[itzul] SPALLATION SOURCE / EZPALDURA ITURRI

[Bittor Hidalgo]

Orain dela hainbat hilabete itzuli behar izan nuen euskarara Bilboko 
hautagaitza zela-eta "Fuente Europea de Espalación", jatorrizko 
"European Spallation Source" ingelesa itzultzen duena, eta ez nekienez 
delako "spallatio"a zer zen, jatorrira jota aurkitu nuen berehala 
ingelesezko SPALL izena eta aditza:

SPALL: 1–noun: a chip or splinter, as of stone or ore // 2–verb (used 
with object): to break into smaller pieces, as ore; split or chip // 
3–verb (used without object): to break or split off in chips or bits.

Hau da, gure EZPALA, erabaki nuen nik niretako.

Eta delako *SPALLATION* berriz: high-energy nuclear reaction 
<http://www.reference.com/browse/nuclear+reaction> in which a target 
nucleus struck by an incident (bombarding) particle of energy greater 
than about 50 million electron volts 
<http://www.reference.com/browse/electron+volts> (MeV) ejects numerous 
lighter particles and becomes a product nucleus correspondingly lighter 
than the original nucleus. The light ejected particles may be neutrons, 
protons, or various composite particles equivalent to nuclei of 
hydrogen, helium, or lithium isotopes. The product nucleus is 
occasionally much lighter than the target nucleus; chlorine-38, for 
example, has been produced along with an assortment of neutrons, 
protons, and alpha particles (helium nuclei) by bombarding copper-63 
with protons accelerated to 70 MeV.

Hau da, EZPALAK eragiten dituen erreakzio nuklearra, oinarri bat 
EZPALTZEN duena, EZPALDURA eragiten duena, eta hala itzuli nuen: 
Europako /Ezpaldura/ Iturria.

Nik beste gabe jo nuen ziurtzat bi hitzen jatorri bera/berdina bide 
zela, seguru asko latinezko jatorrizko SPALL edo antzekoren batetik.

Geroztik ordea irrati-telebista eta egunkarietan beti entzun dut 
euskaraz ere ESPALAZIO ITURRIA eta kezkatuta ibili naiz zer dela-eta ez 
ote duten besteek ere nik bezala jo euskarazko EZPAL / EZPALDU / 
EZPALDURA-tara. Eta ikusi dut ez dela halakorik ez latinez, ez 
espainolez, ez frantsesez ere, eta ingelesezko SPALLek (ertaroko 
inglesezko SPALLEk) ez duela jatorri ezagunik, eta ezta ere euskarazko 
EZPALak, nahiz OEHn aipatzen den zer edo zer (Mitxelenaren FHVtik edo).

Interneten gutxi dira halako EZPALDURA ITURRIen aipamenak eta beldur 
naiz ez ote diren denak nireak edo niretikoak, baina segitzen zait oso 
egokia iruditzen itzulpena, guztiz bat datozen neurrian gure EZPALaren 
(eta ezpalduREN) eta ingelesezko SPALLen esanahiak, eta beraz SPALLATION 
/ ESPALACIÓN / EZPALDURA korrelazioa ere.

Eta hori proposatu nahi nuen hemen aurrerantzerako, eta inork 
zerbaiteagatik euskaraz ere ESPALAZIO nahiago badu, hemen eztabaidatzea. 
Nik ez daukat ez alde, ez kontra, beste argudiorik.

Ondo izan festondoak eta ondoko festak

Bittor

-- 
=============================
Bittor Hidalgo Eizagirre
Gaztelu kalea, 25, 4.A
20013 Donostia (Gipuzkoa)
Euskal Herria (Espainia -gainezarpenez-)
Tfnoak: 943326855 // 655728290
posta-e: bittorhidalgo a bildua euskalnet.net
=============================