[itzul] "Honako legea"
Iņaki Arrieta - BiTEZ
itzul a bildua bitez.com
Or, Eka 21, 16:50:13, CEST 2024
Xabierrek sarritan ekarri dizkigu arrazoizko gogoetak eta
planteamenduak. Baina, oraingo honetan EZ nator bat berarekin.
Zergatik?
Azken hamarkadan (g.g.b.) abiatu den dinamikagatik.
Eta dinamika hori honako hau da: hizkuntzagintzan "hau esan/egin
DAITEKE" adierazten den bakoitzean, "hau esan/egin BEHAR da" ulertzen
dela, eta ordura arte debeku zena obligazio moduko zerbait bilakatzen dela.
Ilustratuko dut, zeri buruz ari naizen argi dezadan.
Euskarari Azkue/Altuberen "zepoa" kendu zitzaionetik, aditza aurrera
ekartzeko lehiaketa itogarria da, askotan zer adierazi nahi zen/zuten ia
ez ulertzeraino.
Antzeko fenomenoa piztu da "honako"rekin, erakusle arrunta ordeztera
iristeraino.
Ez da (dagoeneko) arrotza esaldi enuntziatibo hutsetan honelako egiturak
ikustea (pittin bat exajeratuta, baina errealitatetik oso hurbil):
/"Ekarri ditu teila gorri honakoak teilaturako igeltseroak."/
Baditu euskarak bere bide naturalak gauzak adierazteko: /"Igeltseroak
teila gorri hauek ekarri ditu teilaturako."
/Zuek, beharbada, egoeraren beste pertzepzio bat duzue, baina nihaur
izerdi ederrak botata nago horren inguruko zereginetan.
_______________________________________
Iņaki Bitezekoa
El 21/06/2024 a las 15:57, bittorhidalgo1 a bildua gmail.com escribiķ:
>
> Gardi da hizkuntzaren inguruko bi ikuspegiren arteko talkaz ari
> garela, gure artean maiz bezala, eta guretik kanpo ere ohiko den
> moduan. Ikuspegi bata hizkuntz erabileraren murriztearen aldeko edo,
> batasunaren eta sistematizazioaren aldekoa, bestea irekia hizkuntz
> erabileraren zabaltasunaren aldekoa, hizkuntzaren eta pentsamenduaren
> garapen aukeren aldeko.
>
> Ni Xabierren ikuspegiaren aldekoago kasu honetan ere, nahiz ‘denok’
> onartzen dugun oinarrizko sistematizazio eta batasunaren beharra. Zuek?
>
> Ikurraz eta *Euskaldun Bihotzekoak* kanpainaren inguruan,
> ikusi: www.euskalnet.net/euskaldunbihotzekoak
> <http://www.euskalnet.net/euskaldunbihotzekoak>
> ==================================
> Bittor Hidalgo Eizagirre
> Buztintxulo 72, behea
> 20015 Donostia (Gipuzkoa)
> Euskal Herria (Espainia -gainezarpenez-)
> Tfnoa: 655728290
> posta-e (hobea): bittorhidalgo1 a bildua gmail.com
> posta-e (zahartua): bittorhidalgo a bildua euskalnet.net
> <javascript:_e(%7b%7d,%20'cvml',%20'bittorhidalgo a bildua euskalnet.net');>
> ==================================
>
> *Hemendik:*Xabier Aristegieta <allurritza a bildua gmail.com>
> *Bidaltze-data:* 2024(e)ko ekainaren 21(a), ostirala 12:15
> *Hona:* ItzuL <itzul a bildua postaria.com>
> *Gaia:* Re: [itzul] FW: "Honako legea"
>
> Eskerrik asko erantzuteagatik.
>
> Baldin "honako (+izena) + a" egitura gramatikala bada, eta
> kataforetarako erabili ere erabili egiten bada, nik ez dut ulertzen
> zerk behartzen duen kataforetarako aukera zilegitzat bakar bat
> aurkeztera. "Honako hau" gehiago erabiltzen dela? Primeran. Eta zer?
> Horrek inola ere behartzen al du "honakoa da" baztertzera?
>
> Horren antzera, zeren egin baitu / zeren egin duen egituren artean bat
> bakarra aukeratzen ibili beharko genuke, edo "-gatik" atzizkiaren eta
> "-en kariaz" espresioaren artean, edo gaztelaniaz "hiciera/hiciese"
> bikotetik bakarra hartu beharko litzateke ontzat... eta abar eta abar.
>
> Laburbilduz: ez dudala ikusten zer duen txarretik gauzak esateko modu
> desberdinak egoteak, "inausketa" bat egitera behartuko lukeenik.
>
> Euskaltzaindiaren Hiztegiak berariaz esanda uzten du "honako"rekin
> batera "artikulua edo erakusle bat" agertzen dela. Egia da jarraian
> ematen dituen adibide guztiak erakusledunak direla. Baina zenbat aldiz
> ez ote zaigu esan hizlari bikainen hizkerari behar zaiola erreparatu,
> eta ez halamoduzkoenari? Utz ditzagun alde batera Googleko bilaketa
> batek eskaintzen dizkigun askotariko emaitzak, eta jo dezagun
> zuzen-zuzenean euskaltzainen hizkerara.
>
> Har dezagun "Euskararen Gramatika". Euskaltzainek idatzia. Onartzen
> badugu bitxi askoa litzatekeela nork eta euskaltzainek zeri eta
> gramatikari buruz idatzitako lan oparo batean zer eta "ez erabiltzeko"
> moduko espresioak erabiltzea, nire ustez ezinezkoa da honakoak
> bezalako espresioei (ez ditut adibide guztiak ekarri, batzuk baizik)
> oztoporik txikiena jartzea (dela gaitzetsiz, dela ez erabiltzeko
> gomendatuz):
>
> /Hizkuntzalariek honako bereizketak azpimarratu dituzte flexio
> morfemen eta eratorpen morfemen artean: (M. Azkarate) /
>
> /Zehazki, honako azpisailak bereiziko ditugu: (M. Azkarate)/
>
> /Mota honetakotzat hartu zituen Euskaltzaindiak honakoak: (M.
> Azkarate)/
>
> /Berrelkarketaren adibide dira honako izen elkartuak: (M.
> Azkarate)/
>
> /Aposizio ez-murrizgarriak dira honakoak: (M. Azkarate)/
>
> /Horregatik, honako sailkapena dakargu: (J. Garzia) /
>
> / Azpian ditugun perpausak honakook dira: (P. Salaburu)/
>
> /Orobat, honako perpaus pareetan ere paralelotasuna ongi
> ikusten ahal dugu: (P.Salaburu)/
>
> /Perpaus hauetako lehenak, izatekotan ere, honako esanahia
> izango luke, gutxi gorabehera: (P. Salaburu)/
>
> /Eta horrela, honako adibideetan erakusten den bezala,
> ezkerreko egituratik eskuinekora pasa gaitezke arazorik gabe:
> (P. Salaburu)/
>
> /Bigarren graduko erakuslea honako esapideetan ere erabil
> daiteke, bai horixe! edo horixe baietz! noski-ren baliokide
> direnak: (P. Salaburu)/
>
> /Har ditzagun honako perpaus bikoteak: B. Oyharįabal, J.
> Garzia eta M. Azkarate)/
>
> /Honakoa izango litzateke ba- aurrizkia erabiliz osatzen diren
> baldintzazko perpausen laburpen taula aldiaren eta aspektu
> markaren arabera: (I. Amundarain)/
>
> /Ikus, hala ere, honako testuak: (J. A. Mujika)/
>
> /Mendeko perpausei begiratuz honakoak ulertuko genituzke: (I.
> Amundarain)/
>
> Ondo izan.
>
> Xabier Aristegieta
>
> Hau idatzi du IVAP, Itzultzaile Zerbitzu Ofiziala (izo a bildua ivap.eus)
> erabiltzaileak (2024 eka. 21(a), or. (10:03)):
>
> Eskerrik asko zure oharrengatik, Xabier. Gure irizpide-bildumaren
> testua eguneratzeko 2023an egindako bileretako aktetan jasoa dugu,
> hitzez hitz, “leundu idazkera” zuk aipatzen duzun puntu horretan;
> alegia, geuk ere gogortxo jo genuela “erabat okerra” hori, eta “ez
> erabiltzeko gomendioa” edo horrelako zerbait egokiagoa iruditzen
> zitzaigula. Baina leuntzea ahaztu.
>
> Egia da, bestalde, kanpoan ikusgai jarri dugun dokumentu hori,
> berez, barruko batasuna bermatzeko tresna dela, izan ere, funtsean.
>
> Gure eguneroko lanean, Euskaltzaindiak dioenetik harago joan behar
> dugu, gure joko-eremua diferentea delako, alde askotatik. Eta zer
> dio Euskaltzaindiaren Hiztegiak?
>
> *honako*
>
> *1*/hona/-ri dagokion izenlaguna. /Bilbotik honakoa, hamar euro/.
> /Noizik honakoa da eliza hau?/
>
> *2**adj.*Hau, hemengo hau. (Dagokion izen sintagmaren ezkerrean
> ezartzen da, artikuluak edo erakusle batek, gehienetan /hau/-k,
> mugatzen duela sintagma)./Honako adibide hau jarri zuen/.
> /Jaiotzez nafarra zelako hizkuntzaz, honako idazle hau bezalaxe/.
> /Ez dira giputzak jendetasunik gabeko pertsonak; zerbait badira,
> malguagoak eta diplomaziara emanagoak dira, honako hau bezala/.
> /Ez uste musu truk nabilenik honako honetan/. /Hor aurkitzen da
> honako idazlan hau, beste zenbaiten artean: Herbert Pilch, "Le
> bilinguisme au Pays de Galles"/. /X jaunak, adibidez, honako hitz
> harrigarri hauek ezarri ditu bere azken liburuan/. /Euskalki
> horretan, honako Leizarragaren esaldi honek ez du itzulpen zuzenik/.
>
> Zazpi adibide, eta zazpietan erakuslea, bat ere ez artikuluarekin.
> Eta badakigu adibideak tentu handiz aukeratuta daudela, eta
> erabilera estandarrerako erakusbide direla.
>
> Bide beretik Jagonet zerbitzua:
>
> https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_jagonet&task=galdera&Itemid=1716&lang=eu&id=182
> <https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_jagonet&task=galdera&Itemid=1716&lang=eu&id=182>
>
> Erreferentziazko lan honi begira jarri ginen: “Katafora-esapideak
> bateratzeko bidean”, Juan Garzia Garmendia, Euskara Zerbitzua.
> Baliagarria iruditu zitzaigun, eta, egilearen berme sendoak
> akuilatuta, proposamena egitea erabaki genuen.
>
> Kontuan hartuko dugu zure ekarpena.
>
> IZOko Itzulpen eta Berrikusketa Irizpideen Lantaldea.
>
> *From:* Xabier Aristegieta <allurritza a bildua gmail.com>
> *Sent:* Wednesday, June 19, 2024 5:33 PM
> *To:* ItzuL <itzul a bildua postaria.com>
> *Subject:* [itzul] "Honako legea"
>
> IVAPek argitaratu berri duen "Itzulpen- eta
> berrikusketa-irizpideak. Erabakiak eta gomendioak" dokumentuan,
> ezin bipilago esaten da ezen, zentzu kataforikoa adierazteko,
> "erabat okerra" dela /honako (+ izena) + mugatzailea /egitura.
> Eskaintzen dituen adibide hauetakoa, alegia:
>
> /*(...) Errege Dekretua, (...), *_honako
> _*errege-dekretu*_a_* aldatzen duena/
>
> /*Gorte Nagusiek *_honako _*lege*_a_* onetsi dutela eta nik
> berretsi egiten dudala./
>
> Halaber esaten da ezen, "honako" erabiliz gero, izenaren ondoren
> "hau/hauek" erakuslea behar dela nahitaez erabili. Alegia, goiko
> adibideetan "honako errege-dekretu hau" eta "honako lege hau"
> erabili beharko zirela.
>
> Gaitzespen horrek txundituta utzi nau.
>
> Batetik, ez dudalako ikusten gramatikako zer arrazoik debekatzen
> duen "honako" den izenlagun horrek zeri lagun egitea eta jarraian
> mugatzailearekin doan izen bati. Beraz, ez dirudi gaitzespenaren
> arrazoia gramatikala denik.
>
> Bestetik, /honako+izena+mugatzailea /egituraren erabilera
> /honako+izena+erakuslea /egiturarena//bezain ugaria ez izateak ez
> diolako ezer kentzen egituraren zuzentasunari. Bidenabar esanda:
> nahi duenak Googlen bilaketa egin dezake, esate baterako
> "honakoa"ri esan/erantzun/entzun/ikusi... aditzak gehituta
> (/honakoa esan/, /honakoa entzun/, eta abar) eta emaitza polit
> askoak aurki ditzake.
>
> Eta Euskaltzaindiak? Zer dio "honako esaldia"ren tankerakoez?
>
> Euskaltzaindiaren Hiztegian "honako" begiratuta, ikus zer dioen
> bigarren adieran:
>
> 2 adj.Hau, hemengo hau. (Dagokion izen sintagmaren ezkerrean
> ezartzen da, artikuluak edo erakusle batek, gehienetan
> /hau/-k, mugatzen duela sintagma).
>
> Irakurri duzue, ezta? "*_ARTIKULU _*edo erakusle batek,
> /gehienetan hau/-k [azken zertzelada hori ez du inork zalantzan
> jartzen], mugatzen duela sintagma"
>
> Halaber, bururatu zait Euskaltzaindiaren "Euskararen Gramatika"n
> "honakoa" edo "honako + izena + mugatzailea" zenbat aldiz agertzen
> den bilatzea. Erantzuna: bederatzi aldiz. Nork eta Euskaltzaindiak
> zertaz eta Euskararen Gramatikaz idatzitako obra goren horretan.
>
> Hori guztia horrela, IVAPeko lan horren arduradunei jendaurrean
> egiten diedan galdera da: zertan oinarritu zarete aipatu egitura
> "erabat okerra" dela esateko?
>
> Esker mila.
>
-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20240621/05caac87/attachment-0001.htm>
-------------- hurrengo zatia --------------
Testu hutsa ez zen mezu bat ezabatu egin da...
Izena: image001.jpg
Mota: image/jpeg
Tamaina: 4975 bytes
Azalpena: ez dago erabilgarri
URL : <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20240621/05caac87/attachment-0003.jpg>
-------------- hurrengo zatia --------------
Testu hutsa ez zen mezu bat ezabatu egin da...
Izena: image002.jpg
Mota: image/jpeg
Tamaina: 545 bytes
Azalpena: ez dago erabilgarri
URL : <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20240621/05caac87/attachment-0004.jpg>
-------------- hurrengo zatia --------------
Testu hutsa ez zen mezu bat ezabatu egin da...
Izena: image003.jpg
Mota: image/jpeg
Tamaina: 857 bytes
Azalpena: ez dago erabilgarri
URL : <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20240621/05caac87/attachment-0005.jpg>
ItzuL posta zerrendari buruzko
informazio gehiago