[itzul] zerri(a) halakoa!

As, Urt 5, 14:47:17, CET 2010

Gurean "majaderoa halakoa" baina "majadero hori" esaten da. Ez dauka arauzko
baliorik, ordea.

2010/1/5 IBAÑEZ SAN ROMAN, Iñaki <iibanez a bildua gipuzkoa.net>

> Euskaltzaindiko JAGONETen egindako galdera eta erantzuna dauden daudenean
> kopiatuta:
>
> "Galdera: Zein da zuzena, "lapur halakoa!" ala "lapurra halakoa!"? Eta
> "alaena"rekin?
>
> Erantzuna: Euskaltzaindiaren Orotariko Euskal Hiztegiak adibide hauek
> dakartza, besteak beste:
> halakoa (1. liburukiko 614. or.): zatarra halakoa; astoa halakoa;
> lotsagabea halakoa; arloteak halakoak; lapurrari halakoari; zakarra
> halakoa...
> alaena (1. liburukiko 598. or.): alferra, alaena; urde zikiña ta alaena;
> esteak aterata ez da ordaintzen ergel alen hori; eulimandoa, alena;
> txoroflauta, alena; zurrutero alena; parregarri alenak; lapur alena; zantar
> alena; zitala, alaena; makala, alena; ergel alaena...
> Beraz, tradizio idatziaren arabera, "lapurra halakoa" da zuzena. Bestalde,
> "lapurra, alaena" eta "lapur alaena" forma biak agertzen dira.
>
> Data: 2001/11/19
>
> Erantzulea: Joxe Ramon Zubimendi, JAGONETen arduraduna"
>
>
>
> Dena dela, orain sarean dagoen Orotarikoan, adibideren bat edo beste badago
> mugagabean:
>
> "Refuerzo de un adj. peyorativo. v. alaen.  Zatarra alakoa! (G-goi). A.
> Astoa alakoa! (V-ger-m). Ib. Berriz orrelakorik aitatzen badizu, jaikiko
> naiz ta burua puskatuko diot. Lotsagabea alakoa! Ag G 232. Amaika bidar jan
> dik ire umien ogia eskallu, saskel, txotxolo, arloteak alakoak. Ib. 130.
> Jaungoikoak badaki geure Iñaziok berak zenbat eman dion lapurrari alakoari.
> Ib. 269. Astua, alako astua... Zezen gixajua... Berari sartuko niozke nik
> zeretik. Urruz Zer 140. Txapela buruan zuela, aldiro egoten zan, zakarra
> alakoa! ardantegiko atarian. A Ardi 123. Kertenak alakoak! Ib. 52. Ze
> denganiño biar daustazube, barritxuok alakuok? Kk Ab I 69. Errie onan
> engañau dozuenok, zer merezidu dozue, bergantiok alakuok? Kk Ab II 40. Baña
> zoro, ergel, tentel, zentzunbako, burubako, alako orrek, ori egingo euan
> egin? Otx 135. Ugazaba negarrez ikusi ixan ba'leue, eurak be negarrez asi,
> naiz-ta gogo barik, sabeltsuri alakuak. Ib. 170. Txiro naiz aberatsai negar
> eragittian zuben poz eta atsegin gustijak imintten dozubezanok, alakuok! Ib.
> 72. Oraingotan bai bialduko gaiauzala bakaldunak antseziperdi; eta ondo
> egingo yauk, ire erruz, galuts, etoi, alakuori! Ib. 175.  Zuaz aurreko
> estanku ortara; andria erdi itxu alakua da eta baliteke pasatzia. Iraola 74.
> Gure kotxian badator señora bat, aguardinta alkanforatu usai pestia botatzen
> duela, erdi pasatu alakua. Ib. 129."
>
>
> Ereduzko prosan ere bietara daude. Esate baterako, Patxi Zubizarretak
> "Mirarien kalezuloa" lanean beti sistematikoki mugagabean, eta Jose
> Moralesek "Arima hilak" lanean, berriz, beti mugatuan:
>
> "Mirarien kalezuloa, Nagib Mahfuz
> (Alberdania-Elkar, 2006)
>
>
>   1. Orr.: 20
>      -Ekarriok kafea poetari, alferrontzi halakoa!
>   2. Orr.: 34
>      Eta Raduan Husainik, Husain onbera eta urrikaltsuak, iskanbila batean
> hartu zuen emazte lotsagabe halakoa.
>   3. Orr.: 107
>      -Mihia txulora, txolin halakoa!
>   4. Orr.: 125
>      Libertino halakoa!
>   5. Orr.: 135
>      -Tea edaten ari al haiz, putakume halakoa!
>   6. Orr.: 135
>      -Zer nahi duk, kirten halakoa, ene familiaren hondamena?
>   7. Orr.: 136
>      -Eta gainera hire potikoa defendatzearren ni jo, gizatxar halakoa!
>   8. Orr.: 170
>      -Zer esan nahi duk, zizare halakoa?
>   9. Orr.: 173
>      -Deabru halakoa!
>  10. Orr.: 184
>      -Goi mailako senargai bat, goi mailakoa, amestu ere ezingo hukeena,
> urdanga halakoa!
>  11. Orr.: 186
>      -Koitadu halakoa!
>  12. Orr.: 208
>      Madarikatu halakoa!
>  13. Orr.: 213
>      Egunean zehar nozitutako larritasunaz oroiturik, haserre, bere baitan
> egin zuen: "Zoro halakoa!
>  14. Orr.: 238
>      -Ahantzi zure zakur ametsak, lotsagaldu halakoa - aurre egin zion.
>  15. Orr.: 252
>      Bekatari bihozgabe halakoa.
>  16. Orr.: 269
>      Ez al gintuan, bada, arnegatu, malestruk halakoa?
>  17. Orr.: 293
>      Zu gabe oso bakarrik egon naiz, frikun halakoa!
>  18. Orr.: 302
>      Ergel halakoa!
>  19. Orr.: 308
>      -Zoaz hemendik, bele halakoa!
>  20. Orr.: 308
>      Orain harropozturik egongo zara, noski, sugegorri halakoa...
>  21. Orr.: 311
>      -Ero halakoa!
>  22. Orr.: 316
>      Oilobusti halakoa.
>  23. Orr.: 321
>      -Bildots halakoa, Sakrifizioen jaian zintzur egin beharko liakete.
>  24. Orr.: 336
>      -Gezurti halakoa!
>  25. Orr.: 356
>      Oilobusti halakoa!"
>
> "Arima hilak, Nikolai Gogol
> (Ibaizabal, 1998)
>
>
>   1. Orr.: 66
>      Ez diat gauza itsusirik irakatsiko, lotsagabea halakoa!
>   2. Orr.: 76
>      [...], eta usin egin zuen berriro, hain ozenki, ezen une horretan
> leihora inguratu berria zen indioilar batek - leihoa lurretik oso hurbil
> zegoen - zerbait murduskatu baitzion, hitzetik hortzera eta oso azkar, bere
> hizkuntza bitxian - "Egun on", seguraski -, eta Txitxikovek "Ergela halakoa!
> - erantzun zion.
>   3. Orr.: 118
>      Jasanezinak zaizkidak hain gizon txepelak! - eta ozenki gaineratu zuen
> -: Tira, deabruak eramango ahal hau!, hoa emaztearengana, gixonerdia
> halakoa!
>   4. Orr.: 118
>      - Ergela halakoa! - esan zuen Nozdriovek, leiho aurrean zutik eta
> koinatuaren kotxeari so -.
>   5. Orr.: 125
>      Bilaua halakoa, zornezorro zikina!
>   6. Orr.: 131
>      - Hara, ezin duk, doilorra halakoa!
>   7. Orr.: 135
>      "Gizatxarra halakoa! - zioen Selifanek bere kolkorako -.
>   8. Orr.: 137
>      - Egin atzera, zozoa halakoa! - zioen oihuka beste gidariak.
>   9. Orr.: 157
>      "Dirugosea halakoa! -, esan zuen Txitxikovek bere artean, eta ozenki
> gaineratu zuen gero, haserre samar:
>  10. Orr.: 315
>      - Astaputza halakoa!
>  11. Orr.: 331
>      [...], haren egoera tamalgarriaren berri jakinik, dirua bildu zuten
> guztien artean, premiazko zitzaizkien gauza asko saldurik; Pavlusha
> Txitxikovek, batere ondasunik ez zuela aitzakiatzat jarririk, bost kopekeko
> txanpon xehe bat besterik ez zuen eman, eta ikaskide ohiek aurpegira jaurti
> zioten, esanez: "Zekena halakoa! -.
>  12. Orr.: 358
>      Kirtena halakoa!
>  13. Orr.: 367
>      - Andretxo zekena, ezdeusa halakoa!
>  14. Orr.: 385
>      Batak, inondik ere, hortz artetik murduskatu zuen: "Astakirtena
> halakoa! -; eta besteak, berriz, zerriak gogorarazten zituen zerbait esan
> zuen ahapeka.
>  15. Orr.: 415
>      Erakutsi liburuak! - Dena miatzen hasi ziren. "Iruzurgilea halakoa! -
> Harrapatu, lotu, hirira eraman, eta urte bat eta erdi eman zuen espetxean.
>  16. Orr.: 420
>      - Astakirtena halakoa!
>  17. Orr.: 454
>      "Ergela halakoa, astakirtena alaena, babo arraioa! - zioen Txitxikovek
> bere kolkorako -.
>  18. Orr.: 521
>      - Gezurtia halakoa! - egin zuen garrasi printzeak, haserre bizian -."
>
>
> Beraz?
>
>
>
>
> -----Jatorrizko mezua-----
> Nork: itzul-bounces a bildua postaria.com [mailto:itzul-bounces a bildua postaria.com] Noren
> izenean: Xabier Mendiguren
> Bidaltze-data: lunes, 04 de enero de 2010 13:41
> Nori: ItzuL
> Gaia: [itzul] zerri(a) halakoa!
>
> Nola behar du esamolde horrek:
>
> tonto halakoa ala tontoa halakoa?
>
> ahoz biak nahastu egiten dira, baina idatziz aukera egin behar.
>
> argigarria izan liteke plurala akaso; nola esaten duzue:
>
> tonto halakoak ala tontoak halakoak?
>
>
> Inork datu edo iritzi sendo samarrik balu, aldez aurretik mila esker.
>
> X.
>