[itzul] Minus

[Alfontso Mujika]

Berandu nator, baina gaiari heldu nahi diot nik ere.
Hasteko, hona hemen zer erantzun zion beste norbaitek Itzulisten egindako
galdera horri berari Gotzon Egia delako batek, 1998ko abenduaren 30ean:

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<
%-3 ehuneko minus hiru
-%3 minus ehuneko hiru

Nire ustez, % -3 (ehunekoaren ikurraren ondoren letragune zuri bat utzita
beti). Izan ere, zenbakiak dira positiboak ala negatiboak, eta portzentaiak
zenbaki horien gainekoak; "-% 3" idatziz gero, irudi luke kopururen bati % 3
kentzen zaiola, ez "ehuneko minus hiru" dela (hazkundea edo dena delakoa).

Urtearen hondarretan, zaharra ongi bukatu eta berria hobeki hasi :-)
<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Gaztaroko ziurtasuna zalantza bihurtzen baitzaigu helduaroan :-)
Batzuek ondo esan duten moduan, nazioarteko notazioa erabiliko bagenu, ez
genuke idazteko arazorik izango: '-3 %'. Baina esan, nola esango genuke?
<ehuneko minus hiru> ala <minus ehuneko hiru>?
Auzia argitzeko, uste dut komeni dela ikustea zer dagoen '%' ikurraren
atzean. Barkatuko didazue alferkeria, baina ez dut itzuliko. Hona hemen
Wikipediaren azalpena:
<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<
A percentage is a way of expressing numbers as fractions of 100 and is often
denoted using the percent sign, "%". For example, "45.1%" (read as "forty
five point one percent") is equal to 0.451.

Although percentages are usually used to express numbers between zero and
one, any number can be expressed as a percentage. For instance, 111% is 1.11
and -0.35% is -0.0035.

Due to inconsistent usage, it is not always clear from the context what a
percentage is relative to. When speaking of a "10% rise" or a "10% fall" in
a quantity, the usual interpretation is that this is relative to the initial
value of that quantity; for example, a 10% increase on an item initially
priced at $200 is $20, giving a new price of $220; to many people, any other
usage is incorrect.
<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<
% 3 esaten dugunean, 3/100 esaten ari gara, 0,03 alegia; 'ehuneko hiru'
esaten badugu ere, 'hiru ehuneko' ere esan genezake (' X km/h' esatean 'X
kilometro orduko' edo 'orduko X kilometro' esan daitekeen
bezala -absolutiboan-), hau da, '100 bakoitzeko 3'.
Beraz, atzekoz aurrera eginda, zenbaki negatiboak erabiltzen ditugunean,
honela izango dugu:

-0,03 zenbaki negatiboa honela adieraz daiteke: -3/100, hau da:

'minus hiru ehuneko' edo 'ehuneko minus hiru'. Eta, hortik, 'ehuneko'
delakoaren ikurra '%' denez gero (eta euskal notazioa eta ez nazioartekoa
erabiltzen dugunez): % -3

 Hortaz, esango nuke 'minus ehuneko hiru' aukera, sakoneko esanahira joanda,
ez dela onargarria. Nolanahi ere, azalean gelditzen bagara eta sakonean zer
dagoen kontuan hartzen ez badugu, logikoa da 'minus ehuneko hiru' hurrenkera
egokia dela pentsatzea, erdal '-3%' honela atalkatuta:

[menos] [tres por ciento] eta ez [menos tres] [por ciento]

[minus] [three percent] eta ez [minus three] [percent]

euskaraz: [minus] [ehuneko hiru]

Baina azaleko arrazoibide hori ustela da, honela behar baitu:

[menos tres] [por ciento]

[minus three] [percent]

euskaraz: [minus hiru] [ehuneko] --> [ehuneko] [minus hiru]


Alfontso Mujika

Elhuyar Hizkuntza Zerbitzuak

-----Mensaje original-----
De: itzul-bounces a bildua postaria.com [mailto:itzul-bounces a bildua postaria.com]En
nombre de Gotzon Egia
Enviado el: miércoles, 18 de octubre de 2006 12:17
Para: ItzuL
Asunto: [itzul] Minus


Zalantza bat: ehuneko balio negatibo bat nola idatzi behar da:

a. -% 23,5
b. % -23,5

??

--
Gotzon Egia
gegia a bildua gipuzkoa.net
43º 19' 12.8" N 1º 57' 49.6" W