[itzul] "Productos Lácteos Sostenibles"

[Antton Gurrutxaga Hernaiz]

Alfontsok eta biok Terminologia Batzordeak *jasangarri* hobesteko hartutako
erabakiaren berri eman dugu (ez zen oso ezaguna, nonbait), baina ez dirudi
hemen inork ebazpen horri baliorik aitortu dionik. TBk, txosten tekniko
batean oinarrituta, kuestionatu egin zuen Euskaltzaidniaren erabakiaren
egokitasuna eta funtzionaltasuna, eta, batez ere, *iraunkor* izeondoaren
hedapena. Ausardiaz jokatu zuen. Beraz, uste dut abiapuntua izan behar
lukeela erabaki hori, desegokia bada, argudioz kritikatzea, alternatiba
berri bila hasi aurretik.

Jakina, guk *iraunkor* kritikatu genuen bezala, eta lehendik bazebilen (eta
badabilen) alternatiba bat defendatu genuen bezala, *jasangarri *ere
kritika lezake edonork, eta ezin esango dugu ezer horregatik. Baina,
aurrera egingo badugu, uste dut agerian utzi behar direla *jasangarri*ren
desabantailak, zergatik den desegoki argudiatu behar litzatekeela uste dut.

Ez dakit hau horretarako tokia den, seguru aski ez, baina lizentzia hartuko
dut *garapen jasangarri* terminoaren inguruko ideia batzuk adierazteko.
TBri aurkeztu genion txostenean emandako azalpen hau ekarri nahi dut hona,
argigarria izan daitekeelakoan (4. or.)* *(*Sustainable development
*terminorako
ez ezik,* sustainable* izenondorako ere). Bidez batez, hemen aipatutako
alternatiba batzuk ere lantzen dira bertan.

-------------------------------------------------------------

"Lehenik, *jasangarri *ez da kalkoa. *Sustainable development* kontzeptuak
bere baitan daraman prozesu-segida, kausa-efektu segida alegia, hainbat
unetan 'harrapa dezakegu' kontzeptua lexikalizatzean. Gure iritziz, honela
azal daiteke prozesu hori:

   - Gizakiak natura 'gehiegi' ustiatzen badu, gerta daiteke ingurumenak
   hori ez jasatea (edo ez eramatea), hau da, gizakiak natura-baliabideak
   ustiatzen dituen erritmoa edo intentsitatea baliabide horiek birsortzeko,
   leheneratzeko, berreskuratzeko... behar den baino handiagoa izatea, edo
   ustiatzeak ingurumenaren gainean duen eragina handiegia izatea, hau
da, *ezin
   jasanezkoa* izatea


   - Naturak edo ingurumenak ustiatze-maila hori jasaten ez badute, argi
   dago gizakiak ezin izango diola ustiatze-maila edo -erritmo horri *eutsi*


   - Azkenik, zerbaiti (garapenari) ezin badiogu eutsi, argi dago ez duela
   luze *iraungo *(garapenak), edo ez duela oraingo mailan iraungo, ez dela
   *iraunkorra *izango

Ingelesez, b) urratsa sartu dute terminoan. Frantsesez, berriz, *durable*tik
jo dute, hau da, c) urratsari edo ondorioari begiratu diote. Ez dago erabat
argi erabaki horren arrazoia zenbateraino izan zen 'beregaina'
(frantsesaren beraren ezaugarriek behartua); litekeena da ingelesetik
bereizi nahiak eragindakoa izatea.

Euskarazko adierazlea hautatzerakoan, kontuan har zitekeen lehen aukera zen
ingelesezko jatorrizko *sustainable*ren bidetik abiatzea, hau da, b)
urratsean oinarritzea. Berez, *sustain *aditzari legokiokeen euskal ordaina
eutsi litzateke gure ustez (*jarraitu *ere bai, beharbada). Adibidez, erraz
asko esango genuke "natura-baliabideak horrela ustiatzen jarraituz gero,
gizarteak nekez eutsiko dio orain bezala garatzeari"). Horrela ulertu behar
genituzke honetarako erabili izan den *eutsigarri *izenondoa ere. Baina
horrek arazoak sortzen ditu. Berez, *eutsigarri *erabiliz gero, 'eutsi
dakiokeen' adierazteko erabili behar zen, eta horrek interferentzia-arazoak
sortzen zituen *euskarri*rekiko; izan ere, OEHn, *euskarri* izenaren
aldaeratzat ageri da *eutsigarri*, adiera aktiboan ('sostén, apoyo...'),
eta ez adiera pasiboa duen izenondotzat; gainera, letra etzanez ageri da,
hau da, *euskarri *da OEHko aldaera hobetsia. Horrek guztiak iradoki zigun
ez zela irtenbide ideala.

Guk a) urratseko gertaerari begiratu genion, hau da, iturriari: natura *jasan
*edo *eraman *dezakeen garapenari esaten zaio *sustainable*. Gure iritziz,
kontzeptua urrats horretan kodetzeak (*jasan, eraman*) abantaila nabariak
zituen c) urratsarekiko (*iraun*ekiko), ideiaren muina bera atzematen
baitzuen: gizakiak natura-baliabideak ustiatzen dituen erritmoa edo
intentsitatea baliabide horiek birsortzeko, leheneratzeko,
berreskuratzeko... behar den baino handiagoa ez izatea, edo ustiatzeak
ingurumenaren gainean duen eragina handiegia ez izatea, hau da, naturak
jasateko modukoa izatea."

"Bestetik,* jasangarri*ren lehiakide zuzena *eramangarri *zen. Hein
handian, sinonimotzat jo daitezke, baina *jasangarrri*k ez zuen *eramangarri
*k espezialitate-arloetan izan lezakeen polisemiaren arazoa (*portátil /
soportable*), eta horregatik egin genuen *jasangarri*ren alde."

-------------------------------------------------------------

Azkenik, Bakartxok argi adierazi duenez, gaur egun *sustainable *edozein
izeni dagokiola erabiltzen da, eta ez da miraria termino barregarriak edo
zentzugabeak sortzea behin baino gehiagotan. Bego Montoriok aipatutako *standa
iraunkorra* ez da barregarria hasieran, hain zuzen ere beste zerbait ulertu
ohi dugulako lehen kolpean: aldi baterako, edo igual betiko, dagoen stand
bat; hau da, 'permanente'. *Stand jasangarria*, berriz, edo lehen kolpean
komikoa da ('aguanta dezakezun standa"), edo *jasangarri* hartzen hasia zen
adiera espezializatuan ulertzen da. Baina ez da serioski anbiguoa. Umoretik
kanpo, beraz, anbiguotasunik ez. Okerragoa da bi adiera "serio" izatea, eta
horixe da, hain zuzen ere, *iraunkor*ri gertatzen zaioa.

Izen asko eta askorekin ordea, zentzuzko eta benetako edukia duten
terminoak sortu dira, eta egin genuen azterketak erakutsi zuenez, askogatik
da funtzionalagoa *jasangarri*. *Kontsumo iraunkorra, garraio iraunkorra*...
eta abar dabiltza gaur egun. Bada, ingurumenaren ikuspegitik, oso litekeena
da laster horiek "sustainable" ez izatea, hain zuzen ere, ingurumenak ezin
izango dituelako jasan.

Antton

2013/2/18 Xabier Aristegieta <allurritza a bildua gmail.com>

> Erabat ados: guztiz irizpide subjektiboa da, eta hiztunek hitz horrekiko
> izan lezaketen abegikortasuna edo halakorik eza igartzeko ildo bat besterik
> ez da.
>
> Bestetik, eta nik dakidala, "sostengagarri" inork ez du "baztertu" (are
> gutxiago "erabat" "baztertu"), ez eta intrinsekoki baztergarritzat jo ere.
>
> Zer esanik ez, "xurgagailu"rekin batera aipaturikoen zerrendari dagokionez.
>
> Xabier Armendaritz (Aixe, S. L.)<aixe a bildua ctv.es> igorleak hau idatzi zuen
> (2013 otsaila 18 17:39):
>
>
>>
>> Beheko nire mezuan, irakur bedi «ez da batere parametro objektiboa»,
>> arren.
>>
>>
>> 2013-02-18 17:35(e)an, Xabier Armendaritz (Aixe, S. L.)(e)k idatzi zuen:
>>
>>
>> Hitz baten kakofonikotasuna, ordea, ez da batere parametro subjektiboa:
>> belarri batetik bestera aldatzen da...
>>
>> «sostengagarri» kakofonikotzat hartuta baztertzen duenak, bestalde,
>> pentsatzekoa da kakofonikotzat jo eta erabat baztertuko dituela
>> «xurgagailu», «mugagabe», «ernegagarri», «frogagaitz» eta abar, nahiz eta
>> euskaldun askok eta Euskaltzaindiak berak (ikus *Hiztegi Batua*) erabat
>> onartuak dituzten.
>>
>> Ondo izan,
>>
>> Xabier
>>
>> ___________
>>
>> Xabier Armendaritz
>> AIXE itzulpen eta zerbitzuak
>> Biltzar Nagusiak, 11, behea
>> 01010 GASTEIZ
>>
>> Tel.: 945 174 476
>>         656 703 313
>> <aixe a bildua aixe.net> <aixe a bildua aixe.net>
>>
>>
>>
>> Gustuak gustu,
>>
>> 2013-02-18 17:09(e)an, Xabier Aristegieta(e)k idatzi zuen:
>>
>> "Sostengagarri"ri ikusten diodan alde txarra bere kakofonikotasuna da,
>> eta horrek eragina izan dezake, eta ez makala, bere
>> "jendarterakortasun"ean.
>>
>> Gustatu zait, bestalde, Koldoren "eutsigarritasun"a.
>>
>>
>>
>>
>>
>
-------------- hurrengo zatia --------------
Erantsitako HTML dokumentu bat ezabatu egin da...
URL: <https://postaria.com/pipermail/itzul/attachments/20130218/03783f74/attachment.html>