[itzul] Anafora kasu bat

Al, Abe 19, 18:28:17, CET 2022

Ahaztu zait esatea: "kalko oker" horietako batzuei buruzko nire iritzia
2013an plazaratu nuen, 31 eskutik blogean.
Interesa leukakeenarentzat, hona estekak:

https://31eskutik.eizie.eus/2013/05/10/kalkomaniak-i/
https://31eskutik.eizie.eus/2013/06/09/kalkomaniak-eta-ii-desberdintasun-kontzeptuaren-euskarazko-desagerrarazpena/

Xabier Aristegieta

Hau idatzi du Bittor Hidalgo (bittorhidalgo a bildua euskalnet.net) erabiltzaileak
(2022 abe. 19, al. (12:31)):

> Eskerrik asko Oskar zure hausnarketa zabal eta arrazoituagatik, nahiz
> Euskaltzaindiaren Hiztegia behintzat ez dirudien  bat datorkeenik.
>
>
>
> Bestela, zuk, Alfontso, esatekorik ez duzun "hiztunon/idazleon aukerak
> murrizteko nahi" horren inguruan berriz, nik maiz sumatzen dut gure
> artean “nahi” hori, edo behintzat ‘nahi’ horren praktika eta teoria
> aktiboa, eta hori bai iruditzen zait kezkagarri gure hizkuntza adierazpen
> aukerak murriztu litzakeen neurrian, eta uste dut horretan adibide ondo
> larriak dituztela maiz ‘kalko okerrak’ bezalako lanei darien filosofiaren
> ondorioek, erakusle anaforikoen erabileran inguruko kasu honetan gertatu
> litekeen modura. Horregatik nire aipamena… Beste gabe
>
>
>
>
>
>
>
> Ikurraz eta *Euskaldun Bihotzekoak* kanpainaren inguruan,
> ikusi: www.euskalnet.net/euskaldunbihotzekoak
> ==================================
> Bittor Hidalgo Eizagirre
> Buztintxulo 72, behea
> 20015 Donostia (Gipuzkoa)
> Euskal Herria (Espainia -gainezarpenez-)
> Tfnoa: 655728290
> posta-e (hobea): bittorhidalgo1 a bildua gmail.com
> posta-e (zahartua): bittorhidalgo a bildua euskalnet.net
> ==================================
>
>
>
>
>
> *Hemendik:* Alfontso Mujika Etxeberria <a.mujika a bildua elhuyar.eus>
> *Bidaltze-data:* 2022(e)ko abenduaren 17(a), larunbata 19:20
> *Hona:* ItzuL <itzul a bildua postaria.com>
> *Gaia:* Re: [itzul] Anafora kasu bat
>
>
>
> Oskarrek zalantza bat zuen eta galdera bat plazaratu zuen. Nik,
> erantzunean, "anafora-jokoan erakusleen graduen espezializazio hori *baliatu
> nahi izatera*" idatzi nuen. Alegia, garbi dago estilo bati buruz ari
> garela eta ez arau bati buruz edo euskararen gramatikaren kontra doan ezeri
> buruz. Horregatik, "hiztunon/idazleon aukerak murrizteko nahi" bat
> dagoelako interpretazioa dela eta, ez daukat ezer esateko.
>
>
>
> Hau idatzi du oskar arana (oskar.arana a bildua gmail.com) erabiltzaileak (2022
> abe. 17, lr. (18:04)):
>
> Kaixo, Bittor.
>
>
>
> Eskerrik asko zuri ere iruzkinengatik.
>
>
>
> Ni neu ez naiz ikertzailea, testugilea edo itzultzailea baizik, eta ez dut
> neure burua gai ikusten ikerketa filologiko bat egin eta ateratako
> ondorioekin erantzutera jartzeko (arratsalde bat ez, agian hilabetea
> beharko nuke horretarako...)
>
>
>
> Ohartuko zinen nire mezua idaztean "zalantza" aipatu nuela, eta
> ikertzailea eta filologoa ez izaki, estilo-liburuak kontsultatu ohi ditut.
> Zehatzago adieraztearren, zalantza sortzen zait, hain zuzen, zeren, Amaiak
> aipatu duen "izena + bigarren mailako erakusleak" aurreko esaldiko
> erreferente bat jasotzeko balio badu, barruan zerk edo zerk xuxurlatzen
> baitit izenik gabe ere agian, erakusle soilak (horiek, horiekin....gure
> kasuan) jaso ahalko lukeela aurreko esaldiko erreferentea. Baina estilo
> liburuetan (zuk aipatu dituzun bietan) begiratuta eta beste ikertzaileren
> batek orainago proposatutako ereduan begiratuta, ziurtatu ahal izan dut,
> Alfontsok eta Amaiak aipatu duten bezala, horixe dela sistema horretan
> proposatzen dena.
>
>
>
> Beraz, "zuzendu", betiere, propostatutako estilo jakin baten arabera,
> estilo liburu baten arabera, testugileok, gutxi-asko, ohi dugun moduan.
>
>
>
> Nire iritzia nahi baduzu, nire esperientziatik, erakusle anaforiko eta
> kataforikoei buruz proposatuta dabilen eredu horrek badu koherentzia bat,
> funts logiko bat, eta, esango nuke (klasikoen eta orainagokoen testuetan
> azterketa sistematikorik egin ez badut ere, esan nahi dut, beren-beregi gai
> honi dagokionez zer sistematika zerabilten arakatu nahirik) tradizioan ere
> baduela oinarria, alegia, proposatzen den eredu hori ez dela hutsetik
> asmatua. Esan nahi dut, "horiek" eta "horiekin" nik aipatu dudan testuan
> zilegi izatea gerta litekeen moduan, zure argudioen arabera, "haiek" eta
> "haiekin" ere izan litezkeela, tradizioari jaramon eginez.
>
>
>
> Bestalde, eredu osatuxe bat edukita, errazagoa gertatzen zait nik
> darabilzkidan testuei koherentzia bat ematea anafora-katafora jokoetan.
> Literatura irakurtzean ere, irakurle moduan, biziki estimatzen dut testu
> berean sistematika bati edo metodologia bati jarraitu zaiola ikustea.
> Alfontsok aipatzen duen fenomenoa ere sarri gertatzen baita, izenordain
> anaforiko singularrerako  "hura" aukeratu duenak ondoren pluralerako
> "horiek" erabiltzea.
>
>
>
> Klasikoak irakurrita (baina gai honetara jarrita azterketarik egin gabe),
> esango nuke ez dagoela eredu "batu" bat, ez baitzeukaten oraindik euskara
> baturik, anafora-katafora jokoetarako. Baina orain badaukagu, eta nik
> eskertzen dut arlo honetan ere proposamen zehatzak eta funtsatuak ematea.
>
>
>
> Eta ahozko erabileran, nire irudipena da gure inguruan behintzat
> (Debagoiena eta inguruak), lehenago, zaharragoek, sarriago eta aisago
> erabiltzen zutela hirugarren mailako erakuslea (hura, haiek; "a", "hareik")
> solasean ez dagoen bat aipatzeko. Joera izan dela, aitzitik, bigarren
> mailakoak jatera hirugarren mailakoaren eremua. Ni eta Anjel Josebaren
> gainean ari bagara, eta Joseba ez badago, "Harek (Josebak) samur ekingo
> jutzek adar-soinuari"....eta gisakoak sarriago erabiltzen zirela, behin
> solasean lehen aipamena egin ostean. Orain, ordea, "Josebak" esango da
> behin eta berriro, edo, harrigarriago, "berak", "harek" erabili ordez.
> Baina ahozko jarduna eta idatzizkoa zenbateraino erka daitezkeen ez dakit.
>
>
>
> Horixe baino ez, nire zalantzaren osteko iruzkin mendretxoa, zure gogoetak
> eta iruzkinak aintzat hartzekoak direla esanez, bide batez.
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
> *Oskar Arana Ibabe*
>
> [image: Argazkia]
>
> Leiren, harriz loreak
>
>
>
>
>
>
>
> Hau idatzi du Bittor Hidalgo (bittorhidalgo a bildua euskalnet.net) erabiltzaileak
> (2022 abe. 17, lr. (12:16)):
>
> Hirurok, Alfontso, Amaia, Oskar azaltzen zarete ‘zuzenketaren’ alde, Nik
> ordea zalantza handia dut. Zalantza baino gehiago, hiztunon / idazleon
> aukerak murrizteko nahi funts handirik gabe.
>
>
>
> Euskaltzaindiaren Hiztegiak ez al dio nahiko argi?:
>
>
>
> “*hau 1* Hitz egiten ari denaren inguruko pertsonei eta gauzei ezartzen
> zaien erakuslea. Ik. *hori
> <https://www.euskaltzaindia.eus/component/hiztegianbilatu/?view=frontpage&Itemid=410&layout=aurreratua&antzekoak=ez&sarrera=hori>1*;
> *hura
> <https://www.euskaltzaindia.eus/component/hiztegianbilatu/?view=frontpage&Itemid=410&layout=aurreratua&antzekoak=ez&sarrera=hura>*.
> […] *2* (Izenordain gisa). […] (Hizketaldi batean, aipatu berri den
> PERTSONA edo GAUZA adierazteko).
>
>
>
> Hau da, errepikatuko dut: “Hizketaldi batean, aipatu berri den pertsona
> edo gauza adierazteko”. Ez ahoz bakarrik. Eta berdintsu HORI sarreran:
>
> *hori1* *1* Entzuten ari denaren inguruko pertsonei eta gauzei ezartzen
> zaien erakuslea. […] *2* (Izenordain gisa). […] (Hizketaldi batean,
> aipatu berri den pertsona edo gauza adierazteko). Ik. *hau
> <https://www.euskaltzaindia.eus/component/hiztegianbilatu/?view=frontpage&Itemid=410&layout=aurreratua&antzekoak=ez&sarrera=hau>
> 2*.
>
>
>
> Errepikatuko dut: “Hizketaldi batean, aipatu berri den PERTSONA edo GAUZA
> adierazteko” (ahoz zein idatziz).
>
>
>
> HURAren sarreran aldiz:
>
>
>
> *Hura 1* Hitz egiten ari denaren eta entzuten duenaren inguruan ez dauden
> pertsonei eta gauzei ezartzen zaien erakuslea. […] *2* (Izenordain gisa).
> […] *3* (Hizketaldi batean, lehenago edo gorago aipatu ez diren, edo
> lehenaldian edo halako urruntasuna markatuz aipatu diren pertsonak edo
> gauzak adierazteko).
>
>
>
> Errepikatuko dut: “Hizketaldi batean, LEHENAGO edo GORAGO AIPATU EZ DIREN,
> edo LEHENALDIAN edo HALAKO URRUNTASUNA MARKATUZ AIPATU DIREN PERTSONAK EDO
> GAUZAK ADIERAZTEKO”.
>
>
>
> Badakit gaur eguneko ‘vox batui’n bestela aldarrikatzen dela. Ez dakit
> halakoak aldarrikatzen lehena zein izan zen. Juan Garziak agertzen du
> murrizketa Kalko Okerrak liburuan, Petrirenak birjasotzen duena *Morfosintaxiaren
> inguruko zalantzak eta argibideak* saioan, baina ez batean, ez bestean
> aipatzen da beste inolako azterketa filologikorik (gustatuko litzaidake
> halako erreferentziak inork aipatzea, badirelakoan…).
>
>
>
> Nire ustea da agian euskararen ahozko garai soiletan arruntagoa zela modu
> anaforikoan 3. mailako erakusleen erabilera, beti ere nahikoa adibide
> urrunak aipatuz, jainkoak, aingeruak, Bibliako zeinahi kontu, edo bestelako
> adibide metaforiko, entzuleak ahoz jasoko zuena. Idatzian, aurreko
> erreferenteak aipatu berri direnean, bertan daudenean, askoz arruntagoa da
> erakusle hurbilagoa erabiltzea, edo behintzat beti da idazlearen aukeran
> distantziak markatzea. Edota bereizketak eginez aipatu berri diren osagai
> desberdinen artean: “Jon eta Ane etorri ziren. Hau bertan geratu zen, hura
> ez.”
>
>
>
> Halakoak dira nire usteak, baina besterena entzuteko prest.
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
> Ikurraz eta *Euskaldun Bihotzekoak* kanpainaren inguruan,
> ikusi: www.euskalnet.net/euskaldunbihotzekoak
> ==================================
> Bittor Hidalgo Eizagirre
> Buztintxulo 72, behea
> 20015 Donostia (Gipuzkoa)
> Euskal Herria (Espainia -gainezarpenez-)
> Tfnoa: 655728290
> posta-e (hobea): bittorhidalgo1 a bildua gmail.com
> posta-e (zahartua): bittorhidalgo a bildua euskalnet.net
> ==================================
>
>
>
>
>
> *Hemendik:* oskar arana <oskar.arana a bildua gmail.com>
> *Bidaltze-data:* 2022(e)ko abenduaren 17(a), larunbata 11:16
> *Hona:* ItzuL <itzul a bildua postaria.com>
> *Gaia:* Re: [itzul] Anafora kasu bat
>
>
>
> Eskerrik asko, Amaia.
>
> Gauza handia baita era honetako zalantzak behin betiko uxatzea....
>
> Mile esker biei....
>
>
>
> Amaia Apalauza <amaia.apalauza a bildua gmail.com> igorleak hau idatzi zuen (2022
> abe. 16, or. 23:36):
>
> Kaixo, Oskar:
>
>
>
> Bai, estandarrerako proposatzen den ereduaren arabera, *haien *eta *haiekin
> *erabiliko genuke hor; bigarren gradukoak erabili nahi izanez gero, izen
> bat gehitu beharko litzateke aurretik, *aholkulari*, *legezko ordezkari*
> eta *mandatariak *biltzen dituen bat (*pertsona*, *profesional*, edo dena
> delakoa).
>
>
>
> Ongi izan,
>
>
>
> Amaia
>
>
>
> Hau idatzi du oskar arana (oskar.arana a bildua gmail.com) erabiltzaileak (2022
> abe. 16, or. (11:20)):
>
> Erakusle anaforikoen gainean ikasitakoak eta irakurritakoak begiratu ditut
> zalantza bat argitzeko (ez luke zalantza izan behar, baina testu argitaratu
> batetik hartutako aipua da, eta zalantza saihestea gaitzago, hartara), eta
> lankidearekin ere aipatu dut.
>
> Zuzentzekoa deritzue adibide hau? (Aitortu behar dut behin eta berriroko
> zalantza dudala, eta, akatsa izatera, sustraiak oso barrenera luzatuta
> dituen zalantza dela, eta beraz, behin betiko "herbizidaren" bila
> natorkizue).
>
>
>
> *"Abstentzio kausa izango da:*
>
> *Ezkontza-lotura edo ezkontzaren antzeko lotura eta laugarren maila arteko
> odol-ahaidetasuna edo bigarren maila arteko ezkontza-ahaidetasuna izatea
> interesdunetako edozeinekin, erakunde edo sozietate interesdunen bateko
> administratzaileekin, edo prozeduran esku hartzen duten aholkulari, legezko
> ordezkari edo mandatariekin, edo horien bulego berekoa izatea edo horiekin
> elkartuta egotea aholkularitza, ordezkaritza edo mandataritzan."*
>
>
>
> Irakurri eta ikasi uste ditudanen arabera, haien eta haiekin beharko luke
> izenordain anaforikoak kasu bietan...
>
>
>
> Mila esker.
>
>
>
>
>
>
>
>
>
> *Oskar Arana Ibabe*
>
> [image: Argazkia]
>
> Leiren, harriz loreak
>
>
>
>
>
> --
>
> <https://www.elhuyar.eus/>
>
> *Alfontso Mujika Etxeberria*
>
> *Hizkuntza eta Teknologia*
>
>
>
> Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea
>
> 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
>
> Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217
>
> a.mujika a bildua elhuyar.eus |  <a.mujika a bildua elhuyar.eus>*www.elhuyar.eus*
> <https://www.elhuyar.eus/>
>
>
>
>
>
> Mezu elektroniko honek INFORMAZIO KONFIDENTZIALA DU, ETA DEBEKATUTA DAGO
> INFORMAZIO HORI ZABALTZEA. Akats baten ondorioz jaso baduzu eta hartzailea
> zu ez bazara, mesedez, deitu 943363040 telefonora, eta ez zabaldu, gorde
> edo kopiatu mezu honen edukirik.
> Zure datu pertsonalak, zeinak ager baitaitezke mezu elektroniko honetan
> edo atxikitako dokumentazioan, ELHUYARek tratatzen ditu, aldeen arteko
> harreman juridikoa kudeatzeko. Zure datuak tratatzearen kontra egin nahi
> baduzu, datuetara sartu nahi baduzu, haiek zuzendu edo ezabatu nahi
> badituzu, edo datuak babesteari buruzko araudi aplikagarrian jasotako
> eskubideak baliatu nahi badituzu, idatzi goian adierazitako helbidera edo
> helbide elektroniko honetara datuensegurtasuna a bildua elhuyar.eus
>
-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20221219/a857c5d3/attachment-0001.htm>
-------------- hurrengo zatia --------------
Testu hutsa ez zen mezu bat ezabatu egin da...
Izena: image001.jpg
Mota: image/jpeg
Tamaina: 4975 bytes
Azalpena: ez dago erabilgarri
URL : <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20221219/a857c5d3/attachment-0003.jpg>
-------------- hurrengo zatia --------------
Testu hutsa ez zen mezu bat ezabatu egin da...
Izena: image002.jpg
Mota: image/jpeg
Tamaina: 545 bytes
Azalpena: ez dago erabilgarri
URL : <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20221219/a857c5d3/attachment-0004.jpg>
-------------- hurrengo zatia --------------
Testu hutsa ez zen mezu bat ezabatu egin da...
Izena: image003.jpg
Mota: image/jpeg
Tamaina: 857 bytes
Azalpena: ez dago erabilgarri
URL : <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20221219/a857c5d3/attachment-0005.jpg>