[itzul] Laranjarena/ laranjazkoa?

[Juan Garzia Garmendia]

Ez dut luzatu edo tematu nahi kontu horrekin, baina bai argitu, berriro,
nabarmen dena: "-zko" mordo galanta aurkitu daiteke bestelako adierazpide
askotarikoetan, baina "patatazko tortilla" zein "laranjazko ur" eredu hori
ez da existitu orain arteko euskaran.

 Asmatzea edo proposatzea libre da, noski, baina hori hizkuntza-ingeniaritza
litzateke, izatekotan, eta txarra, nire ustez, kasu honetan behintzat,
hizkuntzak berez baduena ("patata-tortilla", "laranja-ura) alferrik
maiseatzera baitator.

Euskara normalean, bada, hortik aurrera hasten da eztabaida: ea "zerekin
egindako( bokadillo)a" edo "zertatik ateratako( zuku)a" baino adierazpide
laburragoren batera ekar daitekeen zera (elkarketara jo gabe):

"zerekiko( bokadillo)a" zein "zertatiko( zuku)a" teorikoegiak dira, eta
"zerezko( bokadillo/zuku)a" desegokiak esanahiz.

Ezbide horretan, nik hurbilen ditudan hizkeretako hiztunek "zeren(
bokadillo/ur)a" asmatu zuten aspaldi ("nolako( bokadilloa/zuku)a"
orokorragoarekin batera.

Kalkoa dela? Eta? Joskera horrek arazorik badu (eta badu:errepasatu nire
lehen mezua), ez da jatorri(z)ko bekatu horrengatik, egitura konplexuetan
motz geratzen delako baizik: hitz-elkarketei gertatzen zaien bezala, nahiz
horiek superjarrok izan, batere "de"rik zerik gabe.

Azken ohar etsia: hemen inor ez da aditu edo ezaditu, ITZULkide baizik.

Hori bai: debekatuta badago zerbaiti buruz ustez zerbait jakitea, gaztigatu.



2011/2/10 Mikel Haranburu <musdeh a bildua terra.es>

> Ez dut uste nire pertzepzio urriak inongo euskaldun jator eta axolatirik
> ezertara eraman lezakeenik, are gutxiago hiztun axolagaberik, baina hiztun
> jator horiek berek hainbat oker, hankasartze eta axolagabekeria egin ohi
> dute, denok dakigunez, hiztun perfekturik ez baita inon. Aurpegiak milaka
> dituen gaztelaniazko "de" hori hainbat modutara bihurtu dute euskaldunek,
> esanahia zein den. Beharbada galdera egiteko beste modurik egon liteke eta
> haiek aurkitu, jakintsuen laguntzaz.
> Ez dago nire pertzepzioa inoren jakinduariaren gainetik. Gaixoa ni!
> Hala ere, -ko atzizkia edozeri eratxekitzen ahal badiogu, ez dut zer
> arrarorik ikusten zurez egindako altzariari zurezko esateko, ez eta oinez
> ibiltzen denari oinezko deitzeko, edo tortilaz egindako bokadiloari
> tortilazko, edo patataz egindakoari patatazko tortila. Galdera nola egin
> nire proposamenik? Ez, ez, zuek guztiok edo gehienok jakinduria handiagoa
> duzue nik baino. Nik pertzepzio soila; adituren batek txostena burutzeko
> badu, egin eta orduan jakinen dugu besteok ere.
> Mikel
>
> og., 2011.eko otsren 10a 17:30(e)an, Juan Garzia Garmendia(e)k idatzi zuen:
>
>  Barka narraskeria, eta bota aurrekoa zaborretara:
>>
>> Hara! Eta, orduan, sistematikoki "ze(r)ena nahi duzu bokadilloa?"
>> galdetzen
>> duten hiztun arrunt (axolagabe baina) jatorrek zer egin behar dute:
>> atzizki
>> hori jan eta jakia ahaztu, zure pertzepzio hori dela eta?
>>
>> Zein da zure proposamen desgaztelaniaztatua, jakin baliteke?
>>
>> 2011/2/10 Juan Garzia Garmendia<juangarzia a bildua gmail.com>
>>
>>  Hara! Eta, orduan, sistematikoki "zerena nahi duzu bokadilloa?" galdetzen
>>> dute hiztun arrunt (axolagabe baina) jatorrek zer egin behar dute, -re
>>> hori,
>>> eta jakia ahaztu, zure pertzepzio hori dela eta?
>>>
>>> Zein da zure proposamen desgaztelaniaztua, jakin baliteke?
>>>
>>>
>>>
>>>
>>>
>>> 2011/2/10 Mikel Haranburu<musdeh a bildua terra.es>
>>>
>>> Hortaz, laranjazko zukua ez da "taxuzko esapidea", baina zukua laranjana
>>>
>>>> bai dela "esapidea taxu(re)na".
>>>>
>>>> Nire pertzepzioan, "tortila patatana" irtenbide kaxkarra da, hiztunek
>>>> axolagabekerian emandakoa. Areago,
>>>> ausartuko nintzateke esatera "patatarena" ez duela inork esango,
>>>> disimulatu beharrean, -re sartuz gero argi
>>>> dagoelako zuzengabekeria dela.
>>>>
>>>> Jakintsuok esan, baina gaztelaniazko (!?) "de" horren arazo betierekoa
>>>> eta
>>>> guztizkoa da.
>>>>
>>>> (Eta "euskaldun de mierda" zer, kakazkoa ala kakana)  ;-))
>>>>
>>>> Mikel
>>>>
>>>> az., 2011.eko otsren 09a 15:22(e)an, Juan Garzia Garmendia(e)k idatzi
>>>> zuen:
>>>>
>>>>  <<"laranjazko zukua" ondo legoke, osagai bakarra laranja delako eta
>>>> hori
>>>>
>>>>> besterik ez da erabiltzen.
>>>>>
>>>>> Ez ba: "laranjazko zukua" ez da inondik inora ere egokia (sintaxi
>>>>> hutsez
>>>>> ongi eratua izan arren) orain arteko euskaran.
>>>>>
>>>>> Teorizazio teorikoak asko teoriza daitezke, baina "laranja(ren)
>>>>> ura/zukua"
>>>>> ez da "harrizko etxea" bezalakoa hizkuntzarentzat. Era berean
>>>>> "txekorrezko
>>>>> haragi/okela"rik ere ez dago zerupe honetako euskaran.
>>>>>
>>>>> Halako soiletan, ez da dudarik: hitz-elkartea da ohikoena, eta,
>>>>> bestela,
>>>>> "zeren (ur/haragi)a". Lehen osagaia konplexua denean, hor sortu ohi da
>>>>> zalantza, hiruko elkarteak bakan baino ez baitira erabiltzen ("arrosa
>>>>> gorri
>>>>> sorta"): ?patata-arrautzopil ogitartekoa.
>>>>>
>>>>> Kasu horretan, ahal dena egiten da; batez ere, bide hoberik ezean,
>>>>> "zeren
>>>>> ura/haragia" ez bezala, "zeren ogitartekoa" naturala ez den kasuetan,
>>>>> "ogitarteko bat, zerena/zerekin" eginez:
>>>>>
>>>>> bokadillo/bokata bat(,) patata-tortilla(re)na/tortilla(re)kin
>>>>>
>>>>> Eta hor izaten da arriskurik handiena asmakerietarako:
>>>>>
>>>>> *patata-tortillazko bokata bat
>>>>> *lursagar-arrautzopilarekiko ogitartekoa
>>>>>  *lursagar-arrautzopildun ogitartekoa
>>>>>
>>>>> Eta abar.
>>>>> Zure euskaldun zinezko horiek dute, bada, Amaia, espero izatekoa zenez,
>>>>> arrazoia. Bestea, euskara berria da, izatekotan... Edo garbiago esanda,
>>>>> ausar nadin, euskara txarra, besterik gabe.
>>>>>
>>>>> Hori bai: inork ezin bermatu euskararik txarrena nagusitu(ko) ez denik
>>>>> eta
>>>>> orain arteko egokiena arkaismo pedante bilakatu(ko) ez denik.
>>>>>
>>>>> Hori gertatu(ko) bada ere, ordea, ez diezaiogun geuk gehiago lagundu.
>>>>> 2011/2/9 Kepa Diegez<kepa.diegez a bildua gmail.com>
>>>>>
>>>>>
>>>>>
>