[itzul] Doministiku

As, Eka 18, 14:30:50, CEST 2013

OEHn bada aukerarik!

*atija *(G-nav, AN-araq-egüés-larr-ulz-erro, Ae; *-e *AN-olza-larr-ulz-erro,
B), *etije *(AN-araq). Ref.: Bon-Ond 153; A *Apend *(*atije*); Iz *Ulz *(*
atije*), *IzG *(*atije*); Satr *VocP *(*atija*); Echaide *Nav *173;
Izeta *BHizt2
*(*atije*). La grafía <*j*> representa el sonido velar [*x*].  Estornudo.
v. *atxija, atrija, hatifa, atxufa.*

- ATIJA EGIN (*atijain *AN-egüés; *atijein *AN-olza ap. Bon-Ond 158).
Estornudar.

*atijaka *(*atijeka *AN-ulz, B). Ref.: A *Apend; *Iz *Ulz; *Echaide *Nav *173;
Izeta *BHizt2 *(*atije*). Estornudando.

*atruxin *(AN-5vill ap. Echaide *Nav *173). Estornudo. v. *atrija.*

*atsun. * "Estornudo" *DRA*.  *Hazila hastearekin, huna mafrundiak ere
heldu: urxintz eta atsun, sudur-tapatu eta mokanes*. Herr 25-10-1956 (ap. *
DRA*).

1 *atxi. * Onomat. del estornudo. v. *hatxiu. * *--Orra errialtxo bat.
--Erriala! Atxi! --Doministekun? Tira / nai badu erosi*. Iraola *EEs *1915,
282 (ap. *DRA*). *Aditu zan bigarren aldiz: Atxi! *NEtx *LBB *180.

 (Uso sust.).  *Aurrak iru "Atxi!" egingo dizkik eta "doministiku" iñork
esaten ezpadu, aurra il eta nerea diat*. NEtx *LBB *179. *Ukulluan
garbi-garbi aditu zan aren "atxi!" bat... *Ib. 180.

*atxija *(AN-burg ap. Echaide *Nav *173). Estornudo. La grafía <*j*>
representa el sonido velar [*x*]. Cf. *VocNav: *"*Achija, *estornudo
(Idoate)". v. *atija.*

* *

*hatxiu. * Onomat. del estornudo. v. 1 *atxi. * [Pupiñi] *emekiñi zankho
müthürretan juiten da Kalokaren*

*gibeliala, ha heltzian "hatxiu" ursañ bat egiten*. J.B. Mazéris *GH *1932,
509.

*atxufa *(AN-ilzarb ap. Bon-Ond 153). Estornudo. v. *atija.*

- ATXUFA EGIN (*atxufain *AN-ilzarb ap. Bon-Ond 158). Estornudar.

*surtin *(Izt 48r, A *Apend*).  "Estornudo" Izt 48r.

*txistikun. *"(V-gip), estornudo" A.

*ursaizte *(SP).  Estornudo.

- URSAIZTE EGIN. "Éternuer" SP.

*urtxis. *"Estornudo (BN-lab)" A *Apend. *Cf. *urtzintz.*

* *

*urtzainki. * Estornudo (?). Cf. *urtzintz. * *Nontik ta nola aiziak ari
diradian girade aharran, batzük dioe [...], bertzek Lürretik jalkiten diren
boheta edo baporetarik, berzek izariaren ürtzainkietarik. *Egiat 195s.

*urtzain *(S (*-rz-*); H; *-añ *Dv (BN-bard)), *ursain *(S; SP), *ursai *(Dv),
*urtxain *(S; H), *urxain *(S; *ürxañ *Gèze). Ref.: A (*ürsain, urtzintz,
urzain, urzintz, burzintz*); Lh (*ürsain, ürxain*); Lrq /ürz!án'/; *EI *385;
Satr *VocP *(*urtzintz*); Echaide *Nav *173.  Estornudo. v. *usin. * *Hire
ürzain batek emaiten dik lürrari ikhareria. *Chaho *AztiB *9. *Haren
urzintzak iduri du suko garra. *Dv Iob 41, 9 (41, 10 Ol *urzintzak;
*Ker *usiñak,
*BiblE *doministikuek*). *Eritasun hartarik bederen, ez da nihun gehiago
haurrik hiltzen, zeren urtzintz-aldi guzietan, amak erraiten dion haurrari:
--Dominixtekun, haurra! *Barb *Leg *25. *Parisek egiten badu urtzinez,
hartzen du sukarrak mundua! *SoEg *Herr *9-5-1963, 1.

- URTZINTZAZ, URTZINTZEZ. "(Está) estornudando, *[...] urzinzaz dago*" Lar. 
*Barnera sarthürik*

*herrautsian belhaunetarano egon da üsañez edo ürzintzez bi orenez eta
hamazazpi minütaz. *Arch *Gram *70. *Ikusten degunean ume bat zerbait
berotasun daukana, urzinzas edo domiñustekuka ari dala. *Aran-Bago *ManMed *
225.

*urzoi. *"Estornudo (AN-lauz [?])" A *Apend. *Cf. *urtzintz.*

* *

*usin *(V, G-azp-to; Hb ap. Lh), *usain *(G-azp-to-bet, R-uzt; Lcc, Lar (*
-aiñ*), H (G)), *uxain *(H (s.v. *urtzintza*)), *usai *(Sal; H (G; s.v. *
urtzintza*); *usa*¸) R, S), *usei *(Sal), *isin *(V-oroz), *uzein
*(G-to), *uxin
*(V, G-to). Ref.: A (*isin, usai, usain, usei, usin, uzein*); A *Apend *(*
uxin*). *1. *Estornudo. "*Usiña *eta *Doministikuna *gauza bat dira" A *Ezale
*1899, 119b. v. *urtzintz. * *Eztulaunditu da Zimurrio; / [...] / aren
usiña sumatzen zuten / leguerdi bat bidean. *Or *Eus *384. *Aren usiñak
argia jaurtiten dau, eta txinpartak egiten dabe iges. *Ker Iob 41, 10.

*entzux. *"(AN-5vill), estornudo (voc. puer.). *Entzux egin, *estornudar" A.

*antux *(G-nav). Ref.: Ond *Bac; *Iz *Als. * Estornudo

*arkusin *(G-goi), *arkuxin *(G-goi), *arkuxun *(G-goi). Ref.: Gketx *Loiola;
*Iz *ArOñ *(*arkuxun*), *IzG *(*arkuxun*). Estornudo. v. *usin.*

* *

*etxui *(H), *etxu *(G-to-bet ap. A), *etxuja *(G ap. A; Lar), *etxun *(Lar,
H).  "Estornudo, *urzinza, etxun, usaiña, etxuja*" Lar. "*Etxu *(G-to-bet),
*etxuja *(G), estornudo" A. "*Etxuna, etxui*, éternuement" H.

- ETXUI EGIN (H; *etxun egin *Lar, H; *engtxun *[sic] *egin *Añ).
Estornudar.

*gentxun. *􀂍*1. *"(V, *msOch*), estornudo" A. v. *entzux. *􀂍*2. *"Estornuda
(imperativo). *Gentxun egin, *estornudar" A.

* *

*aharrausi* *3. arrosoin *(*VocB*), *errosin *(B), *erransin *(AN-5vill).
Ref.: A (*errosin*); A *Apend *(*erransin*). Estornudo. v. *usin, arkusin.*

* *

*isai. *"Estornudo, en Roncal" Garate *2.**a **Cont *RIEV 1933, 98. v. *
urtzintz.*

* *

*zirrazarra. *"(Sal, R), estornudo" A.

*Alfontso Mujika Etxeberria*

a.mujika a bildua elhuyar.com <a.mendizabal a bildua elhuyar.com>
tel.: 943363040 | luzp.: 217

Zelai Haundi, 3. Osinalde industrialdea
20170 Usurbil

*www.elhuyar.org* <http://www.elhuyar.org>

  Mezu honek, baita erantsitako edozein agirik ere, isilpeko informazioa
izan dezake. Informazio hori jasotzeko baimena izendatutakoak baino ez du.
Zu ez bazara adierazitako hartzailea, indarrean dagoen legeriaren arabera
debekatuta daukazu informazio hori baimenik gabe erabili, hedatu eta/edo
kopiatzea. Mezu hau errakuntza baten ondorioz jaso baduzu, jakinarazi
bidaltzaileari, eta ezaba ezazu. Eskerrik asko.

2013/6/18 Gilen Mejuto <gilenmejuto a bildua gmail.com>

> OEHk 'atxi' eta 'hatxiu' dakartza onomatopeia gisa.
>
>
> <jon-agirre a bildua ej-gv.es> igorleak hau idatzi zuen (2013 ekaina 18 14:10):
>
>   Bai, ‘doministiku’ren sinonimoak dira ‘usin’, ‘atrija’ Nafarroan eta
>> ‘urtzintz’ Iparraldean (HB). Onomatepeiarik ez dakit. Guk ‘atxus’ (eta
>> ‘atxuska’) esaten dugu. ‘Damistegun(ka)’ ere bai.****
>>
>> ** **
>>  ------------------------------
>>
>> *Nork:* Rey Escalera, Fernando (Itzultzailea:NAO/BON) [mailto:
>> fernando.rey.escalera a bildua cfnavarra.es]
>> *Bidaltze-data:* martes, 18 de junio de 2013 13:50
>> *Nori:* ItzuL
>> *Gaia:* Re: [itzul] Doministiku****
>>
>> ** **
>>
>> ** **
>>
>> “Atrux” esaten dugu batzuek, baita doministiku hitzaren sinonimorako.****
>>
>> ** **
>>
>> “Atruxka aritu”****
>>
>> ** **
>>
>> Baina, seguru beste asko ere badirela; nik Nafarroan “atruxka” eta
>> “atrijaka” aditu dut.****
>>
>> ** **
>>
>
>
>
> --
> Gilen Mejuto
> Freelance Translator
>
-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20130618/1a73aa87/attachment.html>