[itzul] Arraun etxe ala Arraun etxea?

Ost, Ots 13, 08:09:46, CET 2013

Orduan zertan gelditzen da kontua, adibidez "Herri Batasuna" bezalako izenekin? Izen bereziak bilakatutako izen arruntak dira, hots, "Herri Batasunakoa" da? Ala, derrigorrez arrunten erregimenari eutsi behar dio, hau da, "Herri Batasunekoa"? Hau badiot da joera biak zabaldu direlako neurri batean, Euskaltzaindiaren eredutik, igual. Lehen bazegoen korronte bat "herri batasuna", kontzeptu arrunta moduan, eta "Herri Batasuna" forma lexikalizatua, biok bereiztearren. Agian erdararen eraginez izan daiteke.

De: Xabier Aristegieta [mailto:allurritza a bildua gmail.com] 
Enviado el: martes, 12 de febrero de 2013 14:23
Para: ItzuL
Asunto: Re: [itzul] Arraun etxe ala Arraun etxea?

Honela laburbilduko nuke kontua:

1.- "Arraunetxe" ontzat jotzeko, izen berezitzat hartu beharra dago.

2.- Norberak zilegi du bere etxeari gogokoen duen izena jartzea. Horrekin, eztabaida amaituta legoke.

3.- Alabaina, "Arraun Etxea" eta "Arraunetxe"ren artean aukeratzeari dagokionez, euskararen ikuspegitik logikoena iruditzen zait arrunta den euskal izen bat hain zuzen ere halakotzat tratatzea, arruntzat. Izendapen bat erabakitzean, arrunta dena berezitzat tratatzeak, uste dut horixe bera erakusten duela: "arrunta dena (edo behar lukeena)... berezitzat hartzea". Hurbilago ikusten dut euskarazko izendapena gauza arrotz gisa tratatzen duen jarrera batetik. Ez naiz honekin esaten ari, noski, "Etxeberri" eta horrelakoak inola ere gaztelaniaren ikuspegitik osatuta daudenik, baizik eta, batetik, salbuespenekoak direla, eta, bestetik, tankera horretakoak direla, kasualitatez, gaztelaniazko funtzionamendu bati erosoen zaizkionak, "Eusko Tren" izendapenak agerian uzten duen bezala. Nire ustez, euskarazko ikusmolde batetik, errotulu batean normalena "Arraun Etxea" da, "Zuzenbide Fakultatea" den bezalaxe.

<jon-agirre a bildua ej-gv.es> igorleak hau idatzi zuen (2013 otsaila 12 10:48):

Izen moduan, biak dira zuzenak, artikuludunak eta hainbakoak. Beraz, aukera librea dela uste dut, gustukoa.

Arazoa, ostera, ez da horrekin konpontzen. Oso larria da Iñakik azaldutako fenomenoa, eta Oriotik at ere ikusten eta entzuten dugu (hizkuntzaren profesionalei entzun izan diet "*EuskaltzaindiAkoa", "*ikurrina bat", "*hiru ertzaina" eta horrelakoak). Hori ez da konpontzen izenetatik -a kenduta, hiztunei irakatsita baino. "Orioko futbol taldea" izenetik -ko kentzea konponbidea ez den bezalaxe, beste izenetatik -a artikulua kentzea ez da irtenbidea. Alfabetatzea, batetik, eta gaztelaniaren nagusitasuna bestetik; horiek dira askatu behar diren korapiloak. Soziolinguistika eta psikolinguistika.

Jon

________________________________

Nork: Patxi Petrirena [mailto:petrirena a bildua gmail.com] 
Bidaltze-data: martes, 12 de febrero de 2013 10:03 

Nori: ItzuL
Gaia: Re: [itzul] Arraun etxe ala Arraun etxea?

Bigarren itzulia? 

Galdera irakurri nuenean, esan nuen bi sailetako izenak ezagutzen ditugula: "etxe" amaierakoak eta "etxea" amaierakoak. Ez daukat ezer, jakina, "Arraun Etxea (-a)" izenaren kontra. Baina gogorarazi nahi nuen euskarazkoa dela beste aukera ere, artikulurik gabekoa, oso oker ez banago.

Izen batzuk bilatu ditut Nafarroako Toponimia Ofiziala eta Gipuzkoako Datu Espazialen Azpiegitura webguneetan. Asko dira "etxea" amaierakoak, nola ez, baina badira "etxe" amaierakoak ere.

         http://toponimianavarra.tracasa.es/Default.aspx?lang=eus

         http://b5m.gipuzkoa.net/web5000/

Nafarroakoan ("etxe" eta "etx" amaierak bilatuta), hor ditugu, esaterako: Xukiletx (Baztan), Etuletx (Esteribar), Artetxe (Arano), Auntzetxe (Bakaiku, Ziordia, Altsasu eta Etxarri Aranatz), Beitikoetxe (Baztan), Kandeletxe (Leitza)...

Gipuzkoakoan, lehenbiziko banaka batzuk hartuta: Abeletxe (Zizurkil), Abatetxe (Elgoibar), Aginetxe (Azpeitia), Agirretxe (Errezil)...

Pentsatzen dut, bestalde, izen berezietan osagai arruntek beti gorde behar balute artikulua ez genukeela ezagutuko -soro, -egi, edo -bizkar amaierako toponimorik, bakar batzuk aipatzeagatik, ez?

Xabier Aristegietaren galderarentzat, ez dut erantzunik: "Eusko Tren izen egokia da?". Ez dut inola ere irudikatzen "Bidasoko Tren" izena, esate baterako; hori egia da.

Baina egia da, halaber, txoko bat bataiatzeko "Mindegi" eta "Mindegia" izenak ibili ditudala buruan (oraintxe konturatu naiz, kasualitatez), eta lehenbizikoa aukeratu dudala (aurkitu ditut lekukotasunak, jakina).

Egun ona izan!

Patxi  

-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20130213/a21445aa/attachment.html>