[itzul] "Sistema de clasificación facetado" edo "análisis facetado"

[Elhuyar Fundazioa]

Lehenengo erabakigaia, nire ustez, “faceta” erdal hitzaren euskarazko
ordaina da. Tentaldia izan genezake “alderdi” edo antzeko zerbait jartzeko,
baina kultura-hitz horietako bat dugu, nazioarteko hitz horietako bat. Argi
ikusten da hori gaztelaniaz gainera beste erdaretan zer erabiltzen den
begiratuz gero (IATEren datuak):

en: faceted classification; facet classification [image:
http://iate.europa.eu/iatediff/images/blank.gif]

da: facetklassifikation(i snaevrere forstand)

de: facettierte Klassifikation ; Facetten-Klassifikation

es: clasificación por facetas [image:
http://iate.europa.eu/iatediff/images/blank.gif][image:
http://iate.europa.eu/iatediff/images/blank.gif]

fi: fasettiluokitus [image: http://iate.europa.eu/iatediff/images/blank.gif]

fr: classification à facettes [image:
http://iate.europa.eu/iatediff/images/blank.gif]

it: classificazione per mezzo di faccette

nl: gefacetteerde classificatie; facetten-classificatie

pt: classificação por facetas; classificação facetada

sv: fasettklassifikation



Euskaraz, beraz, “fazeta” erabiliko nuke, zalantza-izpirik gabe.

Hori erabakita, azken erabakigaia sintagmaren eraikuntza da, hau da,
“fazeta” eta “sailkapen” izenak nola lotu sintagma osatzeko. Erdal formei
begiratuta, berehala argitzen da panorama. Hiru aukera teoriko ageri dira:

1) Elkarketa: “izen + izen” hitz-elkarte bat sortzea, hizkuntza germanikoek
(ingelesa [facet classification], alemana, daniera, suediera, nederlandera)
eta finlandierak egin duten moduan:

fazeta-sailkapena

Eta, hortik, Xabik “facetado” izenburuaz galdetu baitu: “fazetaduna”,
“fazetazkoa” edo “fazeta bidezkoa”


2) Aditz-partizipioaren bidea, ingelesak [faceted classification] (berezkoa
baitu edozein izenetatik aditza sortzea) eta gaztelaniak eta portugesak
(ingelesetik kalkatuz, nire ustez) egin duten moduan:

sailkapen fazetatua

Eta, hortik, Xabik “facetado” izenburuaz galdetu baitu: “fazetatua”


3) Ezker-hedapeneko eraikuntza sintagmatikoa, hizkuntza erromanikoek
(gaztelania, frantsesa, italiera, portugesa) erabili duten sintagma
preposizionalen bidetik:

fazetakako sailkapena (“fazeta bidezko sailkapena” ere izan liteke)

Eta, hortik, Xabik “facetado” izenburuaz galdetu baitu: “fazetakakoa”


Hiru aukera horietatik zein hobetsi?

Bigarren aukera ez nuke erabiliko, non eta beste zerbaitengatik “fazetatu”
aditza erabili beharrik ez dagoen. Hau da, horretarako bakarrik ez nuke
“fazetatu” aditza sortuko, baldin eta beste aukera batzuk baleude. Aitortu
behar da, dena den, erosoa dela.


Lehenengo aukera trinkoa da, eta egokia, nire ustez. Desabantaila baten bila
hasita, esan genezake “fazeta-sailkapena” ez dela semantikoki gardena, ez
dela hain automatikoki deskodetzen, norbaitek uler lezakeela “fazet(ar)en
sailkapena” edo antzeko zerbait esan nahi duela (adibidez,
“klima-sailkapena” edo “lanbide-sailkapena” terminoetan bezala). Hala ere,
horrek ez dio egokitasuna iluntzen, nire iritziz.


Hirugarren aukera garatua da, ez trinkoa, eta orobat egokia. Esan genezake
“-kako” amaierako izenlagunak ez direla oso ohikoak euskal sintagmetan,
baina ez dira arraroak ere; hor ditugu, adibidez, “taldeKAKO sailkapena”
txirrindularitzan (baita “puntuKAKO banaKAKO sailkapena” ere) edo
“hondakinen gaiKAKO bilketa” ingurumenaren arloan.


Alfontso Mujika

Elhuyar Hizkuntza Zerbitzuak




El 8 de diciembre de 2010 11:51, Xabi Paya <xaparu a bildua yahoo.es> escribió:

> Agur t'erdi,
>
> Nola emango zenukete "facetado" hitza izenburuko kasuan?
>
> Testuingurua:
>
> Tipos de sistemas de clasificación:
> -       Facetados: están estructurados por materias y se descomponen en
> facetas y estas a su vez en subfacetas. La Colon Classification, ideada por
> Ranganathan, es el prototipo de las clasificaciones por facetas. Cada
> materia se puede descomponer en personalidad, materia, energía, espacio y
> tiempo. Otra clasificación facetada es la de Vickery, que usaba mayúsculas y
> minúsculas para facetas y subfacetas respectivamente.
> Eskerrik asko
>
> Xabi Paya
>
>
>
>