<div dir="ltr"><div>Ados zure "kausarekin", Oscar, hain zehatz azaldu duzuna.
Kausak/arrazoiak...
hizkera juridikoan zeinek bere lekua baduelakoan. Terminologiaren Pandoraren kutxatxo bat ireki ez ote duzun :)
<br></div><div><br></div><div>Iñaki<br></div><br></div><br><div class="gmail_quote"><div dir="ltr" class="gmail_attr">Hau idatzi du Xabier Aristegieta (<a href="mailto:allurritza@gmail.com">allurritza@gmail.com</a>) erabiltzaileak (2022 ira. 22, og. (22:20)):<br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="auto">Ados zurekin, Oskar.</div><div dir="auto"><br></div><div dir="auto">Xabier Aristegieta </div><div><br><div class="gmail_quote"><div dir="ltr" class="gmail_attr">oskar arana <<a href="mailto:oskar.arana@gmail.com" target="_blank">oskar.arana@gmail.com</a>> erabiltzaileak hau idatzi du (2022 ira. 22, og. (19:29)):<br></div><blockquote class="gmail_quote" style="margin:0px 0px 0px 0.8ex;border-left:1px solid rgb(204,204,204);padding-left:1ex"><div dir="ltr"><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)">Manu Lopez Gasenik aipatu duen zuzenbideko hiztegiari gainbegiratu bat egin diot (EHUko Zuzenbide Fakultatearen Hiztegi Juridikoa, 2022), eta beste noizbait ere aipatu izan dudan gai bat hona ekartzeko tentazioa sentitu dut, eta nire arrazoibidearen ondorioa aipatuko dut lehenik, atera daitezkeen ondorioen artean txikiena, hori onartuta beste ondorio handixeago batzuk aipatzeko bidea irekiko dudalakoan: <i><b>kausa </b></i>hitza (edo termino ere izan daitekeena batzuetan) baztertuta samar daukagu euskarazko hizkera juridikoan.</div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"><br></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)">Honek abiarazi du nire gogoeta:<br></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"><br></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)">EHUko Zuzenbide Fakultatearen Hiztegi Juridikoa: </div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"> <b>arrazoi </b>[causa] ♦ Zuz. T. Zerbaiten arrazoi
edo jatorria. Sin. kari. </div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"><br></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)">Ez dago, ordea, hiztegi horretan, <b>kausa </b>sarrera, bera hutsik.<br></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)">Bai, ordea, hitz elkarketa bateko osagai moduan:</div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"> <b> jaraunsgabetze kausa</b>, seniparte, senipartedun.
<b>jaraunsgabetze-arrazoi </b>[causa de desheredación] ♦ Zuz. Zib. Ik. jaraunsgabetze-kausa </div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)">Eta sinonimotzat jotzen ditu <b>jaraunsgabetze kausa </b>eta <b>jaraunsgabetze arrazoi.</b></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"><b><br></b></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"><br></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)">Hiztegi arruntetan, RAErenean eta Euskaltzaindiaren hiztegian: </div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"><br></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)">Ezin uka sinonimoak izan daitezkeela kasurik gehienetan, </div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"><span style="font-family:Calibri,sans-serif;font-size:11pt">RAEn:</span></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"><span style="font-family:Calibri,sans-serif;font-size:11pt"><br></span></div><div class="gmail_default" style="color:rgb(0,0,255)"><p class="MsoNormal" style="margin:0cm 0cm 8pt;line-height:107%;font-size:11pt;font-family:Calibri,sans-serif"><b style="background-color:rgb(255,255,255)">razón</b></p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-KfYTJVJ"><span style="background-color:rgb(255,255,255)">4.</span><span style="background-color:rgb(255,255,255)"><span> </span><abbr title="nombre femenino">f.</abbr> Argumento o demostración que se aduce en apoyo de algo.</span></p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-KfZ994H"><span style="background-color:rgb(255,255,255)"><span>5. </span><abbr title="nombre femenino">f.</abbr> <a href="https://dle.rae.es/?id=PwDYZFz#B6vh6Hf" target="_blank">motivo</a> (‖ causa).</span></p><p class="MsoNormal" style="margin:0cm 0cm 8pt;line-height:107%;font-size:11pt;font-family:Calibri,sans-serif">
</p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-KfZVbCH"><span style="background-color:rgb(255,255,255)"><span>7. </span><abbr title="nombre femenino">f.</abbr> Justicia, rectitud en las operaciones, o derecho para ejecutarlas.</span></p><p class="MsoNormal" style="margin:0cm 0cm 8pt;line-height:107%;font-size:11pt;font-family:Calibri,sans-serif"><span style="background-color:rgb(255,255,255)"><b>causa</b>:</span></p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-3VdAdBS"><span style="background-color:rgb(255,255,255)"><span>1. </span><abbr title="nombre femenino">f.</abbr> Aquello que se considera como fundamento u origen de algo.</span></p><p class="MsoNormal" style="margin:0cm 0cm 8pt;line-height:107%;font-size:11pt;font-family:Calibri,sans-serif">
</p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-3VdJiMk"><span style="background-color:rgb(255,255,255)"><span>2. </span><abbr title="nombre femenino">f.</abbr> Motivo o razón para obrar.</span></p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-3VdJiMk"><span style="background-color:rgb(255,255,255)"><abbr title="Derecho">6. Der.</abbr> En los negocios jurídicos, razón objetiva determinante de las obligaciones que se asumen en ellos y que condiciona su validez. </span></p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-3VdJiMk"><span style="background-color:rgb(238,238,238)"><br></span></p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-3VdJiMk"><span style="background-color:rgb(255,255,255)">Esan liteke, <b>razón </b>sarrerako 5. adiera eta <b>causa </b>sarrerako 1. adiera bat datozela, eta <b>razón </b>sarrerako 5. adiera eta <b>causa </b>sarrerako 2. adiera, orobat.</span></p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-3VdJiMk">Euskaltzaindiaren Hiztegian:<br></p><h3>arrazoi</h3><p> <b>1</b> iz. <span>Zerbaiten zergatia azaltzen duen edo zerbait bidezko egiten duen gauza</span>. Ik. <span><b><a href="https://www.euskaltzaindia.eus/component/hiztegianbilatu/?view=frontpage&Itemid=410&layout=aurreratua&antzekoak=ez&sarrera=zergatiko" target="_blank">zergatiko</a></b></span>. <span><i>Bere
jokaeraren arrazoiak ezagutzeko. Euskaltzaindiak hori gomendatzeko
dituen arrazoiak. Erabakiaren arrazoiak emateko. Arrazoi gabe zigortuak.
Baina asmazio hori ez zen arrazoi gabekoa. Hizkuntza bi horiek
bereizten eginahalak egin zituen; zuzen eta arrazoiz, nik uste. Jaun
mera bera, harritua zegoen, arrazoirekin</i></span>. </p><p><b>2</b> iz. <span>Zerbait frogatzeko argudioa</span>. <span><i>Arrazoi berririk azaltzen ez den bitartean. Egia hau anitz arrazoiz froga daiteke</i></span>. <span><i>Gortea jaikiz gero, bilauaren arrazoiak</i></span> (<span>esr. zah.</span>). </p><p><b>3</b> iz. <span>Adimena, arrazoimena</span>. <span><i>Arrazoiak
izan behar duela gizonaren gidari. Arrazoiaz baliatuz. Arrazoiaren
legea. Pentsa daiteke gaurko egunez ezin dezakegula bestetan adinako
sinesterik izan arrazoi hutsaren eta arrazoibide soilen indarrean. —Zer
da horditzea? —Arrazoia galtzerainokoan edatea</i></span>. </p><h3>kausa</h3><p> <b>1</b> iz. <i>Batez ere</i> <i>Ipar.</i> <span>Zergatikoa, zioa, arrazoia</span>. <span><i>Haren heriotzaren kausa</i></span>. </p><p><b>2</b> iz. <i>Fil.</i> <span>Zerbaitek
bere izatea zor dion printzipioa; ondorio bat eragiten duen gertaera
edo ekintza; gertaera edo ekintza batez mintzatuz, hura eragiten duen
gertaera edo ekintza</span>. <span><i>Munduak lehen kausa
bat galdegiten du, eragile bat eskatzen du. Kausa lehena. Kausa hurkoak
ezin du inola ere kausa azkenaren tokia bete. Kausen eta ondorioen
arteko lotura. Hipotesi erakargarria izanagatik, bi fenomenoak denboran
bat etortzea ez da aski kausa-efektu erlazioa frogatutzat emateko</i></span>. </p><p>Hemen ere, esan liteke arrazoi sarrerako 1. adiera eta kausa sarrerako 1. adiera bat datozela, sinonimo erabatekotzat jotzen direla.<br></p><p><br></p><p>RAEk, bestalde, adiera hau bereizten du causa sarreran.<br></p><p class="MsoNormal" style="margin:0cm 0cm 8pt;line-height:15.6933px;font-size:11pt;font-family:Calibri,sans-serif"><span style="background-color:rgb(255,255,255)"><b>causa</b>:</span></p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-3VdAdBS"><span style="background-color:rgb(255,255,255)"><span>1. </span><abbr title="nombre femenino">f.</abbr> Aquello que se considera como fundamento u origen de algo.</span></p><p id="m_-164341171080306379m_-7265654065580774802gmail-3VdAdBS"><span style="background-color:rgb(255,255,255)">Eta pareka liteke Euskaltzaindiaren hiztegiak kausari ematen dion bigarren adierarekin, nahiz eta Filosofiaren erabil eremuaren marka duen:</span></p><p class="MsoNormal" style="margin:0cm 0cm 8pt;line-height:15.6933px;font-size:11pt;font-family:Calibri,sans-serif"><span style="background-color:rgb(255,255,255)"><span style="font-family:Arial,Helvetica,sans-serif;font-size:small"><b>kausa</b>:</span><br></span></p><p><span style="background-color:rgb(255,255,255)"> iz. <b><i>Fil.</i> </b><span>Zerbaitek bere izatea zor dion printzipioa; ondorio bat eragiten duen gertaera edo ekintza; gertaera edo ekintza batez mintzatuz, hura eragiten duen gertaera edo ekintza</span>. <span><i>Munduak lehen kausa bat galdegiten du, eragile bat eskatzen du. Kausa lehena. Kausa hurkoak ezin du inola ere kausa azkenaren tokia bete. Kausen eta ondorioen arteko lotura. Hipotesi erakargarria izanagatik, bi fenomenoak denboran bat etortzea ez da aski kausa-efektu erlazioa frogatutzat emateko</i></span>. </span><br></p><p><br></p><p>Adiera horren gainean dut kezka, zergatik ote daraman Euskaltzaindiaren hiztegian Filosofia erabil-eremuaren marka, RAEn adiera horri berorri eransten ez zaiona. Hain zuzen, uste dut zuzenbideko termino askotan hori dela dagokion adiera, eta nahastu egiten dugula beste gainerako adierekin, gaztelaniaz baino maizago eta sistematikotasun gutxiagorekin, eta hori litzateke, nire ustean, gogoetatxo honen ondorio handixeagoa, "kausa" dagokion lekuan, "arrazoi" ematen dugula sarri euskarazko adminsitrazio- eta zuzenbide-testu askotan.</p><p><br></p><p>Esaterako, Euskaltermen:</p><p><br></p><p> extinción del contrato de trabajo por causas objetivas (Zuzenbidea - Zuzenbide prozesala - Lan-arloko zuzenbide prozesala)</p><ul><li><span>eu</span> <span></span><span>arrazoi objektiboengatik lan-kontratua azkentze <sup>(4)</sup></span> </li> <li> <span></span> <span></span><span>arrazoi objektiboengatik lan-kontratua amaitze <sup>(3)</sup></span></li></ul><div><span style="font-size:10.8333px"><br></span></div><div>Nire ustean, "kausa objektiboengatik lan-kontratua amaitze edo azkentze", litzateke egokiagoa, bai Euskaltzaindiaren Hiztegian <b>kausa </b>sarrerari (filosofia erabil-eremuaren markarekin, ene ustean desegokiro) , bai RAEn <b>causa </b>sarrerari ematen zaien adiera horren arabera.</div><div><br></div><div>Beraz, ondorio xumea: arrazoi, zergatiko, kari eta abarren ondoan badugu <b>kausa </b>ere, izen moduan bera bakarrik ez ezik, esapideetan ere bai(...dela kausa"), zuzenbidean ere baliatu daitekeena. Eta bigarren ondorio, handixeagoa: RAEk causari eta EHk kausari ematen dioten adiera bat bazter uzten dugu zuzenbidean, nire ustean espezifikoa dena, lehen aipatutako l<i>an-kontratua azkentzeko kausa </i>terminoan zuzenago izan daitekeena... (eta berdin "kontratua desegiteko kausa" eta gisako terminoetan...).</div><div><br></div><div><br></div><div><br></div><div><br></div><p><br></p><p><br></p><p class="MsoNormal" style="margin:0cm 0cm 8pt;line-height:107%;font-size:11pt;font-family:Calibri,sans-serif"><br></p></div><div><div dir="ltr"><div dir="ltr"><font color="#0000ff"><b>Oskar Arana Ibabe</b></font><div><img src="https://www.google.com/s2/u/0/photos/public/AIbEiAIAAABECJvyg_ORnMG5xAEiC3ZjYXJkX3Bob3RvKigwMGZmMWM0NTc4NGJjNjliNmMzMmRlZGNlZjM2YThiNjQwOWQ3NmM3MAH1X_lNcuLGnsMfqpVt1OCatrILkw" alt="Argazkia" width="96" height="96"><font color="#0000ff"><b><br></b></font></div><div><font size="1">Leiren, harriz loreak</font></div><div><font size="1"><br></font></div></div></div></div></div>
</blockquote></div></div>
</blockquote></div>