[itzul] Errege-erregina Katolikoak?

Al, Api 29, 18:25:19, CEST 2024

Araua duela gutxi argitaratu da (otsailean), eta oraindik ez da oso
ezaguna. Era horretako zalantzak argitzen saiatu ginen.
Hemen:
https://www.euskaltzaindia.eus/euskaltzaindia/komunikazioa/plazaberri/7134-letra-estiloei-buruzko-araua-plazaratu-du-euskaltzaindiak-letra-etzanak-letra-lodiak-letra-azpimarratuak

Hau idatzi du Iñaki Lopez de Luzuriaga (inaki.luzuriaga a bildua gmail.com)
erabiltzaileak (2024 api. 29(a), al. (18:04)):

> Arratsalde on:
>
> Arantzak falta ez dituen gai honi zerbait gehitzearren, hauxe da nire
> gogoeta: beti iruditu zait Fernando II.a Aragoikoa iruzurtia zela berez,
> faltsutzailea baino gehiago, ikus RAE <https://dle.rae.es/falsario>.
> Buldak eta hitzarmen agiriak faltsutuko zituen, baina iruzurtia zela esango
> nuke. *Falsario *ere ez da ohiko hitza gaztelaniaz, baina esanahia ez ote
> den hurbiltzen gehiago aipatutako horri (= *tramposo*), "faltsutzailea"
> <https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?&option=com_hiztegianbilatu&task=bilaketa&Itemid=1693&lang=eu&nondik=0&zenbat=100&entryId=17551>
> baino gehiago.
>
> Bestetik, letra etzana erabiltzeaz: zenbakiak askotan agertzen dira
> errege-erreginen izenen atzetik. Bakarrik ager daitezke, edo ezizenaz
> lagunduta. Aipatu diren ereduez gain, tarteko kasu bat ere badugu: "Antso
> VII.a *Azkarra" *ala "Antso VII.a Azkarra"? "Azkarra" ez da ezizen osoa
> (Txirrita ez bezala), izenarekin batera erabiltzen baita, baina esan
> daiteke kasu horretan Antso VII.a dela izen *objektiboa, *historiografiaren
> ikuspegitik. Irudiko luke etzana eskatzen duela*, *"Azkarra" gehigarri
> (baloratibo) bat delako, aposizio bat.
>
> Bukatzeko, beti izan dut duda etzanarekin atzizkia gehituz gero zer ote
> den onena: marratxoa ala gabe? Puntu horiek argituz gero, nik ere arantza
> bat gutxiago. Goraintzi
>
> Iñaki Lopez de Luzuriaga
>
>
>
> Iñaki
>
> Hau idatzi du Joxemi Hernandez (joxemiher a bildua euskalnet.net) erabiltzaileak
> (2022 mai. 27(a), or. (09:18)):
>
>> Eskerrik asko, Alfontso, zure azalpen argiengatik!
>> Bi kontu garrantzitsu aipatu dituzu.
>> Batetik, zalantza argitu diguzu: gure ikasliburuko testuinguruan
>> Errege-errege Katolikoak da egokia.
>> Bestetik, hauxe diozu: "Kontuanizan behar dugu *Euskaltzaindiaren
>> Hiztegia* lexiko orokorreko hiztegiadela eta horixe arautzen duela,
>> lexikoa, ez besterik. Adibideak adibide dira,ez arau." Eta horrekin uste
>> ustel bat deuseztatu duzu, eta oso zabalduta dago: EHn ageri diren
>> adibideak arauemailetzat hartzea. Ahaztu gabe Hiztegiko arduradunek adibide
>> horiek Euskaltzaindiaren arauen arabera moldatuta egoteko egiten duten
>> ahalegina.
>>
>> Mila esker!
>>
>> ----- Mensaje original -----
>> De: Alfontso Mujika Etxeberria <a.mujika a bildua elhuyar.eus>
>> Fecha: Viernes, 27 de Mayo de 2022, 8:50 am
>> Asunto: Re: [itzul] Errege-erregina Katolikoak?
>> A: ItzuL <itzul a bildua postaria.com>
>>
>> > “Lan honetan dihardugunok asko eskertuko genuke irizpidebateratua eta
>> eguneratua duen lan-tresna bat izatea” diozu, eta uste dut horretanbat
>> etorriko garela guztiok.
>>
>> > Euskaltzaindiaren arlo horretako araurik ez zegoelako eginzuen EIMAk
>> saioa irizpide batzuk finkatzeko, eta uste dut aurrerapauso bat izanzela
>> eskola-materialetan hizkuntza-irizpideak bateratzeko eta
>> ikasle-irakasleekeredu bateratua jaso dezaten eta ez argitaletxe
>> bakoitzaren irizpide,desirizpide, iritzi edo gogoaren araberakoa.
>>
>> > Euskaltzaindia iritsi da gerora (iristen ari da), bereerritmoan,
>> arauekin. Hein handi batean, EIMAren irizpideak berretsi ditu,
>> aldaketapuntual batzuk gertatu badira ere, normala den moduan.
>>
>> > Letra xehe eta larrien erabilerari dagokionez,Euskaltzaindiak ez du
>> oraindik araurik eman (iritsiko zaio txanda gai horri ereberehala
>> Euskaltzaindia lantzen ari den ortotipografia-egitasmoan), baina,
>> eskuartean dugun gaiari dagokionez, exonomastikako arauetan garbi ageri da
>> ildonagusia errege-erreginen izengoitiei dagokienez: letra larriz hasita
>> idaztea.
>>
>> > Hala, 186. arauan (*Atzerriko pertsona-izenak.Grafia-irizpideak.
>> Errege-erreginen eta kidekoen kasua*) bi izen hauek ageridira:
>>
>> *> FernandoII.a *edo *Fernando Katolikoa *edo*Fernando Faltsutzailea *
>>
>> *> ElisabetI.a *edo *Elisabet Katolikoa *
>>
>>
>>
>> > Eta 192. arauan (*Iruñeko eta Nafarroako Erresumakoerrege-erreginen
>> izenak*):
>>
>> *> Fernando I.a *(edo Fernando Faltsutzailea / Fernando II.a Aragoikoa/ Fernando
>> Katolikoa)
>>
>>
>>
>> > Bestalde,* Euskaltzaindiaren Hiztegi*an, *errege-erregina*azpisarreran,
>> *Errege-erregina katolikoak* adibidea ageri da. Kontuanizan behar dugu *Euskaltzaindiaren
>> Hiztegia* lexiko orokorreko hiztegiadela eta horixe arautzen duela,
>> lexikoa, ez besterik. Adibideak adibide dira,ez arau. Ahalegintzen dira *Euskaltzaindiaren
>> Hiztegi*ko lantaldekoak etaarduradunak adibideak Euskaltzaindiaren
>> arauen arabera moldatzen, ez horretan zalantzarik izan, eta,
>> arauespliziturik ez dagoenean, ahal dutena egiten dute edo adibideak jaso
>> bezala uzten dituzte.
>>
>> > Kasu honetan, nola behar luke, *errege-erregina katolikoak*(*Euskaltzaindiaren
>> Hiztegi*ko adibidea puntu baten ondoren dagoenez, ezdakigu *Errege*
>> hitzeko hasierako letra larria zeri dagokion,esaldi-hasierako posizioari
>> edo izendapen berezia izateari), *Errege-erreginakatolikoak* edo *Errege-erregina
>> Katolikoak*?
>>
>> > Euskaltzaindiaren ortotipografia-araurik ez dago oraindik,baina *Fernando
>> Katolikoa* eta *Elisabet Katolikoa* araututa daude.
>>
>> > Nire ustez, *errege-erregina katolikoak* zuzena etaegokia da honelako
>> testuinguru batean: “Orduan, errege-erregina katolikoek aitasantuaren
>> babesa zuten, eta errege-erregina protestanteek ez”.
>>
>> > Hortik kanpo, *Elisabet Katolikoa* eta *FernandoKatolikoa* batera
>> izendatu nahi baditugu, nola behar luke, *Errege-erreginaKatolikoak* edo *Errege-erregina
>> katolikoak*?
>>
>> > Kasu berezia da, ponte-izenik ez baitago izendapen horretan.Nire
>> ustez, *Errege-erregina Katolikoak* litzateke idazkera egokia,izendapen
>> hori antonomasikoa-edo delako:
>>
>> *> Isabel Katolikoa* eta *Fernando Katolikoa* =
>> *Errege-erreginaKatolikoak*
>>
>> > (Kasu horretan bat datoz, gainera, gaztelania eta frantsesa:Reyes
>> Católicos / Rois Catholiques)
>>
>> > Hau idatzi du Joxemi Hernandez (joxemiher a bildua euskalnet.net)
>> erabiltzaileak (2022 mai. 26, og. (20:08)):
>>
>>> > Oso argigarria, Alfontso, horren bila nenbilen; izan ere, irizpide
>>> garbia izanez gero, guk txinto-txintxo beteko dugu.
>>> > Beraz, Antso Jakituna (Jakituna letra arruntez eta larriz) eta
>>> Errege-erregina katolikoak (katolikoak letra arruntez eta xehez) idaztekoak
>>> dira.
>>> > Bigarren horretan zalantza berriz ere, eta garbi gera dadila nire
>>> asmoa ez dela eztabaida piztea, baizik eta kontu hauek argitzea.
>>> > EIMAren zuzenketaren arabera, Errege-erregina katolikoak da zuzena
>>> (katolikoak xehez, Euskaltzaindiaren Hiztegiko adibide batean horrela ageri
>>> delako, baina zuk Elisabet Katolikoa aipatu duzu (Katolikoa larriz). Eta,
>>> horrez gain, EIMAren Onomastika laneko izen-zerrendan, halako izengoitiak
>>> sistematikoki ageri dira letra etzanez eta larriz:
>>> > Elisabet I.a *Katolikoa*
>>> > Errege-erregina *Katolikoak*
>>> > Alfontso X.a* Jakituna*
>>>
>>> *> …*
>>> > Lan honetan dihardugunok asko eskertuko genuke irizpide bateratua eta
>>> eguneratua duen lan-tresna bat izatea, ikasliburuak txukun joan daitezen.
>>>
>>>
>>> > ----- Mensaje original -----
>>> > De: Alfontso Mujika Etxeberria <a.mujika a bildua elhuyar.eus>
>>> > Fecha: Jueves, 26 de Mayo de 2022, 6:40 pm
>>> > Asunto: Re: [itzul] Errege-erregina Katolikoak?
>>> > A: ItzuL <itzul a bildua postaria.com>
>>>
>>> > > Ea lortzen dudan ondo azaltzea:
>>> > > Joxemik EIMAko* Letra larriak* liburua aipatu du. Honela ageri da
>>> liburu horretan:
>>> > > -----------------------------------------------------------
>>>
>>> *> > Letra larriak*, 30. or.
>>>
>>> > > 2.2.1.2. Izengoiti eta ezizenak
>>>
>>> > > Letra larriz hasita idazten dira izengoiti eta ezizenak.Adibideak:
>>>
>>> > > Alexandro *Handia*, Antso *Azkarra*, Joana *Eroa*, Pello *Errota*,
>>> *Bizargorri* kortsario
>>>
>>> > > ospetsua, Altzoko *Erraldoia*, Indalezio Bizkarrondo *Bilintx*...
>>> > > -----------------------------------------------------------
>>> > > Izengoitiak zein diren aditzera emateko erabilita dago hor letra
>>> etzana, baina liburuak esaten du izengoitiak letra larriz hasita idatzi
>>> behar direla, ez besterik. Alegia, letra etzana adibideak zein diren
>>> markatzeko baliatu da hor. Eta hortik irakurleak ondorioztatzen badu letra
>>> etzanez idaztekoak direla, aitortu behar dut nire errua dela hori garbi ez
>>> uzteagatik, eta barkamena eskatu behar dut hori pentsatzeko bidea
>>> emateagatik.
>>> > > Guztiarekin ere, EIMAri buruz ari garenez, kontuan izan behar da
>>> liburu hori letra larriei buruzkoa dela eta ez letrakerei buruzkoa.
>>> > > EIMAko *Onomastika *liburuan begiratuz gero, adibidez:
>>> > > --------------------------------------------------------------
>>>
>>> *> > Onomastika*, 42. or.
>>>
>>> > > Izengoitien euskarazko ordainak banan-banan erabaki dira (Joana Eroa,
>>> Filipe I.a Ederra).
>>> > > --------------------------------------------------------------
>>> > > Hor ez dira ageri letra etzanez. Nolanahi ere, liburu hori
>>> onomastikari buruzkoa da eta ez letrakerei buruzkoa.
>>> > > EIMAko *Ortotipografia *liburuan begiratuz gero (eta liburu hori
>>> bada letrakerei buruzkoa):
>>> > > --------------------------------------------------------------
>>>
>>> *> > Ortotipografia*, 13. or.
>>>
>>> > > Letra arruntez (eta kakotxikgabe) idazten dira honelako izen
>>> bereziak:
>>>
>>> > > • Izenordeak(goitizenak, ezizenak, izengaiztoak, izen
>>> artistikoak...)
>>>
>>> > > Bilintx, AntsoJakituna, Orixe, Bernardo Atxaga, Sakabi, Urtain,
>>> Markinako Lehoia,Argala, Idi Zuria, Oilaloka, Xelebre, Txapas, Cantinflas,
>>> Bob Dylan...
>>>
>>> > > Oharra:
>>>
>>> > > Izenarekin batera datorrenean, kakotx artean idaztekoa daizenordea
>>>
>>> > > (letrakera etzana ere erabiltzen da horretarako):
>>> IndalezioBizkarrondo «Bilintx», Nikolas Ormaetxea «Orixe», Jose Manuel
>>> Lujanbio «Txirrita»renbertsoak...
>>> > > --------------------------------------------------------------
>>> > > Alegia, letra arruntez idaztea gomendatzen du EIMAk (Alfontso
>>> Jakituna), eta, esan dudan bezala, letra larriei buruzko liburukian
>>> ageri diren etzan horiek izengoitia zein den markatzea dute helburu, ez
>>> besterik. Sentitzen dut behar bezain argi adierazi ez izana.
>>>
>>> > > Bide batez: lanean ari da batzorde bat Euskaltzaindian, iaz hasita,
>>> euskara batuaren ortotipografiaren irizpideak finkatzeko, eta dagoeneko
>>> letra etzanen atalaren lehen bertsioa egina dago (batzorde horretan
>>> eztabaidatze-fasean dago orain, eta, ondo bidean, udazkenean eramango da
>>> Osoko Bilkurara onartzera). Txostenak, puntu horretan, dio izengoitiak,
>>> izenordeak, izen artistikoak eta fikziozko pertsonen izenak letra zuzenez
>>> idaztekoak direla (Antso Jakituna, Elisabet Katolikoa...) eta, dena dela,
>>> izengoitiakizen-deiturekin batera erabiltzen direnean, jarraian, letra
>>> etzanez —edokomatxo artean— idazten direla (Dolores Ibarruri
>>> *Pasionaria*, Jose Manuel Lujanbio *Txirrita...*). Nolanahi ere,
>>> txostenaren behin-behineko bertsioa baino ez da.
>>>
>>> > > Hau idatzi du Joxemi Hernandez (joxemiher a bildua euskalnet.net)
>>> erabiltzaileak (2022 mai. 26, og. (17:21)):
>>>
>>>> > > Kaixo
>>>> > > Historiako ikasliburu batean, EIMAk egindako zuzenketak sartzen
>>>> ari naiz, eta honekin zalantza egin dut: Errege-erregina *Katolikoak*
>>>> zuzentzeko eta Errege-erregina katolikoak jartzeko markatu digute, baita
>>>> Alfontso *Jakituna* jartzen duen lekuan Alfontso Jakituna idazteko
>>>> ere.
>>>>
>>>> > > Orain arte, EIMAren *Onomastika* liburuko izen-errendan bezala
>>>> idatzi ditugu horiek (Errege-erregina *Katolikoak*, Alfontso *Jakituna*),
>>>> eta EIMAren *Letra larriak erabiltzeko irizpideak* liburuan ere
>>>> antzekoak aipatzen dira:
>>>> > > "Letra larriz hasita idazten dira izengoiti eta ezizenak.
>>>> Adibideak: Alexandro *Handia*, Antso *Azkarra*…"
>>>>
>>>> > > Laguntzerik bai?
>>>>
>>>
>>>
>>> > > --
>>> <https://www.elhuyar.eus/>
>>>
>>> *> > Alfontso Mujika Etxeberria*
>>>
>>> *Hizkuntza eta Teknologia*
>>>
>>>
>>> > > Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea
>>>
>>> 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
>>>
>>> Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217
>>>
>>> > > a.mujika a bildua elhuyar.eus | *www.elhuyar.eus* <https://www.elhuyar.eus/>
>>>
>>>
>>>
>>> * <https://www.elhuyar.eus/>*
>>>
>>> *> > PRIBATUTASUN-POLITIKA
>>> <https://www.elhuyar.eus/eu/pribatutasun-politika>*
>>>
>>>
>>
>> > --
>> <https://www.elhuyar.eus/>
>>
>> *> Alfontso Mujika Etxeberria*
>>
>> *Hizkuntza eta Teknologia*
>>
>>
>> > Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea
>>
>> 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
>>
>> Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217
>>
>> > a.mujika a bildua elhuyar.eus | *www.elhuyar.eus* <https://www.elhuyar.eus/>
>>
>>
>>
>> * <https://www.elhuyar.eus/>*
>>
>> *> PRIBATUTASUN-POLITIKA
>> <https://www.elhuyar.eus/eu/pribatutasun-politika>*
>>
>>

-- 
<https://www.elhuyar.eus/>

*Alfontso Mujika Etxeberria*

*Hizkuntza eta Teknologia*

Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea

20170 Usurbil (Gipuzkoa)

Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217

a.mujika a bildua elhuyar.eus |  <a.mujika a bildua elhuyar.eus>*www.elhuyar.eus*
<https://www.elhuyar.eus/>

-- 

-- 
Mezu elektroniko honek INFORMAZIO KONFIDENTZIALA DU, ETA DEBEKATUTA DAGO 
INFORMAZIO HORI ZABALTZEA. Akats baten ondorioz jaso baduzu eta hartzailea 
zu ez bazara, mesedez, deitu 943363040 telefonora, eta ez zabaldu, gorde 
edo kopiatu mezu honen edukirik.
Zure datu pertsonalak, zeinak ager 
baitaitezke mezu elektroniko honetan edo atxikitako dokumentazioan, 
ELHUYARek tratatzen ditu, aldeen arteko harreman juridikoa kudeatzeko. Zure 
datuak tratatzearen kontra egin nahi baduzu, datuetara sartu nahi baduzu, 
haiek zuzendu edo ezabatu nahi badituzu, edo datuak babesteari buruzko 
araudi aplikagarrian jasotako eskubideak baliatu nahi badituzu, idatzi 
goian adierazitako helbidera edo helbide elektroniko honetara 
datuensegurtasuna a bildua elhuyar.eus <mailto:datuensegurtasuna a bildua elhuyar.eus>

-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20240429/a6652bc7/attachment-0001.htm>