[itzul] Errege-erregina Katolikoak?

Al, Api 29, 21:52:56, CEST 2024

Eskerrik asko, Alfontso

Iñaki

Hau idatzi du Alfontso Mujika Etxeberria (a.mujika a bildua elhuyar.eus)
erabiltzaileak (2024 api. 29(a), al. (18:26)):

> Araua duela gutxi argitaratu da (otsailean), eta oraindik ez da oso
> ezaguna. Era horretako zalantzak argitzen saiatu ginen.
> Hemen:
>
> https://www.euskaltzaindia.eus/euskaltzaindia/komunikazioa/plazaberri/7134-letra-estiloei-buruzko-araua-plazaratu-du-euskaltzaindiak-letra-etzanak-letra-lodiak-letra-azpimarratuak
>
> Hau idatzi du Iñaki Lopez de Luzuriaga (inaki.luzuriaga a bildua gmail.com)
> erabiltzaileak (2024 api. 29(a), al. (18:04)):
>
>> Arratsalde on:
>>
>> Arantzak falta ez dituen gai honi zerbait gehitzearren, hauxe da nire
>> gogoeta: beti iruditu zait Fernando II.a Aragoikoa iruzurtia zela berez,
>> faltsutzailea baino gehiago, ikus RAE <https://dle.rae.es/falsario>.
>> Buldak eta hitzarmen agiriak faltsutuko zituen, baina iruzurtia zela esango
>> nuke. *Falsario *ere ez da ohiko hitza gaztelaniaz, baina esanahia ez
>> ote den hurbiltzen gehiago aipatutako horri (= *tramposo*),
>> "faltsutzailea"
>> <https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?&option=com_hiztegianbilatu&task=bilaketa&Itemid=1693&lang=eu&nondik=0&zenbat=100&entryId=17551>
>> baino gehiago.
>>
>> Bestetik, letra etzana erabiltzeaz: zenbakiak askotan agertzen dira
>> errege-erreginen izenen atzetik. Bakarrik ager daitezke, edo ezizenaz
>> lagunduta. Aipatu diren ereduez gain, tarteko kasu bat ere badugu: "Antso
>> VII.a *Azkarra" *ala "Antso VII.a Azkarra"? "Azkarra" ez da ezizen osoa
>> (Txirrita ez bezala), izenarekin batera erabiltzen baita, baina esan
>> daiteke kasu horretan Antso VII.a dela izen *objektiboa, *historiografiaren
>> ikuspegitik. Irudiko luke etzana eskatzen duela*, *"Azkarra" gehigarri
>> (baloratibo) bat delako, aposizio bat.
>>
>> Bukatzeko, beti izan dut duda etzanarekin atzizkia gehituz gero zer ote
>> den onena: marratxoa ala gabe? Puntu horiek argituz gero, nik ere arantza
>> bat gutxiago. Goraintzi
>>
>> Iñaki Lopez de Luzuriaga
>>
>>
>>
>> Iñaki
>>
>> Hau idatzi du Joxemi Hernandez (joxemiher a bildua euskalnet.net) erabiltzaileak
>> (2022 mai. 27(a), or. (09:18)):
>>
>>> Eskerrik asko, Alfontso, zure azalpen argiengatik!
>>> Bi kontu garrantzitsu aipatu dituzu.
>>> Batetik, zalantza argitu diguzu: gure ikasliburuko testuinguruan
>>> Errege-errege Katolikoak da egokia.
>>> Bestetik, hauxe diozu: "Kontuanizan behar dugu *Euskaltzaindiaren
>>> Hiztegia* lexiko orokorreko hiztegiadela eta horixe arautzen duela,
>>> lexikoa, ez besterik. Adibideak adibide dira,ez arau." Eta horrekin uste
>>> ustel bat deuseztatu duzu, eta oso zabalduta dago: EHn ageri diren
>>> adibideak arauemailetzat hartzea. Ahaztu gabe Hiztegiko arduradunek adibide
>>> horiek Euskaltzaindiaren arauen arabera moldatuta egoteko egiten duten
>>> ahalegina.
>>>
>>> Mila esker!
>>>
>>> ----- Mensaje original -----
>>> De: Alfontso Mujika Etxeberria <a.mujika a bildua elhuyar.eus>
>>> Fecha: Viernes, 27 de Mayo de 2022, 8:50 am
>>> Asunto: Re: [itzul] Errege-erregina Katolikoak?
>>> A: ItzuL <itzul a bildua postaria.com>
>>>
>>> > “Lan honetan dihardugunok asko eskertuko genuke irizpidebateratua eta
>>> eguneratua duen lan-tresna bat izatea” diozu, eta uste dut horretanbat
>>> etorriko garela guztiok.
>>>
>>> > Euskaltzaindiaren arlo horretako araurik ez zegoelako eginzuen EIMAk
>>> saioa irizpide batzuk finkatzeko, eta uste dut aurrerapauso bat izanzela
>>> eskola-materialetan hizkuntza-irizpideak bateratzeko eta
>>> ikasle-irakasleekeredu bateratua jaso dezaten eta ez argitaletxe
>>> bakoitzaren irizpide,desirizpide, iritzi edo gogoaren araberakoa.
>>>
>>> > Euskaltzaindia iritsi da gerora (iristen ari da), bereerritmoan,
>>> arauekin. Hein handi batean, EIMAren irizpideak berretsi ditu,
>>> aldaketapuntual batzuk gertatu badira ere, normala den moduan.
>>>
>>> > Letra xehe eta larrien erabilerari dagokionez,Euskaltzaindiak ez du
>>> oraindik araurik eman (iritsiko zaio txanda gai horri ereberehala
>>> Euskaltzaindia lantzen ari den ortotipografia-egitasmoan), baina,
>>> eskuartean dugun gaiari dagokionez, exonomastikako arauetan garbi ageri da
>>> ildonagusia errege-erreginen izengoitiei dagokienez: letra larriz hasita
>>> idaztea.
>>>
>>> > Hala, 186. arauan (*Atzerriko pertsona-izenak.Grafia-irizpideak.
>>> Errege-erreginen eta kidekoen kasua*) bi izen hauek ageridira:
>>>
>>> *> FernandoII.a *edo *Fernando Katolikoa *edo*Fernando Faltsutzailea *
>>>
>>> *> ElisabetI.a *edo *Elisabet Katolikoa *
>>>
>>>
>>>
>>> > Eta 192. arauan (*Iruñeko eta Nafarroako Erresumakoerrege-erreginen
>>> izenak*):
>>>
>>> *> Fernando I.a *(edo Fernando Faltsutzailea / Fernando II.a Aragoikoa/ Fernando
>>> Katolikoa)
>>>
>>>
>>>
>>> > Bestalde,* Euskaltzaindiaren Hiztegi*an, *errege-erregina*azpisarreran,
>>> *Errege-erregina katolikoak* adibidea ageri da. Kontuanizan behar dugu *Euskaltzaindiaren
>>> Hiztegia* lexiko orokorreko hiztegiadela eta horixe arautzen duela,
>>> lexikoa, ez besterik. Adibideak adibide dira,ez arau. Ahalegintzen dira *Euskaltzaindiaren
>>> Hiztegi*ko lantaldekoak etaarduradunak adibideak Euskaltzaindiaren
>>> arauen arabera moldatzen, ez horretan zalantzarik izan, eta,
>>> arauespliziturik ez dagoenean, ahal dutena egiten dute edo adibideak jaso
>>> bezala uzten dituzte.
>>>
>>> > Kasu honetan, nola behar luke, *errege-erregina katolikoak*(*Euskaltzaindiaren
>>> Hiztegi*ko adibidea puntu baten ondoren dagoenez, ezdakigu *Errege*
>>> hitzeko hasierako letra larria zeri dagokion,esaldi-hasierako posizioari
>>> edo izendapen berezia izateari), *Errege-erreginakatolikoak* edo *Errege-erregina
>>> Katolikoak*?
>>>
>>> > Euskaltzaindiaren ortotipografia-araurik ez dago oraindik,baina *Fernando
>>> Katolikoa* eta *Elisabet Katolikoa* araututa daude.
>>>
>>> > Nire ustez, *errege-erregina katolikoak* zuzena etaegokia da honelako
>>> testuinguru batean: “Orduan, errege-erregina katolikoek aitasantuaren
>>> babesa zuten, eta errege-erregina protestanteek ez”.
>>>
>>> > Hortik kanpo, *Elisabet Katolikoa* eta *FernandoKatolikoa* batera
>>> izendatu nahi baditugu, nola behar luke, *Errege-erreginaKatolikoak*
>>> edo *Errege-erregina katolikoak*?
>>>
>>> > Kasu berezia da, ponte-izenik ez baitago izendapen horretan.Nire
>>> ustez, *Errege-erregina Katolikoak* litzateke idazkera egokia,izendapen
>>> hori antonomasikoa-edo delako:
>>>
>>> *> Isabel Katolikoa* eta *Fernando Katolikoa* =
>>> *Errege-erreginaKatolikoak*
>>>
>>> > (Kasu horretan bat datoz, gainera, gaztelania eta frantsesa:Reyes
>>> Católicos / Rois Catholiques)
>>>
>>> > Hau idatzi du Joxemi Hernandez (joxemiher a bildua euskalnet.net)
>>> erabiltzaileak (2022 mai. 26, og. (20:08)):
>>>
>>>> > Oso argigarria, Alfontso, horren bila nenbilen; izan ere, irizpide
>>>> garbia izanez gero, guk txinto-txintxo beteko dugu.
>>>> > Beraz, Antso Jakituna (Jakituna letra arruntez eta larriz) eta
>>>> Errege-erregina katolikoak (katolikoak letra arruntez eta xehez) idaztekoak
>>>> dira.
>>>> > Bigarren horretan zalantza berriz ere, eta garbi gera dadila nire
>>>> asmoa ez dela eztabaida piztea, baizik eta kontu hauek argitzea.
>>>> > EIMAren zuzenketaren arabera, Errege-erregina katolikoak da zuzena
>>>> (katolikoak xehez, Euskaltzaindiaren Hiztegiko adibide batean horrela ageri
>>>> delako, baina zuk Elisabet Katolikoa aipatu duzu (Katolikoa larriz). Eta,
>>>> horrez gain, EIMAren Onomastika laneko izen-zerrendan, halako izengoitiak
>>>> sistematikoki ageri dira letra etzanez eta larriz:
>>>> > Elisabet I.a *Katolikoa*
>>>> > Errege-erregina *Katolikoak*
>>>> > Alfontso X.a* Jakituna*
>>>>
>>>> *> …*
>>>> > Lan honetan dihardugunok asko eskertuko genuke irizpide bateratua
>>>> eta eguneratua duen lan-tresna bat izatea, ikasliburuak txukun joan
>>>> daitezen.
>>>>
>>>>
>>>> > ----- Mensaje original -----
>>>> > De: Alfontso Mujika Etxeberria <a.mujika a bildua elhuyar.eus>
>>>> > Fecha: Jueves, 26 de Mayo de 2022, 6:40 pm
>>>> > Asunto: Re: [itzul] Errege-erregina Katolikoak?
>>>> > A: ItzuL <itzul a bildua postaria.com>
>>>>
>>>> > > Ea lortzen dudan ondo azaltzea:
>>>> > > Joxemik EIMAko* Letra larriak* liburua aipatu du. Honela ageri da
>>>> liburu horretan:
>>>> > > -----------------------------------------------------------
>>>>
>>>> *> > Letra larriak*, 30. or.
>>>>
>>>> > > 2.2.1.2. Izengoiti eta ezizenak
>>>>
>>>> > > Letra larriz hasita idazten dira izengoiti eta ezizenak.Adibideak:
>>>>
>>>> > > Alexandro *Handia*, Antso *Azkarra*, Joana *Eroa*, Pello *Errota*,
>>>> *Bizargorri* kortsario
>>>>
>>>> > > ospetsua, Altzoko *Erraldoia*, Indalezio Bizkarrondo *Bilintx*...
>>>> > > -----------------------------------------------------------
>>>> > > Izengoitiak zein diren aditzera emateko erabilita dago hor letra
>>>> etzana, baina liburuak esaten du izengoitiak letra larriz hasita idatzi
>>>> behar direla, ez besterik. Alegia, letra etzana adibideak zein diren
>>>> markatzeko baliatu da hor. Eta hortik irakurleak ondorioztatzen badu letra
>>>> etzanez idaztekoak direla, aitortu behar dut nire errua dela hori garbi ez
>>>> uzteagatik, eta barkamena eskatu behar dut hori pentsatzeko bidea
>>>> emateagatik.
>>>> > > Guztiarekin ere, EIMAri buruz ari garenez, kontuan izan behar da
>>>> liburu hori letra larriei buruzkoa dela eta ez letrakerei buruzkoa.
>>>> > > EIMAko *Onomastika *liburuan begiratuz gero, adibidez:
>>>> > > --------------------------------------------------------------
>>>>
>>>> *> > Onomastika*, 42. or.
>>>>
>>>> > > Izengoitien euskarazko ordainak banan-banan erabaki dira (Joana
>>>> Eroa, Filipe I.a Ederra).
>>>> > > --------------------------------------------------------------
>>>> > > Hor ez dira ageri letra etzanez. Nolanahi ere, liburu hori
>>>> onomastikari buruzkoa da eta ez letrakerei buruzkoa.
>>>> > > EIMAko *Ortotipografia *liburuan begiratuz gero (eta liburu hori
>>>> bada letrakerei buruzkoa):
>>>> > > --------------------------------------------------------------
>>>>
>>>> *> > Ortotipografia*, 13. or.
>>>>
>>>> > > Letra arruntez (eta kakotxikgabe) idazten dira honelako izen
>>>> bereziak:
>>>>
>>>> > > • Izenordeak(goitizenak, ezizenak, izengaiztoak, izen
>>>> artistikoak...)
>>>>
>>>> > > Bilintx, AntsoJakituna, Orixe, Bernardo Atxaga, Sakabi, Urtain,
>>>> Markinako Lehoia,Argala, Idi Zuria, Oilaloka, Xelebre, Txapas, Cantinflas,
>>>> Bob Dylan...
>>>>
>>>> > > Oharra:
>>>>
>>>> > > Izenarekin batera datorrenean, kakotx artean idaztekoa daizenordea
>>>>
>>>> > > (letrakera etzana ere erabiltzen da horretarako):
>>>> IndalezioBizkarrondo «Bilintx», Nikolas Ormaetxea «Orixe», Jose Manuel
>>>> Lujanbio «Txirrita»renbertsoak...
>>>> > > --------------------------------------------------------------
>>>> > > Alegia, letra arruntez idaztea gomendatzen du EIMAk (Alfontso
>>>> Jakituna), eta, esan dudan bezala, letra larriei buruzko liburukian
>>>> ageri diren etzan horiek izengoitia zein den markatzea dute helburu, ez
>>>> besterik. Sentitzen dut behar bezain argi adierazi ez izana.
>>>>
>>>> > > Bide batez: lanean ari da batzorde bat Euskaltzaindian, iaz
>>>> hasita, euskara batuaren ortotipografiaren irizpideak finkatzeko, eta
>>>> dagoeneko letra etzanen atalaren lehen bertsioa egina dago (batzorde
>>>> horretan eztabaidatze-fasean dago orain, eta, ondo bidean, udazkenean
>>>> eramango da Osoko Bilkurara onartzera). Txostenak, puntu horretan, dio
>>>> izengoitiak, izenordeak, izen artistikoak eta fikziozko pertsonen izenak
>>>> letra zuzenez idaztekoak direla (Antso Jakituna, Elisabet Katolikoa...)
>>>> eta, dena dela, izengoitiakizen-deiturekin batera erabiltzen direnean,
>>>> jarraian, letra etzanez —edokomatxo artean— idazten direla (Dolores
>>>> Ibarruri *Pasionaria*, Jose Manuel Lujanbio *Txirrita...*). Nolanahi
>>>> ere, txostenaren behin-behineko bertsioa baino ez da.
>>>>
>>>> > > Hau idatzi du Joxemi Hernandez (joxemiher a bildua euskalnet.net)
>>>> erabiltzaileak (2022 mai. 26, og. (17:21)):
>>>>
>>>>> > > Kaixo
>>>>> > > Historiako ikasliburu batean, EIMAk egindako zuzenketak sartzen
>>>>> ari naiz, eta honekin zalantza egin dut: Errege-erregina *Katolikoak*
>>>>> zuzentzeko eta Errege-erregina katolikoak jartzeko markatu digute, baita
>>>>> Alfontso *Jakituna* jartzen duen lekuan Alfontso Jakituna idazteko
>>>>> ere.
>>>>>
>>>>> > > Orain arte, EIMAren *Onomastika* liburuko izen-errendan bezala
>>>>> idatzi ditugu horiek (Errege-erregina *Katolikoak*, Alfontso
>>>>> *Jakituna*), eta EIMAren *Letra larriak erabiltzeko irizpideak*
>>>>> liburuan ere antzekoak aipatzen dira:
>>>>> > > "Letra larriz hasita idazten dira izengoiti eta ezizenak.
>>>>> Adibideak: Alexandro *Handia*, Antso *Azkarra*…"
>>>>>
>>>>> > > Laguntzerik bai?
>>>>>
>>>>
>>>>
>>>> > > --
>>>> <https://www.elhuyar.eus/>
>>>>
>>>> *> > Alfontso Mujika Etxeberria*
>>>>
>>>> *Hizkuntza eta Teknologia*
>>>>
>>>>
>>>> > > Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea
>>>>
>>>> 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
>>>>
>>>> Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217
>>>>
>>>> > > a.mujika a bildua elhuyar.eus | *www.elhuyar.eus* <https://www.elhuyar.eus/>
>>>>
>>>>
>>>>
>>>> * <https://www.elhuyar.eus/>*
>>>>
>>>> *> > PRIBATUTASUN-POLITIKA
>>>> <https://www.elhuyar.eus/eu/pribatutasun-politika>*
>>>>
>>>>
>>>
>>> > --
>>> <https://www.elhuyar.eus/>
>>>
>>> *> Alfontso Mujika Etxeberria*
>>>
>>> *Hizkuntza eta Teknologia*
>>>
>>>
>>> > Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea
>>>
>>> 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
>>>
>>> Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217
>>>
>>> > a.mujika a bildua elhuyar.eus | *www.elhuyar.eus* <https://www.elhuyar.eus/>
>>>
>>>
>>>
>>> * <https://www.elhuyar.eus/>*
>>>
>>> *> PRIBATUTASUN-POLITIKA
>>> <https://www.elhuyar.eus/eu/pribatutasun-politika>*
>>>
>>>
>
> --
> <https://www.elhuyar.eus/>
>
> *Alfontso Mujika Etxeberria*
>
> *Hizkuntza eta Teknologia*
>
>
> Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea
>
> 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
>
> Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217
>
> a.mujika a bildua elhuyar.eus |  <a.mujika a bildua elhuyar.eus>*www.elhuyar.eus*
> <https://www.elhuyar.eus/>
>
>
>
>
> Mezu elektroniko honek INFORMAZIO KONFIDENTZIALA DU, ETA DEBEKATUTA DAGO
> INFORMAZIO HORI ZABALTZEA. Akats baten ondorioz jaso baduzu eta hartzailea
> zu ez bazara, mesedez, deitu 943363040 telefonora, eta ez zabaldu, gorde
> edo kopiatu mezu honen edukirik.
> Zure datu pertsonalak, zeinak ager baitaitezke mezu elektroniko honetan
> edo atxikitako dokumentazioan, ELHUYARek tratatzen ditu, aldeen arteko
> harreman juridikoa kudeatzeko. Zure datuak tratatzearen kontra egin nahi
> baduzu, datuetara sartu nahi baduzu, haiek zuzendu edo ezabatu nahi
> badituzu, edo datuak babesteari buruzko araudi aplikagarrian jasotako
> eskubideak baliatu nahi badituzu, idatzi goian adierazitako helbidera edo
> helbide elektroniko honetara datuensegurtasuna a bildua elhuyar.eus
>
-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20240429/2af5c0ae/attachment-0001.htm>