[itzul] empoderamiento

As, Maiatza 15, 13:51:17, CEST 2007

'empowerment' terminoa, nik dakidala, alor askotan erabiltzen da. Nik hemen
entzun nuen lehen aldiz, Elhuyarren, eta erakutsi zidatenek Latinoamerikako
elkartasunezko proiektuetan ikasia omen zuten, batik bat herri indigenen
mugimenduetan. Beste kontzeptu eta termino asko bezala, hau ere enpresa
'berriaren' ideologoek ere hartu zuten, eta askotan bakoitzak bere erara
ulertu eta zabaltzen du.

Hemen, Elhuyarren, 'jabetze' erabiltzen zen, baina nik beti ikusi dizkiot
horri arazotxo batzuk. Batetik, semantikoa. Ingelesezko 'empowerment'-ek ez
du zerikusirik 'jabetu'-rekin, hau da, ez da ezer 'zeure' egitea', ez
materialki, ez bestela ere; ezta 'jabetu'-ren 'ohartu' adierarekin ere. 'to
empower', berez, 'norbaiti ahala ematea' da.

Oxford Advanced Learner's Dictionary
em*power /{I}m'pa{phon_capu}{shwa}(r)/ verb [often passive]
1 (formal) to give sb the power or authority to do sth syn authorize: [vn to
inf] The courts were empowered to impose the death sentence for certain
crimes. [also vn]

eta, beste hainbat hiztegik dagoeneko jaso dutenez:

2 to give sb more control over their own life or the situation they are in:
[vn] The movement actively empowered women and gave them confidence in
themselves. [also vn to inf]
*  em*power*ment noun [U]: the empowerment of the individual

Horrez gain, 'empowerment'-erako eman izan diren definizioetan (batzuk hemen
bertan emanak), pertsona bera da 'empower' aditzaren objektua, edo, berez
behar lukeenez, subjektua (hau da, aditz pronominala-> norberak egiten du
'empowerment' prozesua, inork ez dizu horretarako 'baimena' eman behar);
adjuntua, izatekotan, 'to do sth' (lehen adiera, batik bat).
Morfosintaktikoki, 'jabetu' aditzak oso berea du '-z' kasu-atzizkia
(azpikategoria); beraz, 'emakumeen jabetzea/jabekuntza' edo 'emakumeak
jabetzea' sintagmek ezkutuan -z kasua dutela iradokitzen didate ('zertaz
jabetu'?), eta nago 'empowerment'-en bidez adierazi nahi dena ez dela
horrela egoki adierazten, kontua ez delako norberarengandik kanpo dagoen
zerbaiten jabe bihurtzea, 'zerbait egiteko ahala bereganatzea edo garatzea'
baizik.

Jasone Larrinagak esan du:

"Gure ustez, 'emakumeak beren ahalmenez/ahalez jabetzea' izan liteke
euskaraz adierazteko modua."

Zalantza daukat definizio horretan Jasonek 'jabetu' zein adieratan erabili
duen, baina ez dut uste 'ohartzea' edo 'konturatzea' hutsa behar lukeenik,
benetan 'ahalmen hori bereganatzea' baizik. Baina 'bere ahalaz' jartzen
badugu, eta ahala berea dela dakigunez, uste dut 'jabetu' aditza hor
'ohartu', 'kontzientzia hartu' adieran ulertzera joko genukeela, litekeena
delako norberak duen zerbaitez konturatu edo 'jabetu' behar izatea, baina
bitxia da norberak dagoeneko duen zerbaiten 'jabe' bihurtzea (bestela, zer
da 'jabe' hor?).

Nolanahi ere den, aipatu hiztegian lan egin genuenok uste izan genuen
'empowerment' prozesuaren helburua, 'zerbaiten jabea' izatea baino
zehatzago, 'ahalduna' izatea dela, hau da, 'zerbait egiteko ahala izatea',
dela ahalaz jabetuz (duzun ahalaz ohartuz) dela ahala garatuz. Horregatik,
'ahaldundu' aditza proposatu genuen, eta hortik 'ahalduntze'. 

Dena den, 'ahalduntze' terminoak arrakastarik ez badu, desegokia edo
deserosoa delako, atzera egin beharko dugu, jakina, erabiltzaileok dugu
azken hitza (nahitaez bete beharreko arauak ezartzen dituen erakunderik ez
den kasuetan behintzat, hori esan dezakegu).
----------------------------------- 
Antton Gurrutxaga 
> ELHUYAR Hizkuntza Zerbitzuak 
> Zelai Haundi, 3 Osinalde Industrialdea / 20170 Usurbil 
> (+34) 943 36 30 40 
> agurrutxaga a bildua elhuyar.com / www.elhuyar.org 
----------------------------------- 

----------------------------------- 
Antton Gurrutxaga 
> ELHUYAR Hizkuntza Zerbitzuak 
> Zelai Haundi, 3 Osinalde Industrialdea / 20170 Usurbil 
> (+34) 943 36 30 40 
> agurrutxaga a bildua elhuyar.com / www.elhuyar.org 
----------------------------------- 

> -----Mensaje original-----
> De: Itzultzailea - Eibarko Udala [mailto:itzultzaile.ei a bildua eibar.net]
> Enviado el: lunes, 14 de mayo de 2007 13:58
> Para: agurrutxaga a bildua elhuyar.com; ItzuL
> Asunto: RE: [itzul] empoderamiento
> 
> 
> Antxon, nik ez dut zalantzan jarri "ahulduntze" terminoaren 
> erabilera zuk aipatzen duzun esparru horretan, zalantzan 
> dudana da definizio hori honekin bat datorren: 
> 
>  "Por primera vez se consolida la idea de la potenciación de 
> las mujeres en la sociedad, la idea del empoderamiento, de la 
> necesidad de que las mujeres contribuyan en plenitud de 
> condiciones y de capacitación para la construcción de la 
> sociedad. El empoderamiento, esa potenciación del papel de la 
> mujer, pasa desde luego por tres elementos clave que fueron 
> desarrollados en Pekín y totalmente aceptados como ejes 
> fundamentales del avance de las mujeres en la sociedad: los 
> derechos humanos, la salud sexual y re-productiva y la educación. 
> 
> A partir de ahí se trata de potenciar la participación de las 
> mujeres en igualdad de condiciones con los hombres en la vida 
> económica y política y en la toma de decisiones a todos los niveles. 
>  
> 
> -----Mensaje original-----
> De: itzul-bounces a bildua postaria.com 
> [mailto:itzul-bounces a bildua postaria.com] En nombre de Antton Gurrutxaga
> Enviado el: lunes, 14 de mayo de 2007 12:47
> Para: 'ItzuL'
> Asunto: Re: [itzul] empoderamiento
> 
> Hau adostu zuen 'Enpresa Kudeaketa aurreratua' hiztegia landu 
> zuen taldeak:
> 
> [1/1] Enpresa Kudeaketa aurreratua (Cluster Conocimiento/Elhuyar)
> Sailkapena: Ekonomia eta enpresa | Enpresa | Kudeaketa
> Definizioa: Erakundeko pertsona bakoitzak duen jakintza, 
> esperientzia eta motibazioa kanporantz proiektatuz askatzea; 
> prozesu horren bidez, pentsamolde-aldaketa gertatzen da: 
> kontrolatzean eta beste batek kontrolatua izatean 
> oinarritutako pentsamoldea baztertu eta pertsona guztiek 
> beren onena emateko aukera izango duten egoera bideratu nahi 
> duen ikuspegia nagusitzen da
> eu 	ahalduntze
> 	empowerment
> es 	empowerment
> fr 	autonomisation
> 	habilitation
> en 	empowerment
> 
> 
> Hiztegi hori landu zuen lantaldearen osaera:
> 
> http://www1.euskadi.net/euskalterm/edukia_e.htm
> - Enpresa Kudeaketa Aurreratua hiztegia. Cluster 
> Conocimiento. Lantaldea 
> (http://www1.euskadi.net/euskalterm/lantaldea_e.htm).
> 
> 
> 
> 
> 
> -----------------------------------
> Antton Gurrutxaga 
> > ELHUYAR Hizkuntza Zerbitzuak
> > Zelai Haundi, 3 Osinalde Industrialdea / 20170 Usurbil
> > (+34) 943 36 30 40
> > agurrutxaga a bildua elhuyar.com / www.elhuyar.org
> ----------------------------------- 
> 
> 
> 
> > -----Mensaje original-----
> > De: itzul-bounces a bildua postaria.com [mailto:itzul-bounces a bildua postaria.com]En
> > nombre de Itzultzailea - Eibarko Udala Enviado el: lunes, 
> 14 de mayo 
> > de 2007 11:53
> > Para: ItzuL
> > Asunto: Re: [itzul] empoderamiento
> > 
> > 
> > Begiratu dut -barkatu lehenago begiratu ez izana...- baina ez dut 
> > berba adosturik topatu -zoritxarrez, sarritan gertatzen zaiguna. 
> > Azkenean, eta DPDek dioenaren ildorik "conceder poder a un 
> colectivo 
> > desfavorecido socioeconómicamente para que, mediante su 
> autogestión, 
> > mejore sus condiciones de vida"
> > horretatik "botereratu" aukeratuko dut, definizio horrek eta 
> > ingelesezkoaren jatorrizko esanahiak dudatan jartzen banaute ere.
> > 
> > -----Mensaje original-----
> > De: itzul-bounces a bildua postaria.com
> > [mailto:itzul-bounces a bildua postaria.com] En nombre de Gotzon 
> Egia Enviado 
> > el: lunes, 14 de mayo de 2007 11:28
> > Para: ItzuL
> > Asunto: Re: [itzul] empoderamiento
> > 
> > > "Empoderar"  (ingelesezko "empowerment" hitzetik hartuta).
> > > Testuingurua: "desarrollo de actividades de la Escuela de 
> > > Empoderamiento". Euskaltermek "ahalduntze" dakar baina enpresa 
> > > munduari begira. Euskaraz -non ez dakit...- "jabekuntza"
> > ere irakurri
> > > dut hori adierazteko. 1980aren bueltan feministek erabilitako 
> > > kontzeptu bat dela kontuan hartuta; emakumeak gizartean duen 
> > > betekizuna indartzean edo sendotzean oinarritzen dela
> > gogoan edukita;
> > > zein izan daiteke hitzik aproposena? - "Botereratzea"? Botereratu?
> > > (ez dut inon aurkitu, asmakizuna da...) - "Ahaldundu"? Begoña
> > 
> > Emaiezu begiratu bat zerrendan lehendik, 2002an eta 2003an, izandako
> > eztabaidatxoei:
> > http://tinyurl.com/2rca9w
> > 
> > --
> > Gotzon Egia
> > gegia a bildua gipuzkoa.net
> > 43º 19' 13.5" N 1º 57' 50.4" W