[itzul] Mahoma, Mahomet, Muhammad 2

[txema]

Esan bezala hau ez da historia-foro bat eta ez dut inor aspertu nahi. Oro
har, sagarrak eta legarrak nahastu eta okurritzen zaizun guztia zaku berean
sartzen duzu, ezer bereizi gabe. Historia-alderdiak biltzen dituen edozein
azterketa zorrotza izan dadin, ezin dira inondik inora gauzak gaur egungo
begien erredukzionismo estuarekin eta predeterminismoak bultzaturiko
apriorismoekin aurrera eraman. Hori horrela da, edo beharko luke, eta ez nik
diodalako, preseski.
Eta bi kontu zehazki;
bat, nik ez dut ezer frogatu behar, inork ezer frogatzekotan zuk frogatu
beharko zenuke, euskal formetako bat eta gaztelaniazkoa bera izatea erabat
zirkunstantziala izan baitaiteke, aipatu dizkidudan zenbait faktore
eztabaidaezinengatik. Ez diot hala denik, baina hala ez bada, zuk frogatu
beharko zenuke, hain seguru bazaude, eta horretarako azken emaitzaren teoria
ez da baliagarria argudio gisa. Nondik dator ALKATE hitz mailegatua,
arabierazko ALQADI hitzetik edo gaztelaniazko ALCALDE formatik?
Zergatik?Zure gainerako aipuek (galaiko-portugesa??, Kataluinaren
independentzia/katalana, gabatxoak???...eta abar), Morris jauna, ez dute
bestelako komentariorik merezi, oso argi azaldu duzu eta jendeak juzga
dezala;
bi, parrafo honek, ordea, (** Bai, errealitate horren izena España
da.....eta abar eta abar), badu mamirik.
Oso oker zabiltza, Morris jauna. Errealitate horri (bi zibilizazioaren
arteko elkargunea eta kontaktua) dagokion lurralde-eremua Baskonia zen VIII.
mendean, orduan ez zegoen Espainiarik, ezta Zuberorik, Bizkairik, Arabarik,
Iparralderik eta Hegoalderik ere, euskal jendearen eremua besterik ez. Eta,
gutxi gorabehera, 400 urte geroago Nafarroako eta Gaztelako erresumek
Londresen hitzartu zuen arbitraje-laudoan Nafarroari zegokion lurraldea
izaten jarraitzen zuen euskal jendearen eremu horrek (1177 "Division of
Kingdoms of Navarre and Spain", interesatzen bazaizu). Bestalde,
ageri-agerian uzten dituzu paragrafo horretan zure filia eta fobia,
aurreiritzi eta dogma guztiak, eta oso errespetagarriak diren arren, ez dira
bidaide onak edozein azterketa orekatu, lasai eta irizpide akademikoetan
oinarriturikoa aurrera eramateko, ezein arlotan ere ez.
Bien bitartean, segi ondo, eta foroko gainerako kideei, barkatu "txapa",
gehiegi ez luzatzen saiatu banaiz ere.
Salam Mailaikum
.

----- Original Message -----
From: "Mikel Morris" <mmorris a bildua euskalnet.net>
To: "ItzuL" <itzul a bildua postaria.com>
Sent: Friday, February 03, 2006 5:11 PM
Subject: Re: [itzul] Mahoma, Mahomet, Muhammad 2



On 06-ots-03, at 13:42, txema wrote:


> 711. urteaz geroztik euskal jendea (eta ez bakarrik gaur egungo Euskal
> Herriko 7 probintzien eremuan bizi zirenak) zuzen-zuzeneko
> harremanean eta
> egunerokotasunean bizi izan zen, hainbat mendez, Islamaren
> kulturarekin, eta
> baskoi (zentzu zabalean, paneuskaroan, alegia) eta euskaldun asko
> eta asko
> erlijio gurera iritsi berri horretara bihurtu ziren. 711n gaztelania
> protoerromantze bat besterik ez zen, Iberiar Penintsulan (gaur
> egungo Euskal
> Herria eta orduko "euskal jendearen herria" -dezente zabalagoa-
> barne, eta
> bereziki) sortzen hasiak ziren-edo gainerakoak bezalaxe, latin
> berantiarraren bilakaera-bidean.
>

** Nafarroako hegoaldean eta erdialdean, nahikoa, baina Nafarroako
iparraldean? Gipuzkoan? Bizkaian? Zuberoan? Eta Lapurdin? Mahoma,
azken batean, errazkeria da espainieraren erara., "Mambrú delakoaren
estilokoa edo "Chéspir" (Shakespeare). Ez ote da hobea jatorrizkoa?
Zergatik ez? Gainera, jatorrizkoa ez dago zabalduta munduan zehar?
Mohammed El-Baradei, Mohammed VI, etab. ikusten ditugu eten gabe.


> Ez dizkizut bestelako historia-konturik
> aipatuko, nahiz eta oso baliagarri eta beharrezko izango zitzaizkizula
> susmoa dudan, hau ez baita horretarako foroa, baina, tira:
> ez al litzateke posible izango Mahoma izena (eta izen horren beste
> formaren
> bat ere bai) euskarak berez egokitutako izena izatea (gaztelaniarekin
> kointzidentea bada ere)?
>

** Ikusi beharko nuke.  Frogatu behar duzu "Mahoma" euskararen forma
dela, ez espainierarena.  Gainera, Iparraldean, Mahoma  (eta izen
horren beste formak) behin esaten al zuten? Ez dut uste. Gainera,
ingelesez, duela mende batzuk, frantsesetik hartu zuten izena,
Mahomet alegia. Gero, jatorrizkoa zabaldu zen, Mohammed edo
Muhammad.  Euskaraz, zergatik ez? Gaztelania hain indartsua ote da,
bai Hegoaldean, bai Iparraldean? Iparraldean, behintzat, ez.


> Ba al dakizu nola esaten den izen hori gainerako
> erromantzeetan, hala nola katalanez edo aragoieraz, edo nola
> azaltzen den
> haren aipamenik nafar erromantzearen formak biltzen dituzten
> testuentan?
>

** Hmmm. Portugal ere Iberian dago, baina Mahoma ez dute esaten.
Galizieraz, segur aski "Mahoma" esaten dute, galiziera eta portugesa
oso-oso antzekoak badira ere. Zergatik? Galizia Espainian dagoelako.
Portugaldarrek antzeko historia jasan zuten baina "Maomet" edo
"Moamede" esaten dute. Zergatik? Espainian oso gutxi egon zirelako
(1580-1640).  Jakin nahi nuke 14. garren mendeko kataluniarrek nola
esaten zuten "Muhammad".  Agian ez zuten "Mahoma" esaten eta,
espainieraren eraginagatik, "Mahoma" forma zabaldu zen han.  Segur
aski, Kataluniak independentzia 1640ean lortu izan balute, beste izen
bat izango zuten Islamaren profeta deitzeko.


> Edo, horrela izango balitz ere, zuretzat horrek ez al du inolako
> baliorik,
> errealitate historiko horrekin oso harreman eskasa eta
> berantiarragoa izan
> zuten gaur egungo hainbat hizkuntzak izen hori emateko dituzten formak
> direla eta ez direla?
>

** Bai, errealitate horren izena España da, edo Euspaña, baina,
Iparraldea ez da sekulan Espainia izan. Gainera, Ipar Katalunian,
"Mahoma" esaten al dute? Ez dut uste. Zergatik? Roselló Frantzian
dagoelako, ez Espainian. Hobea izango litzateke nazioarteko formarik
zabalduena hartzea, ez soilik espainiarrena. Euskal Herria, azken
batean ez da soilik Espainia, PPtarrek ezetz esaten badute ere.
Iparraldea ere Euskal Herrian dago, Iparraldea Espainian ez badago
ere. Barkatu. Espainiatik at pentsatu behar dute Hegoaldeko
euskaldunek. Espainia ez da munduaren zentrua,  eta espainiera ez da
munduko lingua franca. Askoz errazagoa da munduan dagoen izenik
zabalduena erabiltzea, ez espainiarren forma probintzianoa.

Muhammad edo Mohammed erabiltzea komeini da. Gainera, Txema jaunak ez
du erantzun zergatik Iparraldekoek Espainiako formak erabili behar
dituzten (gutxi ote direlako edo gabatxoak???) edo zergatik Marrokoko
erregea Muhammed (edo Mohammed) VI.a den eta ez Mahoma VI.


Ondo izan,

Mikel Morris

>
>