[itzul] iritzi aditz trinkoaren gaineko zalantza (oso berantiar bat)

Al, Api 26, 11:38:12, CEST 2021

Ederto ekarria aipua (eta artikulu osoa ere), Gillen, Eskerrik asko.

Bai, atzo bertan galdetu nuen inguruan, eta "irizten dotzet" eta "irizten
jat" biak onak eta ezagunak zirela jo zituen nire solaskideak.
Gero, ostera, berriz gogoetan, pentsatu nuen SGk ematen duen "derizt"
adizkia, Mogelenean nor-nori eran erabilia dirudiena, zuzena izango dela
nork-nori-zer eran jokatua ere (hark niri on *derizt*, hark zuri on
*deritzu*...sailekoen artean). Beraz, edo bi balio dituzkeen adizkia da,
eta bietara jokatuta adizki forma bera ematen du trinkoan ("hark niri on
derizt"; "niri hori ondo derizt",...) edo asimilazio bat gertatu da Mogelen
erabileran, edo gaizki erabili du. Nik esango nuke bi balioak izan
ditzakeela "derizt" adizkiak, zeren "zer deritzu hala egitea?" zuzena bada,
zuzena izango baita "ondo derizt *errotara, olara, basuetara, eta beste
lekuchu batzubetara joatea..., *

Eta kendu diot horrela adizki horren paradigmara pilatua zitzaidan hauts
geruzatxoa edo lausoa. Eskerrik asko azalpen guztiengatik!

*Oskar Arana Ibabe*
[image: Argazkia]
Udaberri lorea (Iparraldean),
San Jose lorea (Aramaion eta Arrasaten),
edo udalorea (Bizkaian)

Hau idatzi du MEJUTO GARCIA, Gilen (gilen.mejuto a bildua bizkaia.eus)
erabiltzaileak (2021 api. 26, al. (11:09)):

> Hona gaiarekin lotutako beste ekarpen bat:
>
>
>
> “Baina *eretxi* aditza egitura perifrastikoaz darabilgunean, hainbat
> lekutan *zer-nori *jokoaz darabilgu: *Erixten jat*. Halan esan daroe
> euskaldun zahar askok hainbat lekutan: *Dinozuna ez jat ondo erixten*. *Eretxi
> jat jenero hobea zala denda horretakoa*. Baina hiztunik gehienek, behar
> bada, *nork-zeri* egiturako laguntzaileaz jokatzen dabe: *Nik erixten
> deutsat larregia dala eskatzen dabena*.”
>
>
>
>
> https://www.bizkaiera.eus/emoten-dau%2C-dirudi%2C-esan-lei-ze%2C-daukat-eretxia/
>
>
>
> Gauza bera gerta zitekeen, beraz, aditz trinkoarekin ere?
>
>
>
> [image: cid:image002.png a bildua 01D59DED.1E2B1E90]
>
>
>
> Gilen Mejuto García
>
> Euskara-ingelesa-gaztelania itzultzailea
>
> Rekalde zumarkalea 30, 5 – 48009 Bilbo - 944068634
>
>
>
>
>
> *Hemendik:* oskar.arana=gmail.com a bildua mgeu.postaria.com <oskar.arana=
> gmail.com a bildua mgeu.postaria.com> *Honen izenean: *oskar arana
> *Bidaltze-data:* 2021(e)ko apirilaren 25(a), igandea 12:32
> *Hona:* ItzuL <itzul a bildua postaria.com>
> *Gaia:* Re: [itzul] iritzi aditz trinkoaren gaineko zalantza (oso
> berantiar bat)
>
>
>
>
>
>
>
> *KONTUZ:* *gure erakundetik kanpokoa* da mezu elektroniko hau. Ez klikatu
> esteken gainean eta ez ireki erantsitako fitxategirik, salbu eta *bidaltzailea
> ezagutzen baduzu* eta mezuaren edukia *segurua dela badakizu*.
>
> *CUIDADO:* correo electrónico *ajeno a la organización*. No pulse sobre
> los enlaces o abra los adjuntos a menos que *reconozca al remitente* y
> sepa que el contenido del mensaje es *seguro*.
>
> Mila esker, Alfontso, informazio baliosengatik.
>
> Irakurriko ditut, gustura, ea irizpide argirik eratzeko gauza naizen!!!
>
>
>
> *Oskar Arana Ibabe*
>
> [image: Argazkia]
>
> Udaberri lorea (Iparraldean),
>
> San Jose lorea (Aramaion eta Arrasaten),
>
> edo udalorea (Bizkaian)
>
>
>
>
>
> Hau idatzi du Alfontso Mujika Etxeberria (a.mujika a bildua elhuyar.eus)
> erabiltzaileak (2021 api. 25, ig. (11:59)):
>
> Antzeko zalantzak izan dituzte batzuek, lehenago ere, iritzi aditzarekin.
> Adibidez, duela berrogeitaka urte, honela idatzi zuen Txillardegik (1977):
>
> <Mogelek berak, moldiztegiko hutsik ez badago, nahasketa-aztarnaren bat
> bederen erakusten du bere "Peru Abarka"n: "orain txito ederto derist", dio
> Mogelek, P. A. 147; "deritxot" edo esan beharrean.>
>
>
>
> IRITZI ADITZAREN ERABILKERAZ, Donostia, 1977 ekaina, Txillardegi
>
> Euskera - XXIII (219-234. or.)
>
>
>
> Eta Alfonso Irigoienek ere horri buruz idatzi zuen:
>
>
>
> ERITZI ÑOLA ERABILI BEHAR DEN DELAKO HAUZIAZ
> Bilbon 1977-VI-27
>
>
>
> Sarean aurkitu eta jaitsi ditzakezu bi artikuluak pdf bertsioan. Hemen:
>
>
> https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_bilatzaileaweb&task=indizeaKontsultatu&view=emaitzaazaldu&Itemid=&lang=eu-ES&query=derist&thesaurusLevel1%5B%5D=T03
> <https://secure-web.cisco.com/1jdDIvFltudSAW1xw6vVgZvmJf0HU0vTerlU7l7xxnxmCBJQFyw48WKxZaIvn3aowv4ySXc9ijl0OWPO2pWKjT3WVCB3avD0Y-gpYVwxqKVmNr-IRx21sFB_3Uggvs-b-7hZt96FR7Wun1ipwSE5VuglKga8nXSajodVeM6VsBjMBuQd4q7KLchymCjPf4uVXM8r50GvX7vAQ1jTuulqOisJtjuXkw6rK9b9jNp0KJmbb06UqeBqQDS6xp-ri0wC67v5kmETv-4xPAo11W1fAVlfmt2maRq-MBcPfLxKWr7c/https%3A%2F%2Fwww.euskaltzaindia.eus%2Findex.php%3Foption%3Dcom_bilatzaileaweb%26task%3DindizeaKontsultatu%26view%3Demaitzaazaldu%26Itemid%3D%26lang%3Deu-ES%26query%3Dderist%26thesaurusLevel1%255B%255D%3DT03>
>
>
> <https://secure-web.cisco.com/1NMqT-excJhih-Ky7fiSgFp9ACJmgTiyMXbeb0Pk7Vo52XM39_oApomzDB4XCNBMvfm608LaHh5KFRoph0D5j9-MOZ_bvOpLtBqmAg0ic-Nkut_SkPbFDjNofaH2-a96h-4dfwb4BDZCBM2svNLfKOomHH-bDq5FWb2PEkX582b8PncUbLUnqy3wSafuxEdxWrLDxROdpXBq6UD23Ss5yDocwvcOoXXJCEAFpij9e7rZzkfIhDL66gFEWv-ZYeH0QsDk3OQ8P67SGpHS7T7KcqnEF7MsS84MiamE1hJ6ZthY/https%3A%2F%2Fwww.elhuyar.eus%2F>
>
> *Alfontso Mujika Etxeberria*
>
> *Hizkuntza eta Teknologia*
>
>
>
> Zelai Haundi 3 - Osinalde industrialdea
>
> 20170 Usurbil (Gipuzkoa)
>
> Tel.: (+34) 943 36 30 40 | Luzp.: 217
>
> a.mujika a bildua elhuyar.eus |  <a.mujika a bildua elhuyar.eus>*www.elhuyar.eus*
> <https://secure-web.cisco.com/1NMqT-excJhih-Ky7fiSgFp9ACJmgTiyMXbeb0Pk7Vo52XM39_oApomzDB4XCNBMvfm608LaHh5KFRoph0D5j9-MOZ_bvOpLtBqmAg0ic-Nkut_SkPbFDjNofaH2-a96h-4dfwb4BDZCBM2svNLfKOomHH-bDq5FWb2PEkX582b8PncUbLUnqy3wSafuxEdxWrLDxROdpXBq6UD23Ss5yDocwvcOoXXJCEAFpij9e7rZzkfIhDL66gFEWv-ZYeH0QsDk3OQ8P67SGpHS7T7KcqnEF7MsS84MiamE1hJ6ZthY/https%3A%2F%2Fwww.elhuyar.eus%2F>
>
>
>
> <https://secure-web.cisco.com/1NMqT-excJhih-Ky7fiSgFp9ACJmgTiyMXbeb0Pk7Vo52XM39_oApomzDB4XCNBMvfm608LaHh5KFRoph0D5j9-MOZ_bvOpLtBqmAg0ic-Nkut_SkPbFDjNofaH2-a96h-4dfwb4BDZCBM2svNLfKOomHH-bDq5FWb2PEkX582b8PncUbLUnqy3wSafuxEdxWrLDxROdpXBq6UD23Ss5yDocwvcOoXXJCEAFpij9e7rZzkfIhDL66gFEWv-ZYeH0QsDk3OQ8P67SGpHS7T7KcqnEF7MsS84MiamE1hJ6ZthY/https%3A%2F%2Fwww.elhuyar.eus%2F>
>
> *PRIBATUTASUN-POLITIKA*
> <https://secure-web.cisco.com/13qO9Zs0cFyX4OCf0-6N4e7CxRzfohge6SnnFqgvYW_RAAP0CH3L-YZsX4MnBwEKMQkCSVnxZ5nQMlRwqnGqMlzGe05_uoeA8YzV-0eis59-7Rm1GwsD6LZZlqZYnw41K5OiUBtgY58g5xtyve77km-wS7y0T-K_xx2MKEgRuwP77KJ9DJ1U0mcdIlud2_NpYaWumhrZ1gQYPBCnS-3IqhEi9tiCzC8-ySEwFlfLb20tidBEPcbU5oCK5CeFL-Gre22yREaBPxV3MzpCPyKhZgD8x8O91Yy8Av5MBhXLWaGU/https%3A%2F%2Fwww.elhuyar.eus%2Feu%2Fpribatutasun-politika>
>
>
>
>
>
> Hau idatzi du oskar arana (oskar.arana a bildua gmail.com) erabiltzaileak (2021
> api. 24, lr. (17:34)):
>
> Badut zalantza bat argitu ezin dudana, aspalditik, eta gramatiketan ere ez
> zait argibide handirik ematen. *Iritzi *aditz trinkoaren gainean da
> (susmoa dut paradigmak ikastea egokitu zitzaidanean, aspaldi-aspaldiko
> batxilergo hartan, ez genuela orain arauturik dagoen paradigma ikasi, edo,
> bestela, hainbat paradigma ikasi genituela eta harrezkero kontuak beste ere
> batera finkatzea-edo gertatu dela.
>
>
>
> Kontua da aste honetan, Peru Abarka irakurriz (zer gustua klasikoak
> irakurtzea, heldutan, inork behartu gabe, eta hizkuntzaz gozatzeko asmo
> soilarekin; literatura ez da adin guzietan berdin gozatzen... jakingo bide
> dute hori literatura irakasleek, baina nik neuretzat eta gogoetakide
> diratekeenentzat esaten dut ozen, pedagogian adituek sarri esan bide
> dutena), esaldi hau topatu nuela:
>
>
>
> P: "...Eruango zaitut errotara, olara, basuetara, eta beste lekuchu
> batzubetara, ta erakutsiko deutsudaz zuc eztaquizuzan, ta jaquin guraco
> dituzun gauza asco."
>
> M.J.: "Ondo *derist*, ta asco da gauco conversacino contuzcoric."
>
>
>
> Begiratu dut hori Sareko Gramatikako adizkitegian, eta "hura-niri-hark"
> dela dinost.
>
>
>
> Adizkiaren forma ez zait arrotza egiten, baina esan behar dut ez nuela
> aspalditik idatzita ikusten. Horrekin batera ikusi izan ditut, ez dakit
> zuzen ala oker erabilita, *deritzait, deritzot...*Eta badut, lehen esan
> dudanez, nahaste apur bat aditz trinko honen paradigma dela-eta.
>
>
>
> Ustekabea hartu dut adizkiaren argumentu horiek ikusita SGk eman didan
> azalpenean. Hara jo aurretik, "hura-niri" zelako uste sendoa nuen, hau da
> "ondo iruditzen zait" "ondo begitantzen zait" esapidearen parekotzat jota
> nuen (edota, itzultzaileak garenez, erdarazko "me parece bien" esapidearen
> ordain peto-peto-petoa...), adieraz nahiz eraketaz, nor-nori erako adizki
> bat. "Hura-niri-hark" da, benetan, hona ekarri dudan pasarte horretan?
>
>
>
> Baten batek oinarri-oinarrizko kontuetara jotzeko umorea baduzue, azalpena
> emanez, ...eskerrik asko.
>
>
>
>
>
> *Oskar Arana Ibabe*
>
> [image: Argazkia]
>
> Udaberri lorea (Iparraldean),
>
> San Jose lorea (Aramaion eta Arrasaten),
>
> edo udalorea (Bizkaian)
>
>
>
>
> *LEGEZKO ABISUA*.- Mezu elektroniko honetako informazioa jasotzaile gisa
> ageri den(ar) entzat baino ez da. Mezu elektroniko honetako eta berari
> erantsitako fitxategietako informazioa isilpean eduki behar da edota
> jabetza intelektualaren gaineko legeen eta beste legeen babespean dago.
> Mezu honek ez dio ezartzen inolako konpromisorik bidaltzaileari, berak eta
> jasotzaileak, aldez aurretik, berariazko idatzizko itunaren bidez besterik
> hitzartu ezean. Errakuntzaren bat dela-eta mezu hau jasotzen baduzu, bertan
> jarritako jasotzailea ez izan arren, jakinarazi ahalik azkarren
> bidaltzaileari, mesedez (lantik a bildua bizkaia.eus) <lantik a bildua bizkaia.eus> eta
> gero ezabatu erabat. Horrez gainera, mezuan jarritako jasotzailea ez
> bazara, ezin duzu erabili, banatu, kopiatu ez inprimatu, ez osorik ez zati
> bat.
>
> *AVISO LEGAL* - La información contenida en este correo electrónico es
> para el uso exclusivo de la/s persona/s mencionadas como destinataria/s.
> Este correo electrónico y los archivos adjuntos, en su caso, contienen
> información confidencial y/o protegida legalmente por leyes de propiedad
> intelectual o por otras leyes. Este mensaje no constituye ningún compromiso
> por parte de la persona remitente, salvo que exista expreso pacto en
> contrario, previo y por escrito entre la persona destinataria y la
> remitente. Si usted no es la persona destinataria designada y recibe este
> mensaje por error, por favor, notifíquelo a la persona remitente con la
> mayor brevedad posible a la siguiente dirección:(lantik a bildua bizkaia.eus)
> <lantik a bildua bizkaia.eus> y proceda inmediatamente a su total destrucción. Así
> mismo, le informamos de que no debe, directa o indirectamente, usar,
> distribuir, reproducir, imprimir o copiar, total o parcialmente este
> mensaje si no es la persona destinataria designada.
>
> *DISCLAIMER *- The information contained in this email is for the
> exclusive use of the person(s) mentioned as addressee(s). This email and
> the attached files, where appropriate, contain confidential information
> and/or information legally protected by intellectual property laws or other
> laws. This message does not constitute any commitment on the part of the
> sender, except where there exists prior express agreement to the contrary
> in writing between the addressee and the sender. If you are not the
> designated addressee and receive this message by mistake, please notify the
> sender as soon as possible at the following address (lantik a bildua bizkaia.eus)
> <lantik a bildua bizkaia.eus> and then delete it immediately. We also inform you
> that you may not use, distribute, print or copy this message, either
> directly or indirectly or totally or partially, if you are not the
> designated addressee.
>
-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20210426/ab74712a/attachment-0001.htm>
-------------- hurrengo zatia --------------
Testu hutsa ez zen mezu bat ezabatu egin da...
Izena: image001.png
Mota: image/png
Tamaina: 9835 bytes
Azalpena: ez dago erabilgarri
URL : <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20210426/ab74712a/attachment-0001.png>