[itzul] euskararen desafektua

[JESUS RUBIO]

Kaixo guztioi:

Ikusirik oso debate interesgarria piztu dela, zerbait esan nahi nuke  
afin komentatu zenbait puntu.

Dio Juan Garziak:

“-Aldaketa bat proposatzen denean, kontuan hartu behar da, zerbaitetan  
dakarkeen onura ez ezik, bestela eta guztira dituen ondorioak  
(adibidez: sistematikoki aditza aurreratuko lukeen joskeratik  
postposiziozko menderakuntzara etortzeko mekanismoa aplikatzeko  
zailtasunak areagotu litezkeela, lehenaz gainera; jakina:  
postposizioak (eta haiekin) menderakuntza debeka genezake, edo,  
erradikalago, preposizio bihurtu guztiak, edo... edo...); luzea, baina  
adibidetxo bat baino ez zen, ez ahaztu, parentesikoa.” (Juan Garzia)

Beraz, Juan Garziak diosku ze aditza nahierara aurreratzeak areagotuko  
lituzke menderakuntza postpositiboaren berezko zailtasunak (besteak  
beste), eta hori arazo erantsi bat dela. Baina hori betiko ezbidea da:  
menderakuntza postpositiboak berezko arazoa izanik, arazo horrentzako  
soluzio egokia bilatu beharko da, ezta? Soluzio ona, ez adabakia.  Eta  
soluzio hori soilik pasa daiteke ti erabiltzea menderatzaileak zein  
ahal diren kokatzen aurre euren esaldi menperatuak (beti egonen dira  
hor menderatzaile postpositiboak, besteak beste). Bide hori egin behar  
da gradualki, inteligentziaz eta zentzuz, baina, azken buruan,  
euskararen erabiltzaileari eskainiz tresneria eraginkorra.

Aditzak aurreratzea da lehengo pausua (Sarasolaren liburuak  
izugarrizko bultzada ematen die aditz progresiboei, eta horregatik  
euskararen erabiltzaileek gure eskerrik beroenak eman behar dizkiogu),  
baina bigarren pausua da menderakuntza prepositibo osoa aukeran  
izatea, ez soilik menderakuntza erlatibo ez-murriztatzailea (berriro  
ere diot, hemen ere Sarasolaren bultzada guztiz zorionekoa dela, eta  
oso inportantea eta lagungarria afin euskararen erabiltzaileek izan  
ditzagun aukera potente ez-marginalizatuak).

Kontua da ze menderatzaile erlatibo ez-murriztaileak ezin  
inportanteagoak izanik ere, ez direla gutxiago inportanteak erlatibo  
prepositibo murriztaileak edota beste menderatzaile guztien bertsio  
prepositiboak. Horrela konponduko lirateke Juanek aipatutako arazo  
horiek guztiak behin betikoz eta era egoki batean. Bide horretan  
klasikoek jakin zuten erabiltzen hainbat baliabide progresibo zein  
berriro hasi beharko liratekeen normaltasunez erabiltzen. Eta, jakina,  
erabil litezke euskararen mekanismo sortzaileak afin sortu edo moldatu  
beste baliabide menderatzaileak ere.

Baina arazoak ez dira amaitzen noiz garatu menderatzaile guztien  
bertsio prepositiboak. Badira beste baliabide postpositibo asko zeinen  
bertsio prepositiboak arazorik gabe lortu litezkeen eta zein  
komunikatiboki oso onuragarriak izanen liratekeen (-ri buruz, --n  
artean, …). Eta, duda izpirik gabe, bide osagarri horretatik zenbat  
eta aurrerago ailegatu, eta askoz hobeto. Kontua da, gorago esan  
bezala, gradualki egitea, kritikoki baina aurrera bidean, oker  
egindakoak kritikatuz, baina ondo egindakoak sostengatuz eta landuz.  
Horretarako behar da giro egokia, eta hor berriro sartzen da  
Sarasolaren lanaren garrantzia handia.

Hori guztia ez da munstrokeria, baizik guztiz zentzuzkoa, eta  
posiblea, eta gainera, da bide bakarra.

Jesus Rubio