. </span> </p></div></div></div><div class="gmail_extra"><br><div class="gmail_quote">Mikel Haranburu<span dir="ltr"><<a href="mailto:musdeh@terra.com" target="_blank">musdeh@terra.com</a>></span> igorleak hau idatzi zuen (2014(e)ko irailak 24 01:08):<br><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0 0 0 .8ex;border-left:1px #ccc solid;padding-left:1ex">
<div bgcolor="#FFFFFF" text="#000000">
<div>Hil ala biziko kontua da, Xabier
Amurizak liburuari titulu eman zion bezala, eta ez hil edo
bizikoa, Xabier Euskitzek sarritan dioen bezala. Hiltzea eta
bizitzea ez baitira pareko edo elkarren ondoko. Bada teorizatzen
duena esamoldearen barru-barrukoaz, baina zenbat dira, zazpiren
bat edo? Gehiago direla uste ala?<br>
<br>
<br>
<br>
On ar., 2014.eko iraren 23a 16:28, Mikel Gartzia wrote:<br>
</div>
<blockquote type="cite">
<div dir="ltr">Ulertu dut Jonek esan nahi duena. Gogoratuko dut,
hemendik aurrerako galderetan ala ala edo aukeratzeko. Nahiz eta
ala edo edo jarri zuzen legokeen!<br>
</div>
<div class="gmail_extra"><br>
<div class="gmail_quote"><span dir="ltr"><<a href="mailto:jon-agirre@ej-gv.es" target="_blank">jon-agirre@ej-gv.es</a>></span>
igorleak hau idatzi zuen (2014(e)ko irailak 23 11:49):<br>
<blockquote class="gmail_quote" style="margin:0 0 0 .8ex;border-left:1px #ccc solid;padding-left:1ex">
<div link="blue" vlink="purple" lang="EU">
<div>
<div>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">Bigarren
lerrokadan esaten duzuna da, hain zuzen zabaltzen
ari dena. Leku batzuetan hala da, baina tamalez
zabaltzen ari da erabilera hori, eta bereizteko
ahalmena galtzen ari gara: EDO edozertarako eta
beti ondo. Horixe da gelditu nahi nukeena. Gaur
bertan ikusi ditudan kasu bi:</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">“Zuhaitza
edo arbola?” (</span><a href="http://www.argia.com/argia-astekaria/2421/fruitu-arbolak" target="_blank"><b><span style="font-family:"Arial","sans-serif"">http://www.argia.com/argia-astekaria/2421/fruitu-arbolak</span></b></a><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">).
Lehen irakurraldian, “bai, bata edo bestea”,
esango nuke, “alegia, harria ez eta animalia ere
ez, zuhaitza edo arbola baizik”, bietako bat
edozein, bata nahiz bestea. “Zuhaitza ala
arbola?” irakurri banu, hitz bien arteko
diferentziaz ari dela ulertuko nuke
hasi-hasieratik (eta horretaz ari da artikulua).
Entonazioa ere ezberdina da: |Zuhaitza’ ala
arbola,?| eta |Zuhaitza edo arbola’?|. Lehen
galderari Zuhaitza/Arbola erantzunak dagozkio,
bigarrenari Bai/Ez erantzunak.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">“KRISIA:
errealitatea edo aitzakia?” (ELAk zabaldutako
informazio orrietan). Lehen irakurraldian… aurreko
prozesuaren antzeko zerbait egingo nuke, aurrekoa
baino ulergaitzagoa, baina ala/edo bereizketaren
eskeman errealitatea eta aitzakia berdinduta
jartzen dituela ulertuko nuke. Badakit, ostera,
‘errealitatea ez, aitzakia baizik’ esan nahi duela
galdera erretoriko horrek. Bereizketaren eskeman
“KRISIA: Errealitatea ala aitzakia?” izan beharko
luke.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">Ez
diot txarto dagoenik, bereizteko aukerari eustea
interesgarria eta baliotsua dela baizik. Ahoz
entonazioari esker bereiz ditzakegu, baina
idatzita ez.</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d"> </span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">Jon</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d"> </span><br>
</p>
</div>
</div>
</div>
</blockquote>
</div>
</div>
</blockquote>
<br>
</div>
</blockquote></div><br></div>