[itzul] Xabier Aristegietaren mezua. Laranjarena/laranjazkoa?

[Patxi Petrirena]

Xabierrek: <<Eta zilegitasunaren aldetik, barka iezadazue zer edo zer ulertu
ez badut, baina ez zait argi geratu zein erreferentzia historikotan
oinarriturik esaten den zilegiago direla -(r)en atzizkidunak -zko
atzizkidunak baino>>.,

Esana dago, mezu batean baino gehiagotan, kasuistika zabala dela. Niri
dagokidanez: nire ustez zukua laranjarena dela esan nuen, eta gaur ere
halaxe ikusten dut; zukua laranjarena dela, azala den bezain (baina
"laranja-zukua" esaten dut oro har, jakina). Horrekin batera, adierazi nuen
ez dela gauza bera gertatzen, adibidez, "freskagarri" hitzarekin
("laranjaren freskagarria", ez dakit, izotza edo halako zerbait izan
liteke), eta egokitzat dudala "laranjazko freskagarria".

Aipatu ez dugun bat aipatzearren: oliba-olioa zer da, olibazkoa ala
olibarena? Ikusi ditut "olibazko" batzuk hor barna; nik "olibarena" esango
nuke, eta mordoxka bat aurki daiteke Interneten (klasikoenak barne).

Hortik aurrera, ogitarteko eta gainerakoekin... lehen ez nintzen (au)sartu
eta gaur ere ez naiz (au)sartuko. (Kasualitatez, goizean semeak hauxe
galdetu dit --zin dagizuet egia dela, osotara eta hitzez hitz--: "Aita,
zerena jarri didazu bokata?; zerezkoa jarri didazu?"). Eta ez ditu
irakurtzen ItzuLeko mezuak ;-)

Ongi izan!

Patxi






2011/2/16 Juan Garzia Garmendia <juangarzia a bildua gmail.com>

> Uste dut bi forotan banatu beharko dugula gure hau:
>
> a) euskararen ingeniaritzari dagokiona (asmazioak)
> b) euskara errealarena (Joseba Erkiziak zioenaren ildotik)
>
> Esate baterako, nik ez dut aipatu "zerena" horrena niri bereziki
> gustatzen zaidalako, benetan esistitzen delako baizik.
>
> Eta, gauza bera baina alderantziz, "zerezko"ri ere ez diot inolako
> ezinikusi edo higuinik, eta esan dudana hauxe da: ez dela erabiltzen
> edozertarako.
>
> Barkatuko ahal zait "edozertarako" aukeran eskax hori, labur beharrez,
> etsi baitut ezin zaiola gogoz kontra ulertarzi ulertu nahi ez duenari
> ez direla berdinak berdintzat jo nahi diren adierazpen guztiok, eta ez
> baitut, gainera, erabileran aski garbi bereizten dena xehe-xehe kasu
> bakoitzean "kontzeptualki" nola bereiz litekeen azaltzeko lanik
> hartuko.
>
> HEMEN AUZITAN JARRI DIREN "-zko"dunak euskararen tradiziokoak direla
> edo ez direla frogatzearen karga, bestalde, ez dagokio hori ukatzen
> duenari, hori baiesten duenari baizik (barka lege-oinarri hori
> gogoraraztea). Bigarren mailako idazle baten adibide pare batekin,
> nigatik bale (baina, jakina, HEMEN AUZITAN JARRI DIRENei dagozkienak;
> bestela, neuk ekarriko ditut ".zko"dun polit askoak).
>
> Alegia, hizkuntzak berak dituela halako arauak eta debekuak, eta ez
> nik ez beste inork.
>
>
>
>
> 2011/2/16 EIZIE <bulegoa a bildua eizie.org>:
> >
> >
> > Auskalo zer arazo tekniko amorragarri dela-eta (egia esateko, zer arazo
> > tekniko ez da amorragarri?), orain dela egun pare bat itzul-era bidali
> nuen
> > mezu hau ez da bere helmugara iritsi. Horregatik, EIZIEko bulegoaren
> > bitartez helarazten dizuet. Espero dut, igaro den denbora igaro dela,
> > ditxosozko laranja-zukuak inoren digestiorik arriskuan ez jartzea.
> >
> > Jarraian, mezua, interesa duenarentzat:
> >
> > Ez nago oso ados gai honetan adierazi diren iritzi batzuekin, eta lerro
> > hauetan nirea adierazi nahiko nuke.
> >
> > Tradizioaren arabera "laranja(-)zukua" izan behar duela baieztatu dute
> > batzuek zalantzarik gabe. Adibide zehatz horretan ez dut desadostasunik
> > agertuko, baina iruditzen zait kontuz ibili beharko genukeela hortik
> > abiatuta ondorioztapenei ekiten diegunean.
> >
> > Izan ere, esanahiaren aldetik -zko atzizkia nahiko "irristakorra" da:
> > zergatik, adibidez, "laranja(-)zukua", baina "txokolatezko arrautza",
> > "mentazko gozokia", "marrubizko txiklea" eta abar? Zer desberdintasun
> > kontzeptual dago hor? Agian, frantsesezko "tarte au chocolat" eta "tarte
> de
> > chocolat" bereizkuntzaren ildokoa izan liteke (lehenago idatzi dutenetako
> > norbaitek antzeko zerbait iradoki du)? Kontuan hartu behar dira,
> bestalde,
> > Karlos del Olmok ipinitako adibide jakingarriak.
> >
> > Hori horrela, ez zait iruditzen hainbesterainoko astakeria denik -zko
> > atzizkia erabiltzea, tradizioak erantzun oso-oso argirik ematen ez digun
> > kasuetan.
> >
> > Baina, horretaz aparte, iruditzen zait badagoela beste arrazoi bat -zko
> > atzizkia erabiltzearen aldekoa. Hitz-elkarteko ezkerreko elementua
> luzatzen
> > denekoaz ari  naiz:
> >
> > "basurde-txorizoa"- Baina "basurde ekologiko txorizoa"?
> > "antxoa-tortilla" - Baina "Kantauriko antxoa-tortilla"?
> >
> > Eta galdera horiei erantzuteko, tradizioak ez digu erantzun garbirik
> ematen.
> >
> > Juanek "-(r)en" atzizkiaren alde egiten du. Baina horrek problemak
> sortzen
> > ditu.
> >
> > Egia da tabernetan bokata bat eskatzen duzunean, "zerena?" galdetzen
> > dizutela. Baina, era berean, egia da inork ez duela esaten "gaztaren
> > tortilla". Eta, are gutxiago, "basurde ekologikoaren txorizoa" edo
> > "Kantauriko antxoaren tortilla".
> >
> > Zergatik? Ba, -ren atzizkia jadanik "okupatuta" dagoelako, beste esanahi
> bat
> > emateko (jabetza, edukitza, edo dena delakoa, baina ez zerbait zerekin
> egina
> > dagoen adierazteko). Horrexegatik ez dute funtzionatzen goikoek.
> >
> > Beraz, kontua da nola elkartu "osagaia" adierazten duen elementua,
> "osatua
> > den" horrekin.
> >
> > Eta, sentitzen dut, Juan, baina "bokata bat, patata-tortillarena" esatea,
> > niri prestidigitazio-ariketa bat iruditzen zait, funtsezko erabakiaren
> > (alegia, -(r)en atzizkia erabiltzearen) desabantailak konpontzen ez
> dituena,
> > eta joskeraren aldetik dena delako perpausean izen-sintagma txertatzea
> > oztopatu egiten duena.
> >
> > Laburbilduz: nire iritziz, ulergarriagoak dira "belgikar txokolatezko
> > izozkia", "Bordeleko ardozko saltsa", "Kantauriko antxoazko tortilla" edo
> > "basurde ekologikozko txorizoa", baita "haritz gorrizko basoa" ere, beste
> > hauek baino: "belgikar txokolatearen izozkia", "Bordeleko ardoaren
> saltsa",
> > "Kantauriko antxoaren tortilla", "basurde ekologikoaren txorizoa" edo
> > "haritz gorri(ar)en basoa". Kontua ez da ulergarriago direla bakarrik,
> > baizik eta -(r)en atzizkidunek BESTE gauza bat adierazten dutela. Zer
> esanik
> > ez, erabilerrazagoak aposizioak baliatzen dituzten proposamenak baino.
> Eta
> > zilegitasunaren aldetik, barka iezadazue zer edo zer ulertu ez badut,
> baina
> > ez zait argi geratu zein erreferentzia historikotan oinarriturik esaten
> den
> > zilegiago direla -(r)en atzizkidunak -zko atzizkidunak baino.
> >
> > Tira, honaino nire iritzia. Ondo izan.
> >
> > Xabier
> >
> >
> >
> >
> >
> >
> >
>