<html>
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body text="#000099" bgcolor="#f8f8f8">
<font face="Gadugi">Artikuku jakingarria soziolinguistika
aplikatua(?) zer bidetatik dabilen ezagutu nahi duenarentzat.
Jakintza arlo horretan ikasia ez naizenez, ez natorkizue, jakina,
teoria hori(ek) ezbaian jartzera. Baina, ukan badugu irizpide bat
geure subjektibotasunaren eta urte mordo bateko jardunaren gainean
eraikia.<br>
Hizkuntzen bilakaerak ez du atzera egingo batzuek apeta hartu eta
hainbat joera gaitzetsiagatik; ez gara horrelakorik esateko bezain
ergelak. Baina, gure judizioa azaltzeko eskubidea, aitortzen ez
bazaigu ere, badugu.<br>
<br>
Hori esanda, artikuluak, nire ustez, ahulgune dituenak adieraziko
ditut.<br>
<br>
- Itxierako esaldiari (1) tamalgarri irizten diot, bi baiztapen
kategoriko botatzen baititu, elkarri lotuak, eta artikuluaren
izpiritua agerian uzten dutenak: hizkuntzaren aldaketa (nonbait)
ekidin ezinak onargarritzat jotzen ez dituztenak “pedante moderno”
izendatzen ditu, XIX. mendeaz geroztik hizkuntzen bilakaerari
buruzko teoria frogatuak eskueran izanda ere haintzat hartzen ez
dituztelako, denak zaku bat eta berean sartuta; eta pedante horiei
hizkuntza pixka bat hobeto ezagutzen arduratu ez izana leporatzen
die.<br>
Nire aburuz, baieztapen kategorikoak sarriegi izaten dira
absolutismoaren adierazgarri.<br>
<br>
- Benetan itxierako esaldia izatea merezi zuena erdialdean utzi
du, “gaztigu erdiestali” gisan; eta honek ere nahikoa argi ematen
du teoriaren nondik norakoa barrundatzeko (2): “Hizkuntza batean
aldatzen ari dela ematen duen edozein alderdi babestu nahi duen
edonor galduta daukan borroka egiten ari da.”<br>
<br>
Beste hainbat baieztapen zalantzan jartzeko ─ikerketa burutsutan
oinarrituak izanez─ ez naiz nor.<br>
<br>
Gurera etorrita, ezin ukatu, tenteltzat hartzea nahi ez badugu,
behintzat, hizkuntza (geurea eta bestena) subjektu bizia eta
aldakorra dela.<br>
<br>
Eta nik diot, hala eta guztiz ere, badela hainbat bilakabide
onartzekoa ez dena; edo, neuk bederen, onartuko ez dudana, gogoak
ematen ez didalako.<br>
(Ez dakit ez ote zaidan pedante samar geratu hori.)<br>
<br>
“Lagunaren aurpegia begiratu du”<br>
“Eror ez zedin heldu zuenean”<br>
“Gazteentzat zuzendutako politikak”<br>
(Gaztelaniaz nagusitu den “<i>politicas dirigidas PARA los jóvenes</i>”
aldrebesaren kopia hutsa, azken hori.)<br>
<br>
Eta beste hainbat molde ez dut ontzat hartuko, ezta pedante
moderno izendatzen banaute ere.<br>
<br>
Ondo esanak ondo hartu eta gaizki esanak barkatu.<br>
Izan ongi.<br>
<br>
_________________________________________<br>
(1) <i>Modern pedants don’t have that excuse. If they are so
concerned about language, you have to wonder, why haven’t they
bothered to get to know it a little better?</i><br>
(2) <i>Anyone who wants to preserve some aspect of language
that appears to be changing is fighting a losing battle.</i><br>
<br>
</font><br>
<pre class="moz-signature" cols="72">_______________________________________
Iñaki Bitezekoa</pre>
<div class="moz-cite-prefix">El 28/03/2020 a las 22:04, Xabier
Aristegieta escribió:<br>
</div>
<blockquote type="cite"
cite="mid:CAH=wCBOEn1-BCwBU3cGTVcOKNnCYsENUsV2dUR-iVLrf+=cR8A@mail.gmail.com">
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
<div>
<div dir="auto">Akats gramatikala? Hizkuntz bilakaera? </div>
</div>
<div dir="auto"><br>
</div>
<div dir="auto">The Guardian egunkarian honako artikulu hau
argitaratu zen iaz; ez euskarari buruz, baizik eta ingelesaz:</div>
<div dir="auto"><br>
</div>
<div dir="auto"><a
href="https://www.theguardian.com/science/2019/aug/15/why-its-time-to-stop-worrying-about-the-decline-of-the-english-language"
moz-do-not-send="true">https://www.theguardian.com/science/2019/aug/15/why-its-time-to-stop-worrying-about-the-decline-of-the-english-language</a></div>
<div dir="auto"><br>
</div>
<div dir="auto">Biziki gomendatzen dut irakur dadila, eta nork
bere konklusioak atera bitza.<br>
</div>
<div dir="auto"><br>
</div>
<div>
<div dir="auto">Xabier Aristegieta</div>
<br>
<div class="gmail_quote">
<div dir="ltr" class="gmail_attr">Juan Garzia Garmendia <<a
href="mailto:juangarzia@gmail.com" moz-do-not-send="true">juangarzia@gmail.com</a>>
erabiltzaileak hau idatzi du (2020 mar. 28, lr. (16:59)):<br>
</div>
<blockquote class="gmail_quote" style="margin:0 0 0
.8ex;border-left:1px #ccc solid;padding-left:1ex">
<div dir="ltr">Ez dut oso ondo ulertzen. Kontua zer
litzateke, dena libre uztea ala bakoitzari iruditzen
zaizkionak arautzea?
<div><br>
</div>
<div>Kontu zehatzera itzulita, Euskaltzaindiaren Gramatika
Batzordeak berak ere askotan erabili du aginterazko
adizki erdi-sintetikoen auzia (premia eta kaosa), eta
nik dakidala, ez du inoiz gaitzetsi halakorik, eta
gustura bedeinkatuko luke, nik uste, sistematizazio apur
bat, inor hartarainoko trebe bada.</div>
<div><br>
</div>
<div>Besterik da, Euskaltzaindiak zein Amasantisimak esan,
aditzen erregimena aldatzea, ezjakintasunez nahiz
harrokeriaz nahiz biez. "Niri heldu/eutsi/oratu" da
euskaraz, "niri begiratu" bezala, eta ez "ni". Eta hori,
bide batez, ez da herri xehe ez-hizkuntzalariaren
akatsa, baizik eta sasimaisu zabar batzuena, halako
sujetuek pentsatzen baitute zuzendu egiten dutela hala,
beren jakituria (diglosiko) bereziz, euskarak eta
euskaldunek mendeen mendeetan oker zerabiltena. Gero,
jakina, sasimaisuek izaten dute fede oneko jarraitzaile
errugaberik ez gutxi. Eta dotore irizten gero
berrikeriari askok. Eta halaxe gabiltza. Azkenean,
honelakoak ere goggleka daitezke, hara, ausart
sartuagotuz hanka: "eskua hel iezadazu".</div>
<div><br>
</div>
<div>Tira, uztazue (niri) horrenbestez esana berresaten.
Eta, ahal dela, saia gaitezen bereizten noiz ari garen
euskara estandar zaindu arruntaz, eta noiz bestez. Kontu
soziologikoak ez ditu konponduko ez hizkuntzalariak eta
ez, egingo nuke, inork ere hemen.</div>
<div><br>
</div>
<div>Gainerakoak, aitzakiak edo zuribideak dira, nik uste.
Euskara, hizkuntza guztiak bezala, ikasi eta landu egin
behar da. Ez zen inola ere aukera bakarra "iezadazu"
erabiltzea, baina ez dakit hain munstro ere ote den, eta
neurri-neurrian dator estandarren hori: (5 silaba,
diptongoa onartuz gero) "hel ie-za-da-zu ". Beste
muturretik, "hel-dui-da-zu" laburragoa da (4 silaba),
eta berdintsu "hel(du) niri". Hartara, ez dut uste
txarragoa litzatekeenik abestitza adizkia jokatu gabe
ere: "heldu, laztana
[maitea/laguntxo/aixkire/burkide/tovaritx], eskutik"...</div>
<div><br>
</div>
<div>Etxeberri Sarakoari mailegauriko apur bat moldaturik:
euskaldun euskararen nahasgarriak berak dira...
errukarriak.</div>
<div><br>
</div>
<div><br>
</div>
</div>
<br>
<div class="gmail_quote">
<div dir="ltr" class="gmail_attr">Hau idatzi du Mikel
Gartzia (<a href="mailto:mikelsgartzia@gmail.com"
target="_blank" moz-do-not-send="true">mikelsgartzia@gmail.com</a>)
erabiltzaileak (2020 mar. 28, lr. (02:12)):<br>
</div>
</div>
<div class="gmail_quote">
<blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px
0.8ex;border-left:1px solid
rgb(204,204,204);padding-left:1ex">
<div dir="ltr">Ba ni ez naiz hizkuntzalaria, baina
eskertuko nuke "helduidazu" bezalakoak arauz onartzea.
Testu informaletan horrela idazten dut aspalditik. Ez
dut inoiz iezadazu esango ez idatziko, saihestu
badezaket behintzat. Eta kanta horretan ahoz
"heldu'idazu eskutik" esan zezaketen (edo esan ahal
zuten), baina agian idatzita ere eman nahi dute, eta
akatsa baldin bada... Ni gauzak erraztearen alde, gero
hizkera jasoa nahi duenak, beti izango du aukera.
Kontaidazue anekdota gehiago, gustatu zait eta!
(gorriz jarri dit kontaidazue)
</div>
<br>
<div class="gmail_quote">
<div dir="ltr" class="gmail_attr">Hau idatzi du Iñaki
Arrieta - BiTEZ , ItzuL-en bidez (<a
href="mailto:itzul@postaria.com" target="_blank"
moz-do-not-send="true">itzul@postaria.com</a>)
erabiltzaileak (2020 mar. 27, or. (20:21)):<br>
</div>
<blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px
0px 0.8ex;border-left:1px solid
rgb(204,204,204);padding-left:1ex">
<div bgcolor="#f8f8f8"> <font face="Gadugi">Izan
ere!<br>
Hain erraza izanda; eta metrika behartu gabe,
gainera: (ahoskera: heldu'idazu eskutik)<br>
<br>
Azkenean, Juan, laket egingo zaiguk "basamortuko
sermoiak" luzatzea.<br>
<br>
Gogora dakarkit RAEk (uste dut 1994an izan zela)
hartutako erabakia.<br>
Jende gehienak ikasi "ezin" zituen arauak
aldatu, eta okerrari arau-maila eman zioten.<br>
Besteak beste, 'u'z amaitzen diren hitz
oxitonoen plurala egiteko, arauzko '-es' zatia
erabiltzen ez zenez, 's' bakarraz egiteko
baimena eman zuten.<br>
<i>Verbi gratia</i>: ia inork ez zuen esaten <i>menúes,
tabúes, ñúes</i> eta arau bihurtu ziren <i>menús,
tabús, ñus...</i><br>
Bilera inportante batean eta oso jende
jantziaren artean </font><font face="Gadugi"><font
face="Gadugi">(aplikazio informatiko baten
inguruko gaia zen, eta beraz "menu" hitza oso
sarri errepikatzen zen) hasieratik esaten
aritu nintzen "<b><i>menuses</i></b>".<br>
Esan beharrik ez dago haien aurpegien itxura
nolakoa zen.<br>
<br>
Adierazi egin behar izan nien ez nagoela ados
RAEk hartutako erabaki harekin, eta nik ere
badudala neure "inkorrekzioa" erabiltzeko
eskubidea, demokratikoena horixe delakoan.<br>
<br>
"Basamortuko sermoia" hura ere. Eta laket egin
zitzaidala aitortu behar.<br>
<br>
Segi indarrean!<br>
</font></font>
<pre cols="72">_______________________________________
Iñaki Bitezekoa</pre>
<div>El 27/03/2020 a las 19:25, Juan Garzia
Garmendia escribió:<br>
</div>
<blockquote type="cite">
<div dir="ltr">Ikusi berri dut EITBko irratiek
eta bestek itxialdia amenizatzeko ekitaldi bat
antolatua dutela, eta, horretarako, "Hel
nazazu eskutik" (sic) kanta aukeratu dutela.
Ederra mesedea, kutsatu gabe zeuden apurrak
ere kolokan jarriz.
<div><br>
</div>
<div>Etsita nago alferrik izango direla neurri
guztiak, baina hona antidotoaren formula:</div>
<div><br>
</div>
<div>HELDU</div>
<div><b>10</b> <i>dio</i> ad. (<span><i>nor</i>
osagarririk gabe</span>). <span>Norbait
edo zerbait eskuarekin tinkatu, ihes egin
ez dezan edo higi ez dadin</span>. Ik. <span><b><a
href="https://www.euskaltzaindia.eus/component/hiztegianbilatu/?view=frontpage&Itemid=410&layout=aurreratua&antzekoak=ez&sarrera=oratu"
target="_blank" moz-do-not-send="true">oratu</a><sup>1</sup></b></span><b>;
</b> <span><b><a
href="https://www.euskaltzaindia.eus/component/hiztegianbilatu/?view=frontpage&Itemid=410&layout=aurreratua&antzekoak=ez&sarrera=eutsi"
target="_blank" moz-do-not-send="true">eutsi</a><sup>1</sup></b></span>.
<span><i>Heldu zion lepotik eta lurrera bota
zuen. Eta emazteari besotik helduta,
bagoaz etxe aldera. Sugeari heldu dio,
beldurrik gabe. Elkarri helduta</i></span>.
|| <i> Irud.</i> <span><i>Edozein lani
heltzen diotenak. Gerrari utzi eta
bakeari heldu</i></span>.</div>
</div>
</blockquote>
<br>
</div>
</blockquote>
</div>
</blockquote>
</div>
</blockquote>
</div>
</div>
</blockquote>
<br>
</body>
</html>