<div dir="ltr">Ikus, Orotarikoak zer dakarren EDO sarreran (beste gauza askoren artean):<div><br><div><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)"><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times"><img src="http://euskaltzaindia.com/images/stories/oeh/erronboa.gif" style="font-size: 16px; vertical-align: baseline;"><i style="font-family:adobe-caslon-pro-1,adobe-caslon-pro-2,Baskerville,Garamond,Palatino,'Palatino Linotype','Hoefler Text',Georgia,'Times New Roman',serif"><b>1.</b></i> </span><span style="font-family:proxima-nova-1,proxima-nova-2,'Helvetica Neue',Helvetica,Arial,sans-serif;font-size:14px;line-height:18.8999996185303px"></span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline">(Conjunción). O. </span>Algunos gramáticos han insistido en restringir el uso de </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">edo</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)"> a las oraciones no disyuntivas (Gèze 246, Lf </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">Gram</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)"> 396); </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">v. tbn. BeraLzM: "</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">Ala </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">[...], o, conjunción disyuntiva distintiva: </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">zuriya ala beltza? </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">¿el blanco o el negro?, es decir, cuál de los dos, no indiferentemente, sino concretamente; la conjunción disyuntiva </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">edo,</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)"> en cambio,</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic"> </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">es una conjunción de igualdad: </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">zuriya edo beltza, </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">el blanco o el negro, es decir, lo mismo el uno que el otro" (en Bera no aparece la conj. </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">ala</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">)</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">. Sg. A </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">Morf</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)"> 716 tbn. Arana Goiri propugna implícitamente la restricción de su uso: "La conjunción</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic"> edo</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">sólo emplea Arana-Goiri para casos de igualdad: 1.º al traducir neologismos. </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">Bizitoki edo mundu</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)"> [...]. 2.º al presentar sinónimos: </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">almen edo eskubidia</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">". Sin embargo, la tradición de todos los dialectos desmiente estas limitaciones. Se emplea tanto para relacionar dos o más posibilidades que se excluyen, como para expresar la indiferencia o intercambiabilidad de los términos (para el uso en interrogativas, v.</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">infra</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">). Como afirma Villasante (</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">Eleiz4</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)"> 26) con otros términos: "</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">Edo</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)"> sirve también [al igual que </span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51);font-style:italic">ala</span><span style="font-size:9pt;vertical-align:baseline;font-family:Times,serif;color:rgb(51,51,51)">] para expresar la idea disyuntiva, pero sirve asimismo para expresar el sentido de equivalencia y aun zonas intermedias indiferenciadas".</span><br></div></div></div><div class="gmail_extra"><br><div class="gmail_quote">Juan Garzia Garmendia<span dir="ltr"><<a href="mailto:juangarzia@gmail.com" target="_blank">juangarzia@gmail.com</a>></span> igorleak hau idatzi zuen (2014(e)ko irailak 24 09:47):<br><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0 0 0 .8ex;border-left:1px #ccc solid;padding-left:1ex"><div dir="ltr">Oraintxe bururatu zait "edo"ren antzeko adibide bat, Arestirena, Oskorrik kantatua (eta nik ere maiz sasoi batean):<div><br></div><div>Baina sua eta ura ezin nahas daitezke;</div><div>irakin EDO amata, ez dago ezer beste.</div><div><br></div><div>Alegia, "irakin, edo, bestela, amata". Eta, berdin, "hil, edo, agian, bizi".</div></div><div class="gmail_extra"><br><div class="gmail_quote">Juan Garzia Garmendia<span dir="ltr"><<a href="mailto:juangarzia@gmail.com" target="_blank">juangarzia@gmail.com</a>></span> igorleak hau idatzi zuen (2014(e)ko irailak 24 09:40):<div><div class="h5"><br><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0 0 0 .8ex;border-left:1px #ccc solid;padding-left:1ex"><div dir="ltr">Barka, baina hori ez da hala, eta Euzkitzek darabilena da tradizio garbi sendoa duena.<div><br></div><div>Esapide horren zentzua, ustez, ez da "bata ala bestea" gertatu beharreko zerbait, baizik "bata zein bestea" gertatu berdin egin beharrekoa. Uste dut hor "ala" darabiltenek (Mitxelenaren adibide bat barne, baina ez bestea) bestela ulertzen dutela eta "zuzendu" nahi dutela tradizioak ondo finkaturik zeukana.</div><div><br></div><div>Nire uste hori ustela izatekotan ere, horrek ez du aldatzen esapidearen forma "hil edo biziko" izatea. Kontuan hartu, bestalde, "ala"k "edo"ren balioa duela hizkera batzuetan.</div><div><br></div><div>Amurizarena, bidenabar, "Hil ala bizi" da.</div><div><br></div><div><br></div><div><div>
<p>          <span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">HIL EDO (ALA) BIZI (Lar, Dv). A vida o muerte. "A muerte o a vida, </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">il edo bizi, etsi etsian</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">" Lar. "</span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Hil edo bizi sarthu behar dugu hirian,</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> vivre ou mourir, nous devons pénétrer dans la ville, c'est à dire, au grand risque d'être tués" Dv. </span><img src="http://www.euskaltzaindia.net/images/stories/oeh/borobila.gif"><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Tr.</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> Prácticamente todos los ejs. son de </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">hil edo bizi</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. </span><img src="http://www.euskaltzaindia.net/images/stories/oeh/izarra.gif"><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> [Lengo barberu txaarrak] </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">gitxi estudijau, ta gero ill edo bizi, errezeta bat egin</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Mg </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">PAb</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 45. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Prestatu ziran, Erromarrai, il edo bizi, arpegi emateko</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Lard 540. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Bere burua il edo bizi urari erasorik, igaro zan Endaiara</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Zab </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Gabon</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 96. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Nik behar dut aitzina joan hil edo bizi</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Prop 1882, 150. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Aurrera, suan jarraitu, ill ala bizi / Jaungoikoaren gloriagaitik batalletan</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. AB </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">AmaE</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 187. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Zer salbaikeria itsusiagorik gizona eta zezena, hil edo bizi, han ar araztea baino</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. HU </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Zez</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 77. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Hil edo bizi [...] eman zion [...] sendagailua</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. HU </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Aurp</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 77. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Ez ei zan iñor azartuten euren kontra ill edo bizi iokatutera</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Ag </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">AL</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 64 (v. tbn. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">G</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 155). </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Aidian bota zuan / bai ill edo bizi. / Otxoa etzan juan / batere igesi</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. EusJok II 169 (v. tbn. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">EusJok</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 25). </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Hil edo bizi, aintzina joaitea du beraz, eta [...] badoa aintzina</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Barb </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Sup</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 173s. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Hizketaldi larria, hil ala bizi, bide bila, nahigabez inguraturik</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. MIH 299. </span>    </p>    <p>      <span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">v. tbn. Izt </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">C</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 504. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">EE</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 1884b, 230. Or </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Eus</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 397. PArt </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Ustez</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 53 (ap. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">ELok</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 424). SMitx </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Aranz</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 212. </span>    </p>    <p>      <img src="http://www.euskaltzaindia.net/images/stories/oeh/laukia.gif"><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> (Con </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">-ko,</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> adnom.). </span><img src="http://www.euskaltzaindia.net/images/stories/oeh/izarra.gif"><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">"Il-ala-bizi"-ko azken burrukarako</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Ldi </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">IL</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 106. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Ezta gutxi goraberako gauza, il edo biziko baldintza baizik</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Vill </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Jaink</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 160 (v. tbn. 156). </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Gorde deirazula ill edo biziko sekretu au</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Etxba </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Ibilt</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt"> 483. </span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt">Hil edo biziko erabakiak hartu</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. MIH 225 (v. tbn. 95). Il edo biziko</span><span style="font-style:italic;font-family:Times,serif;font-size:9pt"> estualdi ontan</span><span style="font-family:Times,serif;font-size:9pt">. Ib. 217. </span>    </p></div></div></div><div class="gmail_extra"><br><div class="gmail_quote">Mikel Haranburu<span dir="ltr"><<a href="mailto:musdeh@terra.com" target="_blank">musdeh@terra.com</a>></span> igorleak hau idatzi zuen (2014(e)ko irailak 24 01:08):<br><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0 0 0 .8ex;border-left:1px #ccc solid;padding-left:1ex">
  
    
  
  <div bgcolor="#FFFFFF" text="#000000">
    <div>Hil ala biziko kontua da, Xabier
      Amurizak liburuari titulu eman zion bezala, eta ez hil edo
      bizikoa, Xabier Euskitzek sarritan dioen bezala. Hiltzea eta
      bizitzea ez baitira pareko edo elkarren ondoko. Bada teorizatzen
      duena esamoldearen barru-barrukoaz, baina zenbat dira, zazpiren
      bat edo? Gehiago direla uste ala?<br>
      <br>
      <br>
      <br>
      On ar., 2014.eko iraren 23a 16:28, Mikel Gartzia wrote:<br>
    </div>
    <blockquote type="cite">
      <div dir="ltr">Ulertu dut Jonek esan nahi duena. Gogoratuko dut,
        hemendik aurrerako galderetan ala ala edo aukeratzeko. Nahiz eta
        ala edo edo jarri zuzen legokeen!<br>
      </div>
      <div class="gmail_extra"><br>
        <div class="gmail_quote"><span dir="ltr"><<a href="mailto:jon-agirre@ej-gv.es" target="_blank">jon-agirre@ej-gv.es</a>></span>
          igorleak hau idatzi zuen (2014(e)ko irailak 23 11:49):<br>
          <blockquote class="gmail_quote" style="margin:0 0 0 .8ex;border-left:1px #ccc solid;padding-left:1ex">
            <div link="blue" vlink="purple" lang="EU">
              <div>
                <div>
                  <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">Bigarren
                      lerrokadan esaten duzuna da, hain zuzen zabaltzen
                      ari dena. Leku batzuetan hala da, baina tamalez
                      zabaltzen ari da erabilera hori, eta bereizteko
                      ahalmena galtzen ari gara: EDO edozertarako eta
                      beti ondo. Horixe da gelditu nahi nukeena. Gaur
                      bertan ikusi ditudan kasu bi:</span></p>
                  <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d"> </span></p>
                  <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">“Zuhaitza
                      edo arbola?” (</span><a href="http://www.argia.com/argia-astekaria/2421/fruitu-arbolak" target="_blank"><b><span style="font-family:"Arial","sans-serif"">http://www.argia.com/argia-astekaria/2421/fruitu-arbolak</span></b></a><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">).
                      Lehen irakurraldian, “bai, bata edo bestea”,
                      esango nuke, “alegia, harria ez eta animalia ere
                      ez, zuhaitza edo arbola baizik”, bietako bat
                      edozein, bata nahiz bestea.  “Zuhaitza ala
                      arbola?” irakurri banu, hitz bien arteko
                      diferentziaz ari dela ulertuko nuke
                      hasi-hasieratik (eta horretaz ari da artikulua).
                      Entonazioa ere ezberdina da: |Zuhaitza’ ala
                      arbola,?| eta |Zuhaitza edo arbola’?|. Lehen
                      galderari Zuhaitza/Arbola erantzunak dagozkio,
                      bigarrenari Bai/Ez erantzunak.</span></p>
                  <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d"> </span></p>
                  <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">“KRISIA:
                      errealitatea edo aitzakia?” (ELAk zabaldutako
                      informazio orrietan). Lehen irakurraldian… aurreko
                      prozesuaren antzeko zerbait egingo nuke, aurrekoa
                      baino ulergaitzagoa, baina ala/edo bereizketaren
                      eskeman errealitatea eta aitzakia berdinduta
                      jartzen dituela ulertuko nuke. Badakit, ostera,
                      ‘errealitatea ez, aitzakia baizik’ esan nahi duela
                      galdera erretoriko horrek. Bereizketaren eskeman
                      “KRISIA: Errealitatea ala aitzakia?” izan beharko
                      luke.</span></p>
                  <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d"> </span></p>
                  <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">Ez
                      diot txarto dagoenik, bereizteko aukerari eustea
                      interesgarria eta baliotsua dela baizik. Ahoz
                      entonazioari esker bereiz ditzakegu, baina
                      idatzita ez.</span></p>
                  <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d"> </span></p>
                  <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d">Jon</span></p>
                  <p class="MsoNormal"><span style="font-size:11.0pt;font-family:"Calibri","sans-serif";color:#1f497d"> </span><br>
                  </p>
                </div>
              </div>
            </div>
          </blockquote>
        </div>
      </div>
    </blockquote>
    <br>
  </div>

</blockquote></div><br></div>
</blockquote></div></div></div><br></div>
</blockquote></div><br></div>