[itzul] gudua / Gudua

[Iñaki Lopez de Luzuriaga]

Gai hau askotan azaldu da historia artikuluetan eta idazlanetan. Wikipedian
askotan kausitu ditugu era horretako kasuak, batzuk argiagoak besteak
baino. Zuk aipatu da <IZENLAGUNA + IZENA> izaten da tipologia ohikoenetako
bat, eta Wikipedian letra larritara lerratu gara, *ingeles eredurantz*.
Esango nuke, gainera, ez dela guduetarako bakarrik balio duen eredua.

Horretan semantikak ere badu zeresana, idazlanetan, hezkuntza materialetan
eta kazetetan hainbeste aipatzearen indarrez bataila izen asko
deskribatzaile izatetik izen berezi izatera pasa baitira bete-betean.
"Zazpi urteko gerra" edo "Ehun urteko gerra" ekibokoak dira; zazpi edo ehun
urte iraun zuten? Lehenean bai, baina ez bigarrenean. Bestalde, testu
katean agerturik, ez da argi agertzen, beste daturik ezean, adierazpen
generiko bat den edo gertaera jakin bat.

Umotzen ari garen Euskal Herriaren historia liburuan ingeles eredu
horretara lerratuko naiz. Auzi honetan, ikuspegi proposatzaile baten
aldekoa naiz erabat, eta ez preskribatzailea. Joango da euskara bidea
egiten. Goraintzi

Iñaki Lopez de Luzuriaga

Hau idatzi du Alfontso Mujika Etxeberria (a.mujika a bildua elhuyar.eus)
erabiltzaileak (2022 abu. 22, al. (21:25)):

> Badakigu letra larrien erabilera ez dagoela arautua. Beraz, galderari ezin
> zaio erantzun erabatekorik eman. Gainera, nazioartekoari begiratzeak ez
> digu argi handirik egingo. Adibidez, Wikipedian:
> en *Battle of Normandy*; es *batalla de Normandía*; fr *bataille de
> Normandie*; pt *Batalha da Normandia*; ca *Batalla de Normandia*.
>
> Bestalde, *Euskaltzaindiaren Hiztegia* (EH) erreferentzia ona da, baina
> adibide batean (eta behin bakarrik, EH osoan ez baitago <Xko gudu / Xko
> bataila> ageri den beste adibiderik edo definiziorik) agertzen dena ezin
> dugu legetzat hartu (baina bai zalantza egiteko gaitzat). Euskaltzaindiak
> arautu gabeko gaietan, EHko adibideak (denak errealak dira) ez dira
> sistematikoki molde bakar batera ekarri, normala den bezala,
> Euskaltzaindiak erabakiak hartu arte. Aldiz, erabilera sistematikoa dela
> ikusiz gero, pentsa liteke atzean erabaki bat dagoela; adibidez "Espainiako
> Gerra Zibila" sistematikoki erabili da EHn (*frankismo, gako-hitz, gerra
> zibil, gudari, maki, bou* sarreretan).
>
> EIMAren *Letra larriak* lanaren proposamenak baliatzea egokia da,
> besterik ezean. Nolanahi ere, badakigu proposamenak baino ez direla.
>
> Euskaltzaindia ortotipografia lantzen hasi da, eta dagoeneko badira
> zenbait emaitza hori lantzen ari den batzordean. Eta Osoko Bilkurara ere
> hasi dira iristen araugai-proposamenak. Espero behar dugu luze baino lehen
> kaleratzea ortotipografiako lehen arauak (ortotipografian, dena dela,
> "araua" ezin da beti izan ortografian bezain zehatz eta bete beharreko,
> partez estiloari ere baitagokio). Letra larrien eta xeheen erabilera,
> berriz, batzordean lantzen ari da orain eta, aski gai potoloa denez eta
> azpiatal asko dituenez, hilabete batzuk beharko dira oraindik Osoko
> Bilkurara iristeko. Han aztertuko dira gerren/gerlen eta guduen/batailen
> izenetan nola erabili letra xeheak.
>
> Emaitza horren zain egon beharko dugu. Nik, bitartean, nire iritzia emango
> dut:
>
> Gertaera historikoen multzoan sartzen dira gerrak eta guduak, eta *gerra *edo
> *gudu *atal generiko batez eta atal espezifiko batez izendatu ohi dira.
>
> Gerren eta guduen izenen tipologia askotarikoa da (izena + izenondoa,
> hitz-elkartea, izenlaguna + izena...) eta hori kontuan hartu behar da,
> ezinbestean, adierazpen izendatzailean letra larriak nola erabili
> zehazteko, den-denak ez baitira, nire ustez, berdin tratatzekoak. Nolanahi
> ere, adierazpen-tiporik ugarienetakoa <IZENLAGUNA + IZENA> moldea da, eta,
> haren barnean, <NONGO GERRA/GUDUA> moldea. Oso gardena da: leku-izen bat
> eta izen generikoa.
>
> Kasu horretan, gure bi auzo-erdarek berdin jokatzen dute, zorionez: *gerra
> *eta *gudu *generikoa letra xehez idaztea gomendatzen dute hala
> frantsesez (*la bataille d'Angleterre, la bataille des Plaines d'Abraham*)
> nola gaztelaniaz arauemaileek (*la batalla de las Termópilas, la batalla
> de San Quintín, la batalla de Ayacucho*). Horregatik, uste dut komeni
> zaigula euskaraz ere bide horretatik joatea, bide horretan ibiltzen ohituta
> baikaude euskaldunok gaztelaniaz edo frantsesez idaztean eta irakurtzean
> eta ez baitirudi bestera jokatzeko arrazoi sendo-sendorik dagoenik.
> Horrenbestez, *Normandiako gudua/bataila, Normandiako lehorreratzea*
> egingo nuke. Baina nire iritzia baino ez da.
>
>
>
> Hau idatzi du Joxemi Hernandez (joxemiher a bildua euskalnet.net) erabiltzaileak
> (2022 abu. 22, al. (10:56)):
>
>> Kaixo
>> Historiako liburu bat itzultzen ari gara eta zalantzan gabiltza. Zein da
>> idazkera zuzena, Normandiako Gudua ala Normandiako gudua?
>> EIMAren *Letra larriak* lanaren arabera, Normandiako Gudua behar du,
>> baina *Euskaltzaindiaren Hiztegia*k adibide hau dakar: *Bi mila soldadu
>> ingururen gorpuak gudu zelai gorrituan geratu ziren arren, historiak dio
>> Oriamendiko guduak ez zuela garrantzi handirik izan Lehen Karlistaldiaren
>> azken emaitzan*.
>>
>> Eskerrik asko aldez aurretik
>>
>>
>
> --
> <https://www.elhuyar.eus/>
>
> *Alfontso Mujika Etxeberria*
>
> *Hizkuntza eta Teknologia*
>
>
> Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea
>
> 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
>
> Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217
>
> a.mujika a bildua elhuyar.eus |  <a.mujika a bildua elhuyar.eus>*www.elhuyar.eus*
> <https://www.elhuyar.eus/>
>
>
>
> * <https://www.elhuyar.eus/>*
>
>
> Mezu elektroniko honek INFORMAZIO KONFIDENTZIALA DU, ETA DEBEKATUTA DAGO
> INFORMAZIO HORI ZABALTZEA.  DBEO eta PRIBATUTASUN-POLITIKA
> <https://www.elhuyar.eus/eu/pribatutasun-politika>
>
>
-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20220824/1267b17a/attachment.htm>