[itzul] proyecto estrella

[Juan Garzia Garmendia]

Tira: oraingo honetan, behintzat (edo behingoz), ez dut nik, orain arte, parte
hartu mezu-su luzea eragiten.

Uste dut azkenean argituz doazela sakoneko eztabaidaren argudioak. Bat
nator, besteak beste, Patxi Petrirenaren azalpen argiekin, eta ez
zait iruditzen, hala ere, kontraesanezko irudituko zaionik nik ontzat,
egokitzat eta are, kasu batzuetan, bultzagarritzat hartzea halako
izen-adjektiboak: (zelula) ama, (nozio) giltzarri, (hiri) estatu,
joera( ezaugarri)...

Alegia, egia dela zailtasunen bat dakarrela irakurlearentzat, lehen
aldietan, hitzon adjektibotasuna prozesatzeak, baina ez dela (ezta,
Patxi?) gaindiezina eragozpentxo hori, izenondoak sortzeko bide hori
baztertzeraino.

Beste kontu bat bada, hala ere, izenak izenondotzat baliatzeko bidea
bera hizkuntza erromantzeena dela, eta haien tipologia eta
egiturarekin lotua. Izan ere, prozedura bera erabiliz gero ingelesez,
esate baterako, aditzondotzat egokitu nahi den izena izen-elkarte
baten lehen osagaitzat hartuko da, noski, kokagune bera baitagokie bi
kasuei hizkuntza horretan.

Horrek debekatzen edo du, "star" izena izenondotzat erabiltzea, nahiz
atributu gisa normala izan.

Euskaraz, izenondoak izenaren eskuinean ematen direnez, ez dago
egiturazko debekurik prozedura erabiltzeko, baina (uste dut hori dela
auziaren funtsa) gaztelaniaren (moduko hizkuntzen) prozedura
sistematikoki kalkatzea ez litzateke noski zuhurra:  "gizon igela"
ematea "gizaigela"ren partez, demagun.

Hortik aurrera, bada, nik uste, kalko bakoitzaren premia eta
egokitasuna neurtzea geratzen da, eta, horretan, ez dira filologoak
bakarrak beren maniak dituztenak; itultzaileok (idazleak barne)
baditugu geureak, eta ez nolanahikoak, eta "erabiltzaile"ak ere ez
dira zer homogeneo bat, eta... Eta, ez dezagun ahaztu, euskaldun
bakoitza da hizkuntzalari "lantze libreko" bat. Saiatu behar genuke,
hala ere, eztabaidaren onerako, argudioak eta iritziak albait
bereizten.

Eta, iritzietan sartuta, nik buelta emango nioke Patxi Andonegiren
baieztapen bipil (utz dezagun horretan) honi:

 "lehen aldiz entzuten duen erabiltzaileak ulertu egiten du,
anbiguotasunik gabe ulertu ere, ongi menderatzen duen erderan ere
erabiltzen delako"

Hori ote da arrazoia? Eebitasuna exonormatibotasun bihurtu da jada
guztiz? Izan ere, buelta emanik, zer ulertzen du euskaldunak, demagun,
"proiektu gailen" (P.P: mila esker) entzun edo irakurtzean? Eta nola
itzuliko genuke euskaratik gaztelaniara?

Zein da arazoa? Ez dela "gailen" gaurko "erabiltzaile"entzat hitz
ezaguna? Ala itzultzaile esplizitu nahiz inplizituaren alferkeriak edo
erdalzaletasun mila aitzakiazkoak izan behar du guztion jokaeraren
gidari?

Bada, zinez, euskaldunik, "proiektu gailen" eta "proiektu izar"
ikusita zalantza lukeenik zer den (barkatu hitza) egokiagoa?

Izan ere, kontua ez da, dagoeneko, kalko bat edo beste eragoztea,
baizik eta zertxobait bederen, tarteka, geure (euskararen) baitatik
pentsatzea, dagoeneko neke handiegia ez bada.

A! Niri ere ahaztu zait, ia, zein zen galdera: "proiektu gailen"
iruditzen zait ordainik onena.


ANDONEGUI SANTAMARIA, Francisco Javier<xandonegi a bildua gipuzkoa.net>
igorleak hau idatzi zuen (2012-01-26):
> Nation state eztabaidan (Patxik ekarri duen horretan, Antton Gurrutxagak
> "zelula ama" adibidea dakarkigu, adibide egokia honako. Anttonek berak dio,
> azalpenetan, "zelula ama" Elhuyarren hautua izan zela, baina ikusteko
> dagoela nagusituko ote den.
>
> Uste dut denok egongo garela ados prozedura honetan: lehenik "celula
> madre"ren beharra dauka batek; hark, behar hori asetzeko, "zelula ama"
> proposatzen du, gramatikalki zuzena izanik; eta, azkenik, erabiltzaileek
> erabakitzen dute "zelula ama" hori onartu edo "ama zelula" edo besteren bat
> erabili.
>
> Kontrako bidean, berriz, ez nuke esango denok ados gaudenik: erabiltzaileek
> erabakitzen dute "proiektu izar"; eta adituek -zeinak erabiltzaile ere bai
> baitira- erabiltzaile "arrunt"en hautua zintifikoki gustuku ez izan, eta,
> esaterako, "proiektu nagusi" erabiltzen dute.
>
> Esan dezakegu "proiektu izar" zabalduta dagoela eta askok erabili izan
> dutela behar izan dutenean (bilatzaileak erabiltzaile kualifikatuak
> aurkitzen dizkigu). Bestalde, "proiektu izar"ek ez die inolako arazorik
> sortzen euskaldun hartzaileei, lehenengoan eta inolako arazorik gabe
> ulertzen baitute. Izan ere, gure erdera baten bidez iritsi zaigu "proiektu
> izar" , eta ez dago euskararen hornitzaile bikain diren gaztelera (nagusiki)
> eta frantsesa (gero eta gutxiago) bezain berme sendorik esapide edo hitzen
> bat nagusitu dadin euskaran.
>
> "Proeiktu izar"ek, beraz, euskal gramatikaren bidea zabalik du, "zelula
> ama"k bezalaxe; erabiltzaileek erabiltzen dute; eta lehen aldiz entzuten
> duen erabiltzaileak ulertu egiten du, anbiguotasunik gabe ulertu ere, ongi
> menderatzen duen erderan ere erabiltzen delako.
>
> Beraz, terminologoak ez ditu argudio ugari "proiektu izar" baztertzeko, nire
> ustez. Beste modu batera ere esan daitekeela "proyecto estrella" euskaraz?
> Eta zer ez. Gure erdera baten kalkoa dela? Eta zer ez.
>
> Xabier Andonegi
>
> -----Jatorrizko mezua-----
> Nork: itzul-bounces a bildua postaria.com [mailto:itzul-bounces a bildua postaria.com] Noren
> izenean: o-lertxundi a bildua ivap.es
> Bidaltze-data: asteazkena, 2012.eko urtarrilak 25 15:50
> Nori: itzul a bildua postaria.com
> Gaia: Re: [itzul] proyecto estrella
>
>
>
> Beste nonbaiten, leku asko eta onetan, erabilia izatea zergatik onartzen
> duzue besterik gabe, argudiorik gabe? Edo argudioa ote da ba hori bera, bere
> horretan? Beste batek esan du eta kitto.
>
> Begira, lehengoan Eroskin, sukaldeko ontzien lekuan: Eltxeak eta
> Beirategiak.
>
> Eltxean argi dago akatsa dela, baina beirategia gaztelaniazko vajilla-ren
> baliokidetzat jo behar dugu orain?
>
> Eta lehen aipatu ditudan horiek guztiak ere ontzat eman behar al ditugu,
> "zeba bai"?
>
> Gainera, gauzak nola esaten diren hori oso erlatiboa da, denbora kontua da.
> Lehen gauzak era batera esaten ziren eta orain beste batera.
>
> Adibidez, lehen langileak langile ziren eta orain giza baliabide edo
> enplegatu. Zein da hobea? Orain erabiltzen dena, orain erabiltzen delako?
>
> Beste hitz asko ere aldatu ditugu ba, erabiliak izan arren. Non dago hortaz
> esaten dena onargarritzat jotzearen muga? Edo ez dauka batere?
>
>
>
>
>
>
>
>
> -----Jatorrizko mezua-----
> Nork: itzul-bounces a bildua postaria.com [mailto:itzul-bounces a bildua postaria.com] Noren
> izenean: Xabier
> Bidaltze-data: miércoles, 25 de enero de 2012 15:33
> Nori: ItzuL
> Gaia: Re: [itzul] proyecto estrella
>
> Bale, Oihana, baina, orduan, zu planteatzen ari zarena da gure inguruko
> hizkuntza nagusiek eta guk geuk ere, gure eguneroko hizketaldietan,
> erabiltzen dugun espresio baten kontrakarrean joatea... eta, horretarako,
> oso sendoa izan behar du argudioak. Nik ezin dut aurkitu mezu honen hasieran
> aipatutakoak baino sendoagorik.
> Zer argudio da zurea? Esan duzu "trakeskeria" bat dela "izar"
> erabiltzea. Zergatik?
>
> Xabier Aristegieta
>
> Xabier<allurritza a bildua gmail.com> igorleak hau idatzi zuen (2012-01-25):
>> Lehen bidali dudan mezua sinatu gabe joan zait, eta egiletza argitzeko
>> bakarrik bidaltzen dut hau.
>>
>> Xabier Aristegieta
>>
>> o-lertxundi a bildua ivap.es<o-lertxundi a bildua ivap.es> igorleak hau idatzi zuen
>> (2012-01-25):
>>> Nik ez det esan "ezin", inondik inora.
>>> Zuk zure iritzia eman duzu, hona hemen nirea: noiz arte jarraituko
>>> dugu itzultzen gauzak "esaten diren bezala" eta ez "esan beharko
>>> liratekeen bezala"? Alegia, alderantzizkoaren aldekoa naiz ni.
>>>
>>> Esaten diren bezala esaten ditugu, gero: talde desabantailadunak,
>>> giza baliabideen birkokatzea, izendapen aske, zuzkidura-bizitegi,
>>> zabor iraunkorra eta kafe jasangarria, ingurumen-alderdi, gaixo akutu
>>> eta azpi-akutu eta abar eta abar.
>>>
>>>
>>>
>>> -----Jatorrizko mezua-----
>>> Nork: itzul-bounces a bildua postaria.com [mailto:itzul-bounces a bildua postaria.com]
>>> Noren
>>> izenean: Koldo Biguri
>>> Bidaltze-data: miércoles, 25 de enero de 2012 15:15
>>> Nori: ItzuL
>>> Gaia: [itzul] proyecto estrella
>>>
>>> Ondo,
>>>
>>> Zer dela eta ezin da esamolde hori itzuli Argian, Berrian, Zuzeun,
>>> Goiena albistarian, Garan, Irutxuloko Hitzan eta beste hainbat eta
>>> hainbat weborritan lasai asko erabiltzen duten bezala?
>>>
>>
>